Kilkuletnia obecność firmy RAD na rynku krajów Europy Środkowej i Wschodniej pozwala mi dostrzec pewne trendy, z których najważniejsze wymieniam poniżej.

WAN to nie tylko modem

Powszechnie dostępną alternatywą dla dostępu przez modem i łącza komutowane są sieci X.25. Brak telekomunikacyjnych usług przesyłania danych oraz trudności w uzyskaniu dzierżawionych linii cyfrowych do lokalnego operatora komunikacyjnego, czyni z sieci X.25 naturalny krok progresji od standardowego modemu. Obecne sieci X.25 startują jako sieci typu punkt-punkt; ich poważnym rozwinięciem byłaby możliwość komutacji połączenia.

Dotkliwy brak usług transmisji danych powoduje, że wszystkie kraje Europy Środkowej i Wschodniej rozwijają publiczne usługi X.25, łącznie z tworzeniem węzłów dostępu do sieci światowych. Wydaje się, że największe sukcesy w tej dziedzinie odnosi Sprint, który ostatnio założył firmy joint venture w wielu krajach, m.in. w Bułgarii i Kazachstanie. Prowadzi także rozmowy w Polsce. Jego główną zaletą jest to, że przez sieć Sprint umożliwia dostęp do sieci publicznych ponad 100 krajów świata.

W wielu przypadkach firmy preferują budowę własnych sieci X.25. Dotyczy to np. zarządów kolei Polski, Czech i Rumunii. Korzystając z dobrze wybranego sprzętu: kombinacji PAD (Packet Assembler-Deassembler), PAD/przełącznik i przełączników użytkownicy są w stanie zbudować swoje własne, efektywne prywatne sieci rozległe i zintegrować je poprzez telekomunikacyjną sieć publiczną. Na przykład, w celu dostarczania usług transmisji danych dla polskich banków poprzez dedykowaną sieć typu X.25, zwaną Telbank-P, połączoną z siecią publiczną, powstała spółka Telbank S.A.

W celu ułatwienia przyszłej migracji sieci X.25 do sieci przesyłania pakietów (frame relay), wskazane jest kupowanie sprzętu przełączającego, przystosowanego do wielu protokołów - i to zarówno w przypadku zakupów dla sieci prywatnych, jak publicznych.

Cyfrowe sieci na sieciach komutowanych (digital overlay networks). Przesyłanie danych cyfrowych oparte jest zwykle na koncepcji cyfrowych sieci transmisyjnych, bazowanych na sieciach komutowanych. W celu stworzenia sieci komutowanych o dużej szybkości, w krajach Europy Środkowej i Wschodniej realizuje się duże inwestycje związane z położeniem kabli światłowodowych, wykorzystaniem zdemilitaryzowanych satelitów komunikacyjnych na rozległych obszarach Rosji lub użyciem łącz komunikacyjnych VSAT. W efekcie w prawie każdym kraju powstają szkieletowe sieci komunikacyjne o dużej wydajności.

Dostęp do usług sieci szkieletowych. Wyraźnie widać tendencję do realizacji szybkich, nowoczesnych technologii komunikacyjnych: przełączanie pakietów, cyfrowe usługi dodane ISDN lub nawet SDH (Switched Data Hierarchy). Jednakże sama implementacja struktury telekomunikacyjnej nie wystarcza: pojawia się problem, jak dołączyć do niej użytkowników? W celu pełnego wykorzystania pasma nowoczesnych sieci, niezbędne są multipleksery udostępniające części tego pasma.

Na przykład firma Macomnet (jv między Andrew Corp. i moskiewskim Metro) instaluje w Moskwie dziesiątki kilometrów kabla światłowodowego, zaś w celu zmniejszenia kosztów kładzie je w tunelach metra. Macomnet oferuje odbiorcom linie o szybkości 2 - 34 Mb/s. Jednakże mało który potencjalny odbiorca potrzebuje takich szybkości. Linie nie będą więc w pełni wykorzystane dopóki nie zaoferuje się linii o mniejszej szybkości (64 kb/s lub wielokrotność).

