Przechowywanie danych jest nieodłącznym procesem działania każdego komputera. W czasach, gdy na Ziemi królowały potężne mainframe'y pamięć składała się przeważnie z droższej pamięci operacyjnej RAM i mniej kosztownych pamięci masowych, zwykle taśmowych. Przez wiele lat stan ten, szczególnie w części, która dotyczy pamięci masowej uległ zasadniczej zmianie. Pojawiły się nowe rodzaje tej pamięci - różniące się między sobą ceną, właściwościami użytkowymi i co za tym idzie, obszarami zastosowania.

Na dzień dzisiejszy możemy rozróżnić następujące rodzaje pamięci masowych - wyliczamy je w kolejności rosnących kosztów przechowywania jednostki danych, a zarazem szybszego dostępu do zapisanych danych. Są nimi pamięci typu juke-box dla dysków optycznych czy kaset taśmowych, napędy pamięci taśmowych, stacje dyskietek elastycznych (floppy disk), napędy CD-ROM czy WORM (Write-Once-Read-Many - jednokrotny zapis, wielokrotny odczyt), stacje dysków MO (magneto-optycznych) wielokrotnego zapisu/odczytu, stacje dysków twardych (HDD), dyski typu solid state disks oraz karty PCMCIA z pamięciami typu flash memory.

Dyski magnetooptyczne

Na rynku pamięci optycznych - a pod ich pojęciem rozumiemy wszystkie rodzaje dysków, których zawartość odczytuje się przy użyciu światła laserowego (CD-ROM, magnetooptyczne typu WORM i wielokrotnego zapisu/odczytu MO) - zaszło w 93 r. kilka ważnych zmian.

Przede wszystkim dyski magnetooptyczne MO czy WORM odeszły coraz bardziej od dużych, 12- czy 14- calowych wymiarów. Dzięki temu pojawiła się większa oferta 5,25" i 3,5" dysków optycznych. Dla dysków MO o średnicy 5,25" - a trzeba zaznaczyć, że jest to wymiar bardzo pasujący dla zastosowań typu desktop - nastąpił znaczny wzrost pojemności. O ile jeszcze rok temu (patrz cennik w CW 15 z ub.r.) dyski optyczne 5,25" oferowały pojemność nieco powyżej 600 MB to obecnie pojemnośc ta uległa podwojeniu. W bieżącej ofercie rynkowej napotykamy wiele dysków - zarówno WORM, jak i MO - których pojemność dla 5,25" jest większa od 1-1,2 GB. Warto dodać, że niektóre firmy (HP, IBM, Sony) oferują potrojoną gęstość zapisu optycznego, ok. 2 GB.

To zwiększające się upakowanie zapisanej na dyskach optycznych informacji spowodowało - poprzez znaczne zmniejszenie kosztów zapisu - wzrost popularności dysków magnetooptycznych. Szacuje się, że o ile w r. 1992 sprzedano na całym świecie ok. 200 tys. napędów optycznych 5,25" i 180 tys. napędów 3,5", to w r. 1993 wielkości te wynoszą po ok. 320 tys. dla obu rodzajów dysków. Na tej podstawie można przewidywać, że w br. dyski magnetooptyczne 3,5" prześcigną popularnością swych 5,25" kuzynów. Dzisiaj można zapisać na nich 128 MB danych - przewiduje się, że w r. 1995 ich pojemność wzrośnie do wartości 500 MB.

Z dużą dozą prawdopodobieństwa można dzisiaj przypuszczać, że w niezbyt odległej przyszłości dyski magnetooptyczne MO (Rewritable - wielokrotnego zapisu, Write-Once - jednokrotnego zapisywania i Read-Only - wyłącznie do czytania) zastąpią używane obecnie na szeroką skalę dyskietki elastyczne. Zanim to jednak nastąpi musi dojść do ustalenia wspólnych standardów, które pozwolą na bezkolizyjne przenoszenie dysków magnetooptycznych pomiędzy napędami różnych producentów.

