Zarządzanie architekturą

Zgodnie z powszechnym rozumieniem tego pojęcia, Architektura Korporacyjna stanowi opis struktury i funkcji elementów organizacji, w tym środowiska biznesowego i środowiska IT. Myśląc o architekturze korporacyjnej należy jednak pamiętać, iż samo skatalogowanie elementów organizacji nie stanowi jako takie kompletnego opisu architektury korporacyjnej. Kluczową częścią tego opisu są relacje i powiązania między elementami, stanowiące podstawę do skutecznego zarządzania środowiskiem IT oraz śledzenia zależności. W celu zapewnienia wymaganego stopnia uporządkowania, rodzaje i grupy elementów organizacji powinny zostać podzielone na dziedziny, warstwy odpowiadające perspektywom, z których patrzymy na architekturę. W dużym uproszczeniu, najczęściej stosowane do opisu architektury korporacyjnej podejście wyróżnia cztery dziedziny architektury. Dziedzina biznesowa to opis strategii biznesowej i sposobów zarządzania organizacją, strukturą organizacyjną oraz głównymi procesami biznesowymi, a także opis relacji pomiędzy tymi elementami. Powiązane z nią warstwa danych oraz aplikacji składają się na opis poszczególnych systemów informatycznych, ich zakresu funkcjonalnego, rozlokowania, wzajemnego współdziałania, opis rodzajów oraz źródeł przetwarzanych przez nie danych. Warstwa czwarta to warstwa techniczna, która stanowi opis infrastruktury teleinformatycznej, stanowiącej podstawę dla funkcjonowania systemów informatycznych.

Redakcja poleca:

Raport COMPUTERWORLD TOP 200 - wydany już po raz 20 - jest najpełniejszym opracowaniem poświęconym rynkowi teleinformatycznemu. Prezentuje szczegółowe dane finansowe, informacje rynkowe i komentarze analityków dotyczące dostawców nowoczesnych technologii. Przybliża co robią oraz jakie produkty i usługi IT mogą zaoferować twojemu przedsiębiorstwu. Raport uzupełniają wyniki, dane teleadresowe i informacje o kluczowych osobach.

Zebranie, usystematyzowanie i opisanie elementów organizacji - w tym środowiska IT oraz zależności między tymi elementami - nie są jednak wystarczające do wykorzystania opisu architektury do nadzoru nad bieżącym rozwojem infrastruktury IT oraz jego planowania w perspektywie średnio- i długookresowej. W tym celu konieczne jest uruchomienie w organizacji procesu zarządzania architekturą korporacyjną. Zarządzanie to musi być procesem ciągłym. Jego celem powinno być stałe utrzymanie aktualnego opisu stanu obecnego elementów środowiska IT, zapewnienie zgodności planowanych zmian w środowisku IT z przyjętymi kierunkami strategicznymi oraz ciągłe planowanie jego przyszłego rozwoju w średnim oraz długim horyzoncie czasowym. Przy czym rozwój rozumiany jest tu jako realizacja zmiany w architekturze, której celem jest zapewnienie wsparcia dla realizacji nowych lub zmienionych celów biznesowych. Zarówno funkcja utrzymania aktualnego opisu architektury jak również funkcja planowania są procesami składowymi procesu zarządzania architekturą, które powinny być realizowane cyklicznie. Częstotliwość tych cykli powinna być determinowana dynamiką zmian otoczenia konkurencyjnego danego przedsiębiorstwa.

Świadome decyzje dotyczące rozwoju

Wymienione procesy składowe procesu zarządzania architekturą są kluczowe dla skuteczności zarządzania nią. Proces utrzymania opisu stanu obecnego architektury pozwala na zapewnienie dostępu do aktualnej informacji na temat elementów środowiska IT, na podstawie których architekci oraz inne osoby zaangażowane w proces kontroli i planowania rozwoju tego środowiska mogą podejmować świadome i poparte wymaganą analizą decyzje taktyczne oraz strategiczne. O tym, jak bardzo niedoceniany jest to obszar, świadczy niewielka liczba wdrożeń narzędzi wspierających zarządzanie architekturą - mowa tu o narzędziach klasy Enterprise pozwalających na przechowywanie wielowymiarowego opisu stanu obecnego architektury oraz wizji stanu docelowego, jak również powiązanych stanów pośrednich, opisujących plan zmian w czasie.

