Z roku na rok wzrasta udział usług IT w całkowitej sprzedaży rozwiązań informatycznych w Polsce. Dziś przekracza już 30%. W większości firm, które znalazły się w tegorocznym zestawieniu Computerworld TOP200 przychody z tytułu sprzedaży usług stanowią ponad połowę obrotów ogółem. Zmiany w strukturze przychodów z tytułu usług IT z jednej strony świadczą o dojrzewaniu polskiego rynku, z drugiej zaś wróżą zmiany w ofertach i zakresie działalności większości obecnych na polskim rynku dostawców rozwiązań IT.

Według szacunków IDC, w 2010 roku wartość polskiego rynku usług IT przekroczyła 3,1 mld USD. To o niecałe 7% więcej niż rok wcześniej. Jednocześnie, średnioroczna dynamika wzrostu przychodów z tytułu sprzedaży usług w firmach, które wzięły udział w tegorocznym i ubiegłorocznym zestawieniu TOP200 wyniosła ok. 14%. Można stąd wysnuć przypuszczenie, że największe wzrosty w segmencie usług IT notują głównie najwięksi dostawcy IT w Polsce. Pierwsza 50-tka uwzględnionych w raporcie TOP200 firm czerpiących dochody z usług informatycznych w 2010 roku zanotowała łączne przychody z tego tytułu na poziomie ok. 7,2 mld zł. Analogiczna grupa dostawców usług opisanych na łamach ubiegłorocznego zestawienia TOP200 w 2009 roku zarobiła na usługach niemal o 700 mln zł mniej.

Od sprzętu i licencji do usług

Wzrost przychodów z tytułu usług IT świadczy o postępujących zmianach rynkowych. W miarę nasycania się rynku coraz trudniej jest o duży kontrakt na dostawę sprzętu. Dodatkowo spadająca sprzedaż nowych licencji na systemy biznesowe - jeden z istotniejszych wskaźników określających dotychczas kondycję firm działających w sektorze oprogramowania - powoduje, że producenci takich aplikacji przykładają istotną wagę do rozwoju oferty usług. W strukturze przychodów wielu dostawców systemów biznesowych miejsce klasycznych licencji coraz częściej zajmuje natomiast oprogramowanie oferowane w formie usługi.

"Obserwujemy, że producenci oprogramowania dotychczas oferowanego w formie klasycznej pracują intensywnie nad udostępnieniem swoich produktów jako zasobów chmury obliczeniowej. Równie intensywnie rozwijają się na naszym rynku usługi BPO - słyszymy o coraz to nowych inicjatywach, najczęściej budowanych pod potrzeby dużych, międzynarodowych korporacji" - twierdzi Tomasz Wawrzonek, menedżer IT w Centrum Outsourcingowym BCC. Dużym potencjałem w tym zakresie charakteryzuje się również sektor MSP. W przypadku mniejszych firm utrzymywanie własnych kompetencji w zakresie IT okazuje się być wydatkiem nieuzasadnionym ekonomicznie. Bardziej opłacalne okazuje się być wykorzystanie zewnętrznych usług obsługi informatycznej.

Z drugiej strony powszechne dążenie do cięcia kosztów utrzymania architektury informatycznej przyciąga przedsiębiorców do nowych kategorii usług IT. Outsourcing obsługi informatycznej oraz procesów biznesowych, hosting oprogramowania, dzierżawa centrów danych, a także usługi konsultingowe ukierunkowane na optymalizację działalności biznesowej, to tylko niektóre z nich. Migracja w stronę usług doradczych w 2010 r. była szczególnie widoczna wśród firm historycznie wyspecjalizowanych w rozwiązaniach sprzętowych oraz zintegrowanych systemach biznesowych. Przykładem jest SAP Polska.

