Polacy nie gęsi

W kąciku polskiego oprogramowania wielka niespodzianka. Mamy dziś bowiem przyjemność przedstawić QR-Tekst dla Windows (wersja 1.0), młodszego brata znakowych odmian edytora o tej samej nazwie, a także QR-Planu, QR- Shella i QR-Bossa. (Nie trzeba chyba nikomu przypominać, iż autorem tych programów jest warszawska firma MALKOM, znana m.in. ze sprzedawanych od 1987 r. aplikacji dla DOS, XENIX, SCO UNIX, HP UX, SUN OS.

W kąciku polskiego oprogramowania wielka niespodzianka. Mamy dziś bowiem przyjemność przedstawić QR-Tekst dla Windows (wersja 1.0), młodszego brata znakowych odmian edytora o tej samej nazwie, a także QR-Planu, QR- Shella i QR-Bossa. (Nie trzeba chyba nikomu przypominać, iż autorem tych programów jest warszawska firma MALKOM, znana m.in. ze sprzedawanych od 1987 r. aplikacji dla DOS, XENIX, SCO UNIX, HP UX, SUN OS.

To miło, że krajowy rynek aplikacji przeznaczonych dla środowiska MS Windows doczekał się w końcu pierwszego, całkowicie polskiego, edytora tekstów. Nasz dzisiejszy gość będzie jednak musiał rywalizować z tak renomowanymi edytorami środowiska Windows, jak MS-Word, Ami Pro czy WordPerfect, stawiając na szalę głównie swe polskie pochodzenie.

Pierwsze starcie

Przyznam się, że z pewnym niedowierzaniem przystępowałem do instalacji tej wersji QR Tekstu. Liczyłem wprawdzie, że po blisko dwóch latach żmudnych przygotowań, program ten z pewnością okaże się nietuzinkowy, lecz w głębi duszy wątpiłem, by aplikacja na miarę Word, czy Ami Pro mogła wyjść już dziś "spod pióra" krajowych programistów.

Najpierw mile mnie rozczarowała dopracowana procedura instalacyjna (jej przebiegiem kieruje elegancki program INSTALUJ.EXE, uruchamiany z poziomu Menedżera Programów). Mamy w niej do dyspozycji zarówno procedurę ekspresową (wszystkie opcje do domyślnego katalogu), jak i taką, dzięki której możliwe staje się zaoszczędzenie kilkuset kB miejsca na twardym dysku przez pominięcie tych elementów edytora (filtry, słowniki), z których nie będziemy w przyszłości korzystać. (QR-Tekst okazuje się zresztą i tak wyjątkowo skromny w tym względzie. Jego pełna wersja zajmuje raptem 2,8 MB, a konfiguracja minimalna z polskimi pomocami ortograficznymi tylko 1,9 MB, więc choć wymagane jest by na komputerze zainstalowany był system Windows 3.1 w wersji polskiej lub wschodnio-europejskiej, program może zostać szczególnie doceniony przez posiadaczy notebooków).

Rzut oka na ekran

Dobre wrażenie nie mija, gdy dokładnie obejrzymy ekran. Nie jest to wprawdzie Ami Pro, ale jednak... Już na pierwszy rzut oka przekonujemy się, że mamy do czynienia z nowoczesnym i prawie nie odbiegającym od dzisiejszych standardów procesorem tekstów. Obsługę programu ułatwia kontekstowa pomoc wywoływana klawiszem funkcyjnym F1 lub prawym przyciskiem myszy, są też paski narzędziowe umieszczone poniżej głównego menu. Niestety, choć pojawiają się one w postaci dość intuicyjnych ikon, paska formatu i linijki (podobnie jak to ma miejsce w większości dzisiejszych, windowsowych programów), ich użytkownik zamiast decydować o tym, co i gdzie ma się na nich znaleźć w trakcie pracy, może tylko wybrać te, które chce wyświetlić.

Nietuzinkową opcją QR-Tekstu jest natomiast umiejętność automatycznego dopasowywania skali wyświetlania dokumentu do aktualnych wymiarów okna czy szybki dostęp do pola, pozwalającego na modyfikację parametrów akapitu lub strony. (Wystarczy np. kliknięcie myszą w odpowiedni znacznik z lewej strony tekstu, by spowodować wyświetlenie okienka dialogowego).

