Numerek za 200 milionów
-
- Sławomir Kosieliński,
- 24.04.2006
Neutralność technologiczna
MSWiA zapowiada, że projekt PESEL 2 będzie przestrzegał neutralności technologicznej państwa, jednocześnie wskazując rozwiązania zawierające otwarty kod źródłowy (open source), jako równoważne z oprogramowaniem zamkniętym (proprietary software). Podstawowa Aplikacja LBD i Podstawowa Aplikacja USC zostaną zbudowane na zasadach open source. "Przyjęcie takiego rozwiązania wiąże się z założeniem minimalnej ingerencji projektu w istniejące rynki oprogramowania oraz chęć stworzenia warunków dla rozwoju lokalnych rynków oprogramowania wspierającego działania związane z ewidencją ludności i prowadzeniem ksiąg stanu cywilnego" - wyjaśnia studium wykonywalności. Co najważniejsze, gminy i USC będą mogły korzystać z dotychczasowego oprogramowania pod warunkiem dostosowania go do wymogów komunikacji z brokerami integracyjnymi lub też zrezygnować z dotychczasowego oprogramowania i skorzystać z Podstawowej Aplikacji LBD lub Podstawowej Aplikacji USC.
Broker integracyjny ma stanowić centrum komunikacji wewnątrz systemu. Wszystkie komunikaty i wywołania usług pomiędzy pozostałymi komponentami systemu odbywają się za pośrednictwem brokera. Oznacza to, że żaden z komponentów nie komunikuje się bezpośrednio z innym, wszystkie komunikaty i wywołania usług kieruje bowiem do brokera. Po otrzymaniu takiego komunikatu lub wywołaniu usługi broker decyduje, gdzie go skierować i ewentualnie dokonuje transformacji komunikatu lub wywołania na postać odpowiednią dla komponentu, do którego komunikat lub wywołanie powinno trafić. Zadaniem brokera integracyjnego jest również koordynacja transakcji rozproszonych pomiędzy poszczególnymi komponentami systemu.
Broker na szczeblu centralnym ma umożliwić logiczne zebranie informacji ze wszystkich rejestrów centralnych i wyekstrahowanie z nich informacji udostępnianej w portalu. Rolą brokera na poziomie lokalnym jest zaś integracja systemów informatycznych gminy oraz umożliwienie wymiany informacji pomiędzy systemami SOO, LBD i USC. Efektem ma być usprawnienie pracy pracownika urzędu oraz uproszczenie i skrócenie czasu obsługi interesanta. Ponadto broker lokalny ma zapewnić możliwość aktualizacji danych we wszystkich systemach gminy z poziomu jednego okna użytkownika.
1. Udostępnianie danych online (CBA - Centralne Biuro Adresowe) dla osób fizycznych i uprawnionych podmiotów po wprowadzeniu podpisu kwalifikowanego z możliwością pełnych rozliczeń finansowych.
2. Możliwość składania wniosków o wydanie dokumentów za pomocą technik internetowych (początkowo prerejestracja wniosku, docelowo pełna interakcja obywatel - urząd).
3. Zasilanie Centralnej Ewidencji Pojazdów drogą elektroniczną (Stacje Kontroli Pojazdów).
4. Zasilanie Centralnej Ewidencji Kierowców drogą elektroniczną (ADR - uprawnienia do przewozu towarów niebezpiecznych).
5. Dostęp online do wydanych i unieważnionych dokumentów, wzorem innych krajów udostępnienie list skradzionych lub unieważnionych dokumentów.
6. Dostęp online do numerów pojazdów skradzionych.
7. Elektroniczne składanie wniosków i pism do DRP MSWiA (dane, dokumenty).
8. Możliwość uzyskania skróconego odpisu aktu stanu cywilnego w każdym urzędzie stanu cywilnego (brak właściwości miejscowej).