Outsourcing na fali

Coraz większą popularnością na polskim rynku cieszą się też wyspecjalizowane usługi outsourcingowe. Chodzi tu zarówno o rozwiązania typowo informatyczne, jak również te, stanowiące połączenie usług IT z elementami konsultingu biznesowego. Potwierdzają to kilkuprocentowe wzrosty sprzedaży zanotowane przez zdecydowaną większość obecnych na polskim rynku dostawców tego rodzaju usług. Według danych zamieszczonych w tegorocznym Computerworld TOP200, sumaryczne przychody 50 największych dostawców usług outsourcingu w 2010 r. wyniosły ponad 1,57 mld zł. Dla porównania, rok wcześniej wynosiły ok. 1,25 mld USD. Oznacza to wzrost rzędu 25%. Skąd tak istotna zmiana?

Eksperci podkreślają, że obecni w Polsce dostawcy usług outsourcingu koncentrują się na rozwiązaniach profesjonalnych i wymagających wysokiej specjalizacji oraz kompetencji. Z drugiej strony polskie firmy są coraz bardziej świadome w zakresie korzyści biznesowych wynikających z wykorzystania outsourcingu IT. "Obserwujemy dynamiczny i stały wzrost popytu na usługi outsourcingowe. Wzrasta nie tylko liczba dostawców, potrzeby rynku, ale i świadomość korzyści związanych z tym modelem biznesowym. Polskie firmy nauczyły się korzystać z outsourcingu na poziomie wyboru partnera, procesów, które warto w ten sposób obsługiwać, czy budowy kontraktu. Firmy zrozumiały także, że w outsourcingu poza zyskiem po stronie kosztów jest też zysk po stronie przychodów" - mówi Michał Grabarz, dyrektor ds. IT w Infosys BPO Europe. Na wzrost zainteresowania usługami outsourcingu wpływa też rozwój technologii z zakresu bezpieczeństwa danych i zmiany zachodzące w architekturze IT.

Nie bez znaczenia dla popularyzacji usług outsourcingu IT są też inwestycje w rozwój infrastruktury teleinformatycznej. "W kraju mamy coraz lepszą infrastrukturę telekomunikacyjną. Tym samym dostęp do chmury obliczeniowej czy usług w chmurze nie stanowi już takiego wyzwania pod kątem dostępności oraz przepustowości łączy" - dodaje Michał Grabarz. W podobnym tonie wypowiada się również Kinga Piecuch, dyrektor sprzedaży i marketingu, członek zarządu Xerox Polska. Jej zdaniem, na wspomniane czynniki nakładają się także doświadczenia ostatnich lat. "Rosnącemu zainteresowaniu usługami outsourcingu IT i BPO sprzyja wspomnienie mijającego kryzysu, którego naturalną konsekwencją było poszukiwanie sposobów na optymalizację kosztów oraz zwiększenie efektywności działania przedsiębiorstw" - mówi. Podkreśla przy tym, że o ile głównym powodem, dla którego polskie firmy decydują się na skorzystanie z usług outsourcingu nadal są kwestie finansowe, to coraz częściej czynnikiem decydującym o wyborze konkretnego outsourcera jest jakość świadczonych usług oraz kompleksowość oferty.

"Obserwujemy przechodzenie od obsługi prostych procesów IT, przede wszystkim administracji i opieki nad infrastrukturą informatyczną, do dojrzałych usług o znaczeniu strategicznym. Dobrym przykładem takich zmian jest rynek outsourcingu druku i zarządzania dokumentami. Klient nie oczekuje już wykonywania tradycyjnych wydruków, ale przejęcia zarządzania środowiskiem druku oraz całym procesem obsługi dokumentacji cyfrowej" - mówi Kinga Piecuch.

Polska jest też postrzegana jako istotny dostawca usług outsourcingu dla klientów zagranicznych. Coraz silniejsza jest natomiast konkurencja na polskim rynku outsourcingu oprogramowania biznesowego. Według ekspertów, w 2010 r. z rynku zniknęło wielu mniejszych dostawców, którzy nie wytrzymali konkurencji z największymi outsourcerami. "Miniony rok zweryfikował ofertę firm, które oferowały usługi hostingowe i outsourcingowe, choć nie posiadały własnej infrastruktury teleinformatycznej. Rynek jest na tyle dojrzały, że eliminuje pośredników, którzy nie wnoszą wartości dodanej dla klientów. Równolegle następuje zaostrzenie konkurencji w obszarze tzw. twardego outsourcingu systemów biznesowych" - dodaje Tomasz Wawrzonek.

