Przedstawiamy fragmenty opinii kancelarii White & Case W. Daniłowicz, W. Jurcewicz i Wspólnicy, dotyczącej postanowień projektu zmiany Prawa bankowego w zakresie zasad odpowiedzialności usługodawcy z tytułu usług świadczonych na zlecenie banku, przygotowanej dla Gdańskiej Akademii Bankowej działającej przy Instytucie Badań nad Gospodarką Rynkową.

W obecnym stanie prawnym za działania lub zaniechania usługodawcy odpowiedzialność wobec klientów banku ponosi wyłącznie bank, gdyż - stosownie do art. 474 k.c. - "odpowiada za działania lub zaniechania osób, którym wykonanie zobowiązania powierza, jak za własne działanie lub zaniechanie".

Na podstawie art. 6b ust. 1 projektu zmiany ustawy Prawo bankowe - jako uzupełnienie odpowiedzialności określonej powyżej - zostanie wprowadzona "bezpośrednia odpowiedzialność usługodawców wobec klientów solidarnie z bankiem, ograniczona do wysokości szkody faktycznie poniesionej przez klienta" (art. 6b ust. 2). W związku z powyższym, w świetle art. 6b, usługodawca ponosiłby odpowiedzialność wobec klientów na takiej samej zasadzie jak wobec banku, tj. stosownie do art. 471 i 472 k.c. na zasadzie winy (za niezachowanie należytej staranności w wykonywaniu zobowiązania).

Rozszerzona odpowiedzialność

Bank ma możliwość ograniczenia zakresu swojej odpowiedzialności wobec klienta w zawieranej z nim umowie. Usługodawca takiej możliwości nie ma, gdyż nie łączy go z klientem żadna umowa, a podstawą jego odpowiedzialności odszkodowawczej jest wyłącznie projektowana ustawa. Może zatem się okazać, iż usługodawca będzie zobowiązany do świadczenia w przypadkach, w których bank wyłączył swoją odpowiedzialność lub ograniczył ją np. do pewnej kwoty. W tej sytuacji wprowadzenie solidarnej odpowiedzialności na zasadach określonych w projekcie zmiany ustawy Prawo bankowe będzie skutkowało nieuzasadnionym pogorszeniem pozycji jednego z dłużników, znacznym zróżnicowaniem zakresu odpowiedzialności z tytułu tej samej szkody, co stanowi naruszenie podstawowego prawa każdego podmiotu gospodarczego do równego traktowania przez ustawodawcę.

Projekt wprowadza solidarną odpowiedzialność usługodawcy ze zlecającym mu usługę bankiem wobec klientów tego banku za prawidłowe wykonanie zleconych usług. W konsekwencji klienci będą mogli żądać całości lub części świadczenia (odszkodowania za szkody powstałe wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania przez usługodawcę usług na rzecz banku) - od banku i usługodawcy łącznie lub od każdego z osobna.

Projektowane niejasności

Klienci będą mogli zgłaszać roszczenia do usługodawcy jedynie w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań wynikających z umowy łączącej klienta z bankiem, gdyż usługi świadczone przez usługodawcę stanowią jedynie element usług świadczonych przez bank i nie zawsze niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania przez usługodawcę będzie skutkować szkodą po stronie klienta. W przypadku występowania przez klienta bezpośrednio z roszczeniem do usługodawcy nie będzie on w stanie ocenić zasadności takiego roszczenia, gdyż w celu dokonania takiej oceny niezbędna będzie kompleksowa i szczegółowa wiedza na temat treści umowy łączącej klienta z bankiem oraz konkretnego świadczenia, którego roszczenie dotyczy.

Znajomość i wpływ na treści umowy są ustawodawcy niezbędne również ze względu na przepis art. 375 k.c., stosownie do którego dłużnik solidarny może bronić się zarzutami, które przysługują mu osobiście względem wierzyciela, jak również tymi, które ze względu na sposób powstania lub treść zobowiązania są wspólne wszystkim dłużnikom. Powyższe będzie powodowało znaczne wydłużanie okresu rozpatrywania skargi klienta i niezasadnie komplikowało procedurę jej rozpatrywania. Takie rozwiązanie nie wzmacnia pozycji klienta jako wierzyciela z tytułu szkody związanej z nieprawidłowym świadczeniem usług bankowych. Brak jest również obawy, iż bank nie będzie w stanie - ze względu na swoją kondycję finansową - zaspokoić roszczenia klienta, tym samym brak jest potrzeby wprowadzania dodatkowego dłużnika zobowiązanego do bezpośredniego świadczenia wobec klienta jako wierzyciela.