Usługi online pośrednie (zakładany poziom pełnej interakcji przy zastosowaniu mechanizmów podpisu kwalifikowanego)
1. Udostępnianie danych dla Biur Informacji Gospodarczej, udostępnianie danych dla podmiotów komercyjnych: banki, operatorzy telefoniczni, firmy ubezpieczeniowe.
2. Usługi o charakterze publicznym.
3. Weryfikacja osobowych danych adresowych online: służba zdrowia, transakcje.
Źródło: Studium wykonalności dla projektu "Przebudowa i integracja systemu rejestrów państwowych", 2004
Koncepcja Piotra Piętaka, aby rozpisać kilkanaście przetargów, ma sens, jeśli jej pomysłodawca utrzyma pozycję w rządzie. W innym przypadku projekt, który wymaga silnego przywódcy, sprawnie dowodzącego zespołem projektowym, ulegnie erozji z braku poparcia politycznego. Owszem, Piotr Piętak deklaruje, że będzie wspomagał się wiedzą wszystkich fachowców, w tym Gustawa Pietrzyka, byłego dyrektora Departamentu Rejestrów Państwowych, niechybnie nie obejdzie się też bez pomocy Stowarzyszenia Miasta w Internecie, zamierza nawet zatrudnić do współdowodzenia projektem Grzegorza Fiuka, którego w absurdalny sposób pozbyło się Ministerstwo Finansów, lecz nie przyniesie to efektów, jeśli zabraknie woli politycznej do zakończenia budowy PESEL 2. Polityków nie wzrusza strata 200 mln zł z unijnej kasy na rozwój usług elektronicznych.
Numer Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności, zwany w niniejszej ustawie "numerem PESEL", jest to 11-cyfrowy, stały symbol numeryczny, jednoznacznie identyfikujący osobę fizyczną, w którym sześć pierwszych cyfr oznacza datę urodzenia (rok, miesiąc, dzień), kolejne cztery - liczbę porządkową i płeć osoby, a ostatnia jest cyfrą kontrolną służącą do komputerowej kontroli poprawności nadanego numeru ewidencyjnego.
PESEL jest prowadzony w formie bazy centralnej zawierającej informacje o wszystkich obywatelach polskich zamieszkałych w kraju, wszystkich obywatelach polskich zamieszkałych za granicą, którym wydano polski dokument potwierdzający tożsamość (paszport nowego wzoru), obcokrajowcach zamieszkałych w Polsce, innych obcokrajowcach, którzy mają interes prawny lub faktyczny w posiadaniu NE PESEL.
PESEL jest eksploatowany od 1975 r. Zawiera ok. 50 mln rekordów (w tym 5 mln osób zmarłych), co rok pojawia się 0,5 mln nowych zapisów. Przez kilkanaście lat działalności PESEL "schudł" o zbędne informacje, np. wykształcenie, miejsce pracy - dane ważne kiedyś dla peerelowskiego aparatu bezpieczeństwa. Numer ewidencyjny zawiera dziś informację o dacie urodzenia, płci, numer serii i liczbę kontrolną.
<hr size=1 noshade>
PESEL: pamiątka z PRL
Podstawą PESEL były zasoby Centralnego Biura Adresowego w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, które - obok funkcji policyjnych i wówczas wręcz represyjnych wobec społeczeństwa - miało również sprawować nadzór nad ewidencją ludności, obejmującą ruch naturalny i migrację. "Prace wstępne, powierzone Ośrodkowi Informatyki MSW, kierowanemu przez Antoniego Bossowskiego, podzielono na trzy etapy: w pierwszym - analizę i scalenie kartotek osobowych, gromadzonych dotąd w różnych miejscach i przez różne instytucje, w drugim - zbudowanie eksperymentalnego terenowego banku danych, w trzecim - uruchomienie rządowego centrum informacyjnego PESEL" - czytamy w artykule Ignacego Rutkiewicza w miesięczniku Networld z listopada 2004 r. Jednym z organizatorów tego przedsięwzięcia był Roman Warski, wówczas funkcjonariusz MSW. Po latach wspominał, że ze względu na żywą ciągle pamięć o numeracji stosowanych w obozach
II wojny światowej wyeliminowany został sposób kolejnej numeracji danych osobowych. W toku własnych prac rozwojowych opracowano komputerową metodę generowania numeru ewidencyjnego PESEL stosowaną do dzisiaj.