Centrum kompetencji

Znaczenie Polski, jako dostawcy rozwiązań z zakresu outsourcingu usług informatycznych oraz obsługi procesów biznesowych wzrasta również na arenie międzynarodowej. Nasz kraj coraz częściej wymieniany jest jako najlepsza lokalizacja outsourcingowa w regionie Europy Środkowo-Wschodniej. Mimo nieco wyższych stawek, zlokalizowane w Polsce centra outsourcingowe i kompetencyjne często wygrywają w konkurencji z podobnymi ośrodkami z Dalekiego Wschodu. Poza kompetencjami Polska jest preferowana m.in. przez wzgląd na bliskość kulturalną względem krajów zachodnich oraz coraz bardziej powszechną znajomość języków obcych. Polacy przodują m.in. w usługach w zakresu rozwoju wyspecjalizowanego oprogramowania oraz obsłudze wybranych procesów biznesowych. Nie bez znaczenia jest też bliskość geograficzna, kulturowa i legislacyjna.

Z analiz firmy TPI wynika, że w pierwszym kwartale 2011 r. sumaryczna wartość umów outsourcingowych zawartych w regionie Europy, Środkowego Wschodu i Azji wyniosła przeszło 8 mld euro i była o 5% wyższa niż w analogicznym okresie 2010 r. Szczególnie wysokie wzrosty w kolejnych kwartałach mają dotyczyć usług z zakresu outsourcingu procesów biznesowych. Pozwala to sądzić, że Polska jako coraz bardziej liczący się na międzynarodowym rynku dostawca wyspecjalizowanych usług outsourcingowych może być jednym z głównych beneficjentów prognozowanych wzrostów. Warto wspomnieć, że zmiany na światowym rynku usług IT są w dużej mierze odbiciem doświadczeń klientów z najtrudniejszych okresów kryzysu gospodarczego. Szczególnie widoczne jest to właśnie w segmencie usług outsourcingowych. Większą niż wcześniej wagę przywiązuje się do referencji, praktyki, a także rozwiązań wykorzystywanych przez firmę outsourcingową. Jednocześnie od dostawców usług outsourcingu IT, podobnie jak wcześniej od firm świadczących usługi typu BPO, oczekuje się szerokiego zaangażowania w działalność biznesową klientów.

Oprogramowanie pod klucz

Analizując sektor outsourcingu IT i rynek usług informatycznych w ogóle, warto wyszczególnić firmy wyspecjalizowane w produkcji oprogramowania na zamówienie. Według autorów amerykańskiego raportu SourcingLine, Polska specjalizuje się m.in. w produkcji dedykowanych aplikacji biznesowych - zwłaszcza w zakresie analityki biznesowej, księgowości oraz kadr i płac, systemów wbudowanych, a także rozwiązań dla bankowości i telekomunikacji. W tym miejscu warto wspomnieć, że trójka największych eksporterów IT- Ericpol Telecom, Comarch i Tieto Poland - w 2010 r. uzyskała łączne przychody ze sprzedaży rozwiązań poza granicami Polski na poziomie niemal 400 mln zł.

Jednocześnie wspomniane wcześniej sektory bankowości i telekomunikacji są również jednymi z najważniejszych lokalnych odbiorców usług tworzenia oprogramowania na zamówienie. Łączne przychody z tytułu produkcji oprogramowania na zamówienie 50 wyspecjalizowanych w tym zakresie firm z czołówki tegorocznego Computerworld TOP200 wyniosły ponad 660 mln zł! Podobna grupa firm plasujących się w czołówce rankingu TOP200 opisującego polski rynek IT w roku 2009 osiągnęła wspólnie obroty na poziomie 613 mln zł. Na zbliżonym poziomie względem 2009 roku utrzymały się natomiast łączne przychody 50 największych dostawców usług integracyjnych. Natomiast w skali roku 2010 o ok. 100 mln zł (12,5%) wzrosły przychody 50 największych dostawców usług z zakresu wdrożeń oprogramowania.