Nie lekceważmy WWW
-
- Barbara Łukasik-Makowska,
- 15.06.1998
Jak powinna powstawać witryna?
Zakładamy, że witryna jest opracowaniem dość obszernym, które chcemy przygotować w dość krótkim czasie, tak aby prezentowane informacje nie uległy dezaktualizacji. Opracowanie powinno być zatem przedsięwzięciem zbiorowym, w którym uczestniczyć będzie określony zespół autorski, kierowany przez redaktora. Podczas przebiegu prac szczególnego znaczenia nabierają zarówno uzgodnienia merytoryczne (dotyczące prezentowanych problemów - informacji), jak i formalne (związane ze sposobem realizacji prac - warsztatowe). Redaktor witryny odpowiada za organizację i koordynację działań.
Proces tworzenia witryny ma zazwyczaj charakter iteracyjny. Wynika to z faktu, że w witrynie prezentujemy informację ze stanem aktualności na określony dzień. Ponieważ w praktyce zazwyczaj trudno jest uchwycić wszystkie (ważne lub błahe) zdarzenia, które powodują, że witryna już nie jest w pełni aktualna i dokonywać bieżących aktualizacji, należy ustalić zasadę jej okresowej, cyklicznej aktualizacji. Istotne jest również podzielenie pracy na 6 etapów (rys. 1 str. 62).
Pierwsze trzy etapy (sformułowanie zadania, analiza i modelowanie witryny, opracowanie projektu witryny) mają charakter kreatywny. Ich przebieg, inwencja twórcza zespołu i przyjęte ustalenia, warunkują powodzenie przedsięwzięcia. Należy zatem poświęcić im dostatecznie dużo zaangażowania i energii. Warto zwrócić uwagę na iteracyjny charakter etapów 1-3, a zwłaszcza