Prosto, przejrzyście i wygodnie

Polskie prawo nie dostrzega więc, że sposób prezentowania określonych zasobów ma istotny wpływ na to, czy informacja ta będzie w praktyce dostępna dla obywateli. Polska stoi dopiero na początku drogi zmierzającej do wstępnego chociażby zaimplementowania zasad WAI. Widać to m.in. po błędnym stosowaniu określeń, które znalazły się przykładowo w rozporządzeniu MSWiA z dnia 17 maja 2002 r. w sprawie Biuletynu Informacji Publicznej. BIP powstał "w celu powszechnego udostępniania informacji publicznej". Jednak zasady normatywne dotyczące jego przygotowania kładą nacisk głównie na to "co" udostępniać, a nie "w jaki sposób" to robić. Warto też zauważyć, że z zasad udostępniania treści zostały wyłączone takie podmioty, jak Sejm i Senat. Warto więc starać się o włączenie zasady dostępności do projektowanych ustaw, w szczególności do ustawy o informatyzacji.

Brak również polskich narzędzi umożliwiających weryfikowanie zgodności przygotowywanych zasobów z przyjętymi standardami. Przykładem takiego narzędzia jest serwis Bobby (bobby.watchfire.com). Zalecane jest wykorzystanie narzędzi automatycznych, które pomogą w sprawdzeniu zgodności danych zasobów ze standardami. Należy jednak zawsze pamiętać, iż narzędzia te nie są w stanie "odnieść się" do wszystkich zagadnień dostępności dokumentu.

Najważniejsze polskie dokonania w zakresie promowania dostępności serwisów są zasługą prywatnych inicjatyw, np. grupy pracowników SGH, którzy chcą przełożyć zalecenia WAI (http://akson.sgh.waw.pl/~sm31682/wai/ ).

Piotr "Vagla" Waglowski i Władysław Majewski są członkami zarządu Internet Society Poland.

Czego dotyczą zalecenia Web Accessibility Initiative?

Istnieją trzy grupy "punktów kontrolnych", które mają ułatwić twórcom witryn ich przygotowanie. Wśród zasad oznaczonych priorytetem 1 (oznacza to, że twórca stron internetowych musi spełnić wskazane tam wymogi, gdyż w przeciwnym razie jedna lub więcej grup użytkowników nie będzie mogła uzyskać dostępu do informacji w dokumencie prezentowanym online) znalazły się takie wymogi, jak:

  • Zapewnienie tekstowego odpowiednika dla każdego nietekstowego elementu. Dotyczy to w szczególności obrazów, graficznych reprezentacji tekstu, map, odsyłaczy, animacji itp.
  • Upewnienie się, że wszystkie informacje wyrażone kolorem są także dostępne bez koloru.
  • Należy tworzyć dokumenty tak, by mogły one być czytelne również bez arkuszy stylów.
  • Używanie możliwie najbardziej przejrzystego i prostego języka w treściach prezentowanych w serwisie.
  • Jeśli używanie grafiki i tzw. map graficznych jest niezbędne (co do zasady należy unikać ich stosowania, gdy tylko jest to możliwe), należy wykorzystywać również odnośniki tekstowe dla każdego aktywnego elementu takiej grafiki czy mapy graficznej.
  • Jeśli używanie tabel jest rzeczywiście konieczne, należy określić nagłówki wierszy i kolumn.
  • Jeśli trzeba używać ramek, niech każda z nich będzie oddzielnie zatytułowana, by ułatwić użytkownikom nawigację.
  • Jeśli już stało się zupełnie niezbędne użycie rozwiązań multimedialnych, dopóki oprogramowanie nie będzie w stanie automatycznie odczytać głośno tekstowego odpowiednika ścieżki wizualnej, należy zapewnić dźwiękowy opis istotnej informacji zawartej w ścieżce wizualnej danej prezentacji multimedialnej.
  • Jeśli nie udało się stworzyć strony internetowej spełniającej wymogi dostępności, należy zapewnić odnośnik do alternatywnej strony, która poprawnie używa technologii W3C, spełnia wymogi dostępności, zawiera adekwatny odpowiednik informacji (lub funkcjonalności) i jest aktualizowana z taką samą częstotliwością jak strona oryginalna.
Wśród wymogów oznaczonych priorytetem 2, a więc takich, które twórca stron internetowych powinien spełnić, gdyż w przeciwnym razie jedna lub więcej grup napotka trudności w dostępie do dokumentu, wymieniono m.in.:

  • Stosowanie takich kolorów, by różnica pomiędzy kolorem elementu a kolorem tła zapewniała dostateczny kontrast także dla osób mających zaburzenia widzenia kolorów i dla korzystających z czarno-białego ekranu.
  • Należy tworzyć strony internetowe z zastosowaniem poprawnej składni (formalna składnia) języka opisu dokumentów, np. HTML, XML itp.
  • Należy używać arkuszy stylów i za ich pomocą wpływać na wystrój stron.
  • Należy tak przygotować serwis, by dynamiczna zawartość spełniała wymogi dostępności, a jeśli to niemożliwe, zapewnić jej alternatywną prezentację lub dostępną stronę.
Inne wytyczne dotyczą nieużywania na stronach elementów migających, wykorzystywania stron, które nie odświeżają się samoczynnie, niestosowania automatycznego przekierowywania użytkowników na inne strony, niestosowania w serwisach nowych okien (pop-up), dzielenia dużych partii informacji na mniejsze, bardziej dostępne, stosowania adekwatnych metadanych, by opisywały prezentowane na danej stronie treści, konsekwentnego stosowania mechanizmów nawigacyjnych.

Warto również zwrócić uwagę na udostępnianie rozwinięć zastosowanych w tekście skrótów, przynajmniej gdy taki skrót pojawia się po raz pierwszy. Pożądane jest deklarowanie naturalnego języka dla danego dokumentu, wykorzystanie logicznego porządku, w jakim kursor będzie przechodził do następnego elementu w wyniku zastosowania tabulatora, zapewnienie skrótów klawiaturowych dla najważniejszych odnośników, pól formularza czy grup pól formularza. Warto oddzielać sąsiadujące ze sobą odnośniki za pomocą znaków, które odnośnikami nie są. To wszystko należy stosować po to, by zwiększyć możliwości dostępności do zasobów w Internecie dla wszystkich obywateli. Warto zwrócić uwagę, że serwis, który będzie przygotowany z wykorzystaniem zasad WAI, powinien zawierać treści poszukiwane przez użytkowników.

Gdy powstaną treści i narzędzia do ich przeglądania, można je oznaczyć jednym z trzech stopni zgodności ze standardami:

  • Stopień zgodności "A" oznacza, że zostały spełnione wszystkie założenia punktów kontrolnych o priorytecie 1.
  • Stopień zgodności "AA" oznacza, że zostały spełnione wszystkie założenia punktów kontrolnych o priorytetach 1 i 2.
  • Stopień zgodności "AAA" świadczy o tym, że twórcy zasobu spełnili wszystkie założenia o priorytetach punktów kontrolnych 1, 2 i 3.

TOP 200