Dyski CD-ROM

Największą dynamiką sprzedaży pośród wszystkich urządzeń związanych z przenośnymi pamięciami optycznymi charakteryzowała się w 1993 r. oferta napędów CD-ROM. Jeszcze do niedawna czytniki CD-ROM traktowane były jako urządzenia znajdujące się nieco "poza rynkiem" związanym z PC - dzisiaj wielu producentów komputerów typu desktop, a nawet notebooków konfiguruje swe produkty włączając w to instalację stacji CD-ROM. Przełomowym rokiem pod tym względem był r. 1993, w którym sprzedano ponad 6 mln czytników CD-ROM. Ten wzrost oferty widoczny jest wyraźnie i na naszym rynku - w porównaniu z ofertą sprzed przeszło roku (patrz cennik w CW nr 10 z marca ub.r.) pojawiła się na nim kilkukrotnie większa ilość różnych modeli czytników CD-ROM.

Na podstawie dwu- trzykrotnego wzrostu sprzedaży czytników CD-ROM w 1993 r. (w porównaniu z 92 r., dane wg IDC) można się spodziewać, że w niedalekiej przyszłości mogą się one stać standardowym wyposażeniem komputerów PC oferowanych na rynku.

Pojemność dysków CD-ROM (pomimo znacznego postępu technologicznego) została "zamrożona" na poziomie 640 MB. Wynika to z pewnych ogólnie obowiązujących standardów zapisu/odczytu danych z dysków CD-ROM (tzw. format zgodny z ISO 9660 i High Sierra). Postęp techniczny przejawił się tu w nieco inaczej - np. poprzez rozpoczęcie sprzedaży urządzeń, dzięki którym każdy może własnoręcznie zapisać dane na CD-R (CD Recordable). Urządzenia te oferowane są w cenie ok. 5 tys. USD - ma je w swej ofercie firma Cezar sc wymieniona w dołączonym obok zestawieniu.

Omawiając nowości na rynku CD-ROM nie sposób nie wspomnieć o modnej ostatnio - podwojonej, potrojonej czy nawet czterokrotnie szybszej prędkości obrotowej dysku CD-ROM, która jest ustalana zależnie od rodzaju odczytywanej informacji. Napęd dysku obraca się szybko, gdy odczytujemy tekst lub grafikę, a wolno gdy słuchamy muzyki. Oferowane na rynku krajowym przez firmę Cezar sc. czytniki CD-ROM typu SICDN-3X i MCDN-3X, zawierają mechanizmy NEC, stosujące potrojoną szybkość odczytu.

Zestawy typu Juke-Box

W zestawach typu Juke-Box (w wolnym tłumaczeniu juke-boxy to szafy grające - są to urządzenia które poprzez układy robotyki sterują informacją zapisaną na wielu dyskach, podobnie jak szafa grająca ma dostęp do wielu płyt z nagraniami muzyki) możliwości zapisu/odczytu danych są zwielokrotnione w porównaniu z obsługą pojedynczego dysku. W chwili, gdy dzięki prawie dwukrotnemu zwiększeniu upakowania informacji, powiększyła się pojemność zapisu na dyskach MO to fakt ten odbił się przede wszystkim na pojemnościach Juke-Boxów i wpłynął na cenę przechowywania 1 GB.

Przykładem tego procesu jest 5,25" Juke-Box firmy Hewlett-Packard. Zawiera on 20 dysków o pojemności 1,3 GB każdy. Dla tego typu urządzeń liczą się takie właściwości jak: koszty, pojemność, bezpieczeństwo danych, niezawodność urządzenia oraz szybkość dostępu do danych. Juke-Box 5,25" Hewlett-Packarda potrafi odnaleźć poszukiwane dane w najgorszym razie (tzw. worst case) w czasie 15 s. Firma Hewlett-Packard zamierza poprzez zdublowanie układów robotyki obniżyć ten czas o połowę.

Produkt ten stał się prawdziwym przebojem rynkowym HP. Na rynku krajowym znajduje się w ofercie firmy ELSAT.

Wymienione w bieżącym opracowaniu firmy, oferujące napędy optyczne różnych typów, nie wyczerpują na pewno całej listy dystrybutorów tego sprzętu w kraju - stąd też prosimy o traktowanie prezentowanej oferty jako przykładowej.