Już we wstępnych założeniach z 1972 r. przyjęto trójszczeblową architekturę systemu, na którą miały się złożyć podstawowe ogniwa w gminach, terytorialne banki danych w województwach i wojewódzkie stacje łączności komputerowej oraz krajowa centrala, czyli rządowe centrum informacyjne PESEL. Budowę eksperymentalnego terytorialnego banku danych w Warszawie rozpoczęto w 1977 r. Na pierwszy ogień poszła dzielnica Wola, potem pozostałe dzielnice Warszawy, na koniec wszystkie gminy województwa warszawskiego.
Według Romana Warskiego wymogi projektowe narzuciły konieczność przeprowadzenia pilotażu na mniejszej populacji. W tym celu skupiono się na osobach z wyższym wykształceniem. "W ciągu niespełna 1,5 roku, w latach 1973-1974, zespół złożony z pracowników PESEL, MSW i ZETO ZOWAR uruchomił podsystem Magister, liczący 633 tys. zapisów, aktualizowanych informacjami nadsyłanymi z 60 tys. zakładów pracy i wyższych uczelni. Komputer Siemens 4004/45 pracujący w systemie zarządzania bazami danych Prisma i 24 terminale rozmieszczone w całym kraju umożliwiały uzyskanie w ciągu 6 s odpowiedzi na 8 tzw. aspektów wyszukiwawczych" - odnotował Ignacy Rutkiewicz.
Ten sam komputer, odpowiednio rozbudowany, zainstalowano w eksperymentalnym ośrodku warszawskim. Ze względu na zachodnie embargo i brak dewiz testowano później również komputery pochodzące z krajów bloku wschodniego. Jednym z nich był produkowany w Kijowie M4031-1 - okazał się jednak wyjątkowo awaryjny, wobec czego wybór padł na R34 z wrocławskiego Elwro. Współpracowały z nim inne krajowe urządzenia: fabryka Meramat dostarczała zestawy do przenoszenia danych Mera 9150, zakłady Błonie - drukarki wierszowe DW3 i drukarki znakowe DZM, Mera-Era - mikrokomputery Mera 400, Elzab - monitory ekranowe, Teletra - modemy.
Rok 1970 - Decyzja Prezydium Rządu z 9 czerwca w sprawie przygotowania koncepcji Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności, którego zadaniem będzie "kompleksowe ujęcie tematu człowiek jako centralnego podmiotu całej gospodarki".
Rok 1972 - Opracowane zostały wstępne założenia koncepcji PESEL. Przewidywała ona tworzenie systemu w oparciu o podstawowe i powszechne ewidencje osobowe będące w gestii resortu spraw wewnętrznych, tj. ewidencje stanu cywilnego, dowodów osobistych, adresowe, zmian imion i nazwisk. Wszystkie inne ewidencje osobowe prowadzone na terenie kraju miały uzupełniać informacjami zbiory podstawowe i pobierać z nich potrzebne informacje. Informacje zawarte w systemie PESEL, w miarę jego rozwoju, powinny powodować zanik dublowania tych informacji we wszystkich innych zbiorach.
Rok 1973 - Decyzją Prezydium Rządu z 5 lipca Ministerstwo Spraw Wewnętrznych wspólnie z innymi resortami zostało zobowiązane do uruchomienia podsystemu PESEL, obejmującego ewidencję osób z wyższym wykształceniem zwanego systemem Magister.
Rok 1974 - Decyzja Prezydium Rządu z 11 stycznia definiuje PESEL jako "rządowy system zautomatyzowanego gromadzenia, przetwarzania i udostępniania informacji o ludności kraju obejmujący podstawowe cechy demograficzne i służący potrzebom gospodarowania kadrami, planowania gospodarczego oraz usprawniania procesów administrowania".