Inne procesy zapewniają wsparcie dla krótko- i średnioterminowego planowania zmian w architekturze wynikających z powiązanych planów strategicznych w obszarze biznesowym. Procesy te gwarantują, że architektura korporacyjna, w tym architektura techniczna opisująca infrastrukturę IT podążają za zmianami strategicznymi organizacji i są do nich stale dostosowywane. Poza wymienionymi celami realizacji procesu zarządzania architekturą pełni on rolę kontrolną w zakresie weryfikacji nowych inicjatyw związanych z inwestycjami w środowisko IT z utrzymywanym planem krótko- i średnioterminowych zmian.

Zarządzanie standardami

Planując uruchomienie procesu zarządzania architekturą korporacyjną wiele organizacji pomija istotny aspekt, którego brak ogranicza możliwość kontroli spójności środowiska IT i konsekwencji w stosowaniu rozwiązań infrastrukturalnych. Elementem tym jest proces zarządzania standardami infrastruktury IT. Pozwala on na kontrolę różnorodności stosowanych technologii, zapewnia możliwość nadzoru nad wyborem stosowanych platform technologicznych poprzez formalne ograniczenie przez przyjęte standardy oraz prowadzi do wzrostu efektywności wykorzystania zasobów technologicznych. Należy przy tym zwrócić uwagę, iż uwzględnienie w procesie tym mechanizmu wyjątku - dopuszczającego warunkowe zastosowanie rozwiązania wykraczającego poza przyjęty standard oraz mechanizmu okresowej weryfikacji przyjętego standardu pozwala na uzyskanie efektu kontroli bez jednoczesnego ograniczania możliwości modernizacji istniejących oraz elastyczności podejścia do budowy nowych rozwiązań teleinformatycznych. Wiele firm wdrażających zarządzanie architekturą korporacyjną nieświadomie pomija mechanizm wyjątku. W krótkim okresie skutkuje to ograniczeniem elastyczności w reagowaniu na potrzeby biznesu, w długim zaś powoduje spadek zaufania do architektów i pozycjonuje ich w roli hamulcowego.

W najbliższej przyszłości jako konsekwencja opisanych powyżej trendów dotyczących zależności między infrastrukturą IT a pozostałymi elementami architektury korporacyjnej wystąpi konieczność zmiany w sposobie działania organizacji IT w nowoczesnych przedsiębiorstwach. Wymóg centralnego i całościowego (w skali organizacji), zarządzania rozwojem infrastruktury IT wynikający ze stopnia złożoności powiązań między elementami środowiska IT skutkować będzie przesunięciem środka ciężkości w stronę funkcji centralnego zarządzania architekturą IT. Główny architekt organizacji wraz ze wspierającymi go architektami dziedzinowymi mieć będą za zadanie zapewnienie nadzoru nad zgodnością prac nad rozwojem infrastruktury IT z zakładanym planem rozwoju biznesu. Zmieniać będzie się też model właścicielstwa elementów środowiska IT oraz sposób alokacji kosztów ich rozwoju i eksploatacji. Nowe modele będą musiały uwzględniać w założeniach i promować współdzielenie między pionowymi silosami i współużytkowanie przez komórki organizacji systemów i elementów infrastruktury IT. Kluczowym ich aspektem będzie również zarządzanie wymaganiami i oczekiwaniami szerokiego spektrum interesariuszy - docelowych użytkowników i odbiorców współdzielonego elementu środowiska IT.

Józef Sulwiński jest menedżerem, a Krzysztof Swaczyński jest starszym konsultantem w Grupie Doradztwa Informatycznego, Dział Doradztwa Biznesowego, Ernst & Young Warszawa.