Jednoczesne użycie modemów, rozwiązań opartych na multipleksowaniu głosu, danych, faksu i sieci LAN na tych samych liniach pozwoli na efektywne i tanie wykorzystanie dostępnego pasma. Operatorzy telekomunikacyjni w Europie Środkowej i Wschodniej zaczynają dostrzegać problem pełnego wykorzystania poczynionych inwestycji; zachęcają więc przedsiębiorstwa do korzystania z usług transmisyjnych. W tym celu potrzebne są im elastyczne rozwiązania, dające gwarancję wykorzystania w przyszłości. Klienci poszukują właśnie takich rozwiązań.

Zmniejszanie kosztów połączeń międzynarodowych. W celu zmniejszenia kosztów połączeń międzynarodowych korzysta się coraz częściej z kompresji danych. Przy korzystaniu z dzierżawionego pasma 64 kb/s, łączy się w jeden kanał mowę, dane i połączenia międzysieciowe. Te połączenia komunikacyjne dostępne są głównie przez komunikacyjne łącza satelitarne.

Zmieniająca się panorama sieci lokalnych

Lepszy sprzęt, większa szybkość. Poważni użytkownicy sieci lokalnych coraz częściej doceniają, że cena nie może być jedynym czynnikiem określającym wybór produktów do realizacji sieci. Ważnym kryterium jest efektywność, niezawodność i dobra opinia o producencie. Każde większe targi pokazują, że coraz częściej duże firmy, np. banki, są zainteresowane jedynie ofertą poważnych, uznanych producentów sprzętu. Wiele banków przechodzi na szybkie i niezawodne sieci Token Ring, 16 MHz, pomijając historyczny etap tej sieci o szybkości 4 MHz.

Strukturalne konfiguracje sprzętowe. Rozwiązania programowe, korzystające ze stosunkowo taniego sprzętu przechodzą powoli do historii. Coraz częściej użytkownicy dostrzegają potrzebę używania nowoczesnych elementów sieciowych - wieloprotokołowe multimedialne huby, routery - o coraz większej szybkości działania. Huby stały się elementem powszechnego użytku, co związane jest ze znacznym obniżeniem kosztów pojedynczego portu. Odległe biura i oddziały oczekują takich samych możliwości dostępu do centralnej bazy danych, jak stacje lokalne. Powoduje to wzrost zapotrzebowania na urządzenia i programy zdalnego dostępu, realizujące funkcje zdalnych węzłów sieci o tych samych możliwościach, co węzły lokalne.

Pominięcie pewnego etapu

Paradoksalne może się wydać stwierdzenie, że dzięki swemu zapóźnieniu technologicznemu Polska i inne kraje Europy Środkowej i Wschodniej mogą zrealizować lepszą infrastrukturę telekomunikacyjną niż rozwinięte kraje świata. Nie muszą one bowiem przechodzić tych samych etapów rozwoju. Mogą od razu realizować najnowsze rozwiązania sprzętowe, stosować najszybsze technologie i programy.

Jak nas widzą inni

Czasem warto jest spojrzeć na własne problemy i kłopoty okiem innych ludzi, którzy wprawdzie mają u nas konkretne interesy (usiłując nam sprzedać swoje produkty), ale są nam życzliwi i dostrzegają rzeczy, które dla nas wydają się na tyle oczywiste i utrwalone, że nie przeszkadzają nam lub ich nie widzimy. Przedstawiony (z niewielkimi skrótami) materiał został opracowany przez Yurija Gittika, który jest szefem marketingu na Europę Środkową i Wschodnią grupy RAD z Izraela. Y. Gittik wychował się we Lwowie, świetnie mówi po polsku, kocha polską kulturę i muzykę. Jego ulubionym rysownikiem jest A. Mleczko.