Jak na "prawdziwy" edytor przystało, w QR-Tekście jest także opcja WYSIWYG oraz DRAFT, więc wprowadzany przez nas tekst może być wyświetlany zarówno w postaci, w jakiej pojawi się na wydruku albo roboczej, w celu przyspieszenia pracy na komputerze o małej mocy lub niedużej pamięci.

Myszka

Wprawdzie QR-Tekst oferuje także możliwość pracy jedynie za pomocą klawiatury lub menu i okien dialogowych, lecz użycie myszy ułatwia i przyspiesza wiele operacji edycyjnych. Tak jest np. z formatowaniem akapitu, gdzie wstawianie, zmiana położenia i usuwanie tabulatorów, a także zmiana marginesów i ustalanie wcięcia pierwszego wiersza, odbywa się za pośrednictwem wstawiania, przesuwania i kasowania myszą znaczników uwidocznionych na linijce okna dokumentu. Podobnie rozwiązano przenoszenie i kopiowanie tabel, rysunków czy fragmentów tekstu. Wystarczy zaznaczyć blok i przeciągnąć go myszą w inne miejsce.

Zmiana szerokości kolumn tabeli osiągana jest natomiast przez wybranie szpalty i przesunięcie jej marginesów w nowe położenie. Istnieje także możliwość łatwego użycia zdefiniowanych już formatów akapitu lub znaku. Wykonuje się to przez naprowadzenie kursora na znacznik akapitu, kliknięcie prawego przycisku myszy i "wrzucenie" znacznika w akapit, którego parametry chcemy ustawić. (Podobną funkcję udostępniono do kopiowania parametrów znaku za pomocą prawego klawisza myszy.)

Wszechobecna mysz służy w QR-Tekście również do zmiany rozmiarów rysunków i przestawiania marginesów strony w oknie podglądu druku. Dwukrotne kliknięcie jej lewego przycisku, gdy kursor naprowadzony został na rysunek, powoduje wyświetlenie okna dialogowego, ustalającego parametry kadrowania i skalowania. Podobnie też działa przesunięcie myszy poza lewy margines, które zaznacza (selekcjonuje) wskazaną linię lub cały akapit, wiersz czy kolumnę tabeli.

O możliwości dokonania tych operacji oczywiście informuje użytkownika zmiana wyglądu kursora myszy, a uwaga o rodzaju wykonywanej operacji pojawia się w prawej części linii komunikatów jako krótka podpowiedź. Ciekawe jest też to, że cofnięcie zmian dokonanych omyłkowo i przywrócenie ich (funkcje Undo i Redo) mają zakres definiowany przez użytkownika).

OLE

Dzięki zastosowaniu techniki włączania i osadzania obiektów, QR-Tekst otwiera praktycznie nieograniczone możliwości umieszczania w edytowanym dokumencie obiektów sporządzonych przez inne programy (tzw. serwery OLE). Dokument może zawierać nie tylko wspomniane już rysunki, lecz także tabele kalkulacyjne, pola przedstawiające złożone formuły (wzory) matematyczne i chemiczne, a nawet nagrane w formie akustycznej wiadomości. Zrezygnowano zatem w QR-Tekście z konieczności instalowania własnych pakietów, służących do obróbki elementów nietekstowych. Użytkownik może przecież wykorzystać wybraną przez siebie aplikację, która odpowiada jego potrzebom.

QR-Tekst wczytuje też grafikę w formacie BMP, TIFF, GIF, EPS, WMF, TGA, PCX bezpośrednio z dysku. W tym wypadku program udostępnia okienko dialogowe, służące do wyboru pliku rysunku oraz oferuje możliwość szybkiego jego podglądu zanim zostanie wstawiony do dokumentu. Przyspiesza to znacznie proces wyboru właściwego pliku, (rozmiary oraz parametry kadrowania obiektu graficznego mogą być w każdej chwili zmienione za pomocą opcji "Format rysunku"), sam rysunek zaś może pozostawać w oryginalnym formacie w pliku zewnętrznym lub być zapamiętany w pliku dokumentu.

