Mija 10 lat od rozpoczęcia prac nad systemem Poltax. Zdaniem Najwyższej Izby Kontroli, przewlekłe i nie zakończone wdrożenie informatycznego systemu podatkowego jest jedną z ważniejszych przyczyn niskiej skuteczności egzekucji podatkowej.

Wśród podstawowych wad systemu podatkowego Najwyższa Izba Kontroli w czerwcowym raporcie wymienia m.in. fakt niezakończenia wdrożenia zintegrowanego systemu informatycznego, opracowywanego w ramach projektu Poltax. Zdaniem kontrolerów NIK-u, "brakuje kompletnych i w porę pozyskiwanych informacji, niezbędnych organom skarbowym, do prawidłowego wymiaru i poboru podatków". Kontrola NIK wykazała, że w 1998 r. urzędy kontroli skarbo-wej przeprowadzały kontrolę głównie na podstawie własnych działań rozpoznawczych, a nie udokumentowanych materiałów.

Kto nie płaci?

Nie zinformatyzowano w pełni księgowości podatkowej, ewidencji podatników, zobowiązań i zaległości - twierdzą kontrolerzy NIK-u. W pracach izb i urzędów konieczne jest wykorzystanie aplikacji lokalnych bądź stosowanie procedur ręcznych. W czasie przeprowadzania kontroli nie był gotowy centralny rejestr podatników KEP (Krajowa Ewidencja Podatników). Jednym z głównych zaleceń przedstawicieli NIK-u jest powiązanie KEP z rejestrem podmiotów gospodarczych REGON, co umożliwiłoby bieżącą kontrolę podatników.

Zdaniem autorów raportu, urzędy i izby skarbowe w niezadowalający sposób ewidencjonowały zaległości w płaceniu podatków. Od roku 1996 prace związane z informatyzacją komórek księgowości podatkowej były prowadzone przez - powołany decyzją ministra finansów - Zespół ds. Koncepcji Księgowości, mimo to nie powstały odpowiednie rozwiązania informatyczne. "Właśnie ze względu na brak modułów księgowych podatki dochodowe - zarówno od osób prawnych, jak i fizycznych - były nieprawidłowo i nieterminowo rozliczane przez urzędy skarbowe z gminami" - czytamy w raporcie.

Mniej dla budżetu

Brak rozwiązań z zakresu rachunkowości podatkowej, rozliczania podatków dochodowych i VAT był przyczyną niskiej skuteczności egzekucji podatkowej. "Przeszkodę w ewidencji, analizie i egzekucji zaległości stanowiły także - obok nie funkcjonującego systemu Poltax - przedłużające się prace nad uruchomieniem Krajowego Rejestru Podatników" - stwierdzają kontrolerzy NIK-u. W latach 1995-1997 wpływy do budżetu z tytułu zaległych podatków były mniejsze o 23 mln zł.

Prace nad informatyzacją systemu podatkowego rozpoczęły się w 1989 r. Według ustaleń pierwszej kontroli NIK-u, która odbyła się w latach 1993-1994, stwierdzono, że mimo 5 lat wprowadzenia w życie projektu, badane urzędy skarbowe nie zostały zinformatyzowane. Wynikało to z faktu, że Ministerstwo Finansów, odpowiedzialne za wdrożenie systemu informatycznego, nie dostarczyło podstawowych programów. Termin zakończenia kontraktu przesuwano ośmiokrotnie - ostatecznie ustalono go na 15 maja 1995 r. Terminu tego nie dotrzymano, mimo to do końca I kwartału 1995 r. Bull otrzymał 97% kwoty należnej za cały kontrakt (ok. 430 mln franków).