Po polsku

QR Tekst jest polski, dlatego też przetwarzanie tekstów obejmuje w nim różne pomoce językowe, podobnie jak w Wordzie, gdy piszemy po angielsku. Pisanie tekstów w języku polskim jest więc wspomagane przez funkcję sprawdzania poprawności pisowni przy użyciu słownika ortograficznego, do dyspozycji mamy także niezły słownik wyrazów bliskoznacznych, w którym przejrzyście przedstawione listy synonimów blisko i daleko spokrewnionych, umożliwiają "wędrówkę" w poszukiwaniu najodpowiedniejszego wyrazu. (Każdy z wymienionych słowników zawiera ok. 80 tys. haseł). Przy przenoszeniu wyrazów uwzględniane są zasady polskiej gramatyki.

Zapewne pięcioletni "staż" na rynku DOSowej i Unixowej wersji QR-Tekstu sprawił, że wymienione narzędzia pomocy ortograficznej odznaczają się dość wysoką jakością i niezawodnością. Program ma także słownik angielski (w przygotowaniu dalsze słowniki: niemiecki i francuski), oferuje również mechanizm tworzenia własnych słowników, onieważ wielu użytkowników korzysta z terminów specjalistycznych dla swojej dziedziny.

W praktyce

QR-Tekst ma niemal wszystkie cechy wymagane od nowoczesnych procesorów tekstu. Do podstawowych funkcji edycyjnych należą takie udogodnienia jak: wybór formatu dokumentu, strony lub akapitu (możemy np. określić sposób wyrównywania tekstu w ramach wiersza, jego wysokość oraz liczbę szpalt na stronie, itd.). Program udostępnia też sporą kontrolę nad wyglądem znaku (krój pisma, wysokość i szerokość liter, pochylenie, pogrubienie, odstępy, automatyczne lub ręczne ustalenie wielkości indeksów, koloru, itd.), a także generuje automatycznie spisy treści, tabel i rysunków oraz skorowidze terminów. (Wystarczy wstawić odpowiednie hasło do skorowidza lub tytuł rozdziału do spisu, a program zadba o aktualizację numeracji.) Można również definiować nagłówki i stopki dla poszczególnych stron dokumentu, zaś przypisy umieszczać na dole strony, na marginesach lub we wskazanym miejscu.

Tabele

W pracy biurowej, często używanym sposobem przedstawiania danych w tekście jest tabela. Nic więc dziwnego, że autorzy szczególnie zadbali o bogate możliwości edycyjne tabel, a zarazem wyjątkowo prostą i intuicyjną ich obsługę. Utworzenie nowej tabeli odbywa się przez naciśnięcie przycisku paska funkcji i zaznaczenie żądanej liczby wierszy oraz kolumn na graficznie przedstawionym schemacie, zaś wstawienie dodatkowych wierszy lub kolumn osiągamy za pomocą tego samego przycisku, którym utworzyliśmy tabelę.

Ponadto, wysokość wiersza automatycznie dopasowuje się do jego zawartości. Gdy chcemy dostawić wiersz, wystarczy wcisnąć klawisz "TAB", (jeśli znajdujemy się w ostatniej komórce). Zmiany szerokości komórki można dokonać jednym ruchem myszy: wystarczy uchwycić linię komórki i przesunąć ją w żądane miejsce, itd.

Istnieje też bogaty wybór sposobów obramowywania elementów, gdyż do dyspozycji mamy linie o różnych grubościach i kolorach.

Bazy, bazy

Dokument utworzony za pomocą QR-Tekstu może również zawierać specjalne pola, do których możemy wstawiać zawartość baz danych, arkuszy kalkulacyjnych, plików lub automatycznie uaktualnianą datę. Producent przewiduje rozszerzenie możliwości dostępu do baz danych z interfejsem SQL, zapewnia też możliwość selekcjonowania rekordów, na podstawie zadanego klucza. (Porównanie z wzorcem jest wykonywane w trakcie przetwarzania tekstu po wydaniu zlecenia "Wstaw teksty" lub podczas druku seryjnego dokumentu.)

QR-Tekst ponadto jest jedynym w kraju edytorem umożliwiającym wstawianie do dokumentów informacji zawartych w plikach w formacie dBase o różnych sposobach kodowania polskich liter. Z pewnością będzie więc znakomitym narzędziem do prowadzenia korespondencji seryjnej (listy, zaproszenia, etc).

Import, export

Program ma możliwość zapisywania i wczytywania plików w formatach wcześniejszych wersji QR-Tekstu oraz najbardziej rozpowszechnionych w Polsce edytorów pracujących pod DOS: WordPerfect, WordStar, Chiwriter, PC-Write, Tag. Umożliwia to łatwe przeniesienie już posiadanych tekstów i dokumentów w świat coraz bardziej popularnych "okienek". Ciekawostką QR-Tekstu jest również możliwość eksportu plików do profesjonalnych systemów DTP, takich jak: Aldus Page Maker, QuarkXpress, Ventura Publisher oraz Cyfroset. W tym ostatnim przypadku QR-Tekst jest jedynym edytorem w Polsce o takiej możliwości.

Makroinstrukcje

Czym byłby edytor bez makropoleceń? W celu przyspieszenia szczególnie często powtarzanych czynności, możemy w QR- Tekście nagrywać je, edytować, wykonywać oraz zapisywać na dysk do dalszego wykorzystania. Dzięki temu podczas operacji wprowadzania i wstępnego formatowania tekstu możemy obejść się bez myszy, a także znacznie przyspieszyć pracę. Makra pozwalają także na szybki dostęp do szerokiego zestawu znaków, bez konieczności zmian konfiguracji Windows.

Wydruki

Jedną z podstawowych funkcji każdego edytora jest drukowanie sporządzonych dokumentów. Tu także QR-Tekst wykazuje wysokie walory użytkowe. W każdej chwili (kliknięcie przycisku na pasku funkcji) możemy podejrzeć, jak będzie wyglądał dokument po wydruku - na ekranie pojawia się w całości jedna lub dwie strony z tekstem i rysunkami, a w oknie podglądu uwidocznione są ustawione przez nas

marginesy. Zmiana ich położenia może być dokonana przy użyciu myszy. Zaznaczany jest także obszar papieru, który fizycznie nie może być zadrukowany (uwarunkowania mechaniczne) przez model wybranej drukarki.

Graficzny przycisk zapewnia bezpośredni dostęp do wszystkich parametrów związanych z formatem strony, każda operacja przeformatowania może być natychmiast cofnięta przez przycisk "Cofnij", bez potrzeby wychodzenia z trybu podglądu. Przyciśnięcie lewego przycisku myszy powoduje wyświetlenie w prawym górnym rogu okna podglądu współrzędnych punktu, znajdującego się pod kursorem, co ułatwia ustalenie pozycji elementów drukowanych na stronie.

Ponieważ QR-Tekst drukuje wykorzystując wbudowane mechanizmy Windows, trudno tu mówić o jakości druku, jako specjalnym wyróżniku tego akurat programu. Warto natomiast wiedzieć, iż jako jeden z nielicznych edytorów posiada opcję dwustronnego druku oraz równoległego druku kilku stron obok siebie na jednej kartce papieru.

Naszym zdaniem

QR-Tekst dla Windows stwarza wrażenie dobrze skrojonego ubranka. Nie ma co prawda wielu "wodotrysków", takich jak np. program graficzny, czy specjalizowany edytor równań, jest jednak dobrze zintegrowany ze środowiskiem i do codziennej pracy wystarczy. Ponieważ dysponuje wieloma narzędziami słownikowymi oraz typowo polskimi udogodnieniami (filtry dla wielu sposobów kodowania polskich znaków diakrytycznych), może się rzeczywiście okazać poważnym konkurentem dla renomowanych edytorów zagranicznych w różnych biurach, czy urzędach. Nie bez znaczenia będzie także zapewnienie szybszej i sprawniejszej obsługi serwisowej licencjonowanych użytkowników przez krajowego producenta oraz sposób jego reagowania na zgłaszane uwagi

czy propozycje ulepszeń.

QR-Tekst nie jest bez wad, co nie dziwi przy pierwszym podejściu, lecz moim zdaniem dobrze się zapowiada, toteż w konkretnych zastosowaniach biurowych, gdzie zgromadzono już wiele dokumentów utworzonych w jego wcześniejszych wersjach, może się okazać wręcz nie do przebicia. Moja ocena - ciekawy program. Czekam na wersję 2.0.

W celu komercyjnej reprodukcji treści Computerworld należy zakupić licencję. Skontaktuj się z naszym partnerem, YGS Group, pod adresem [email protected]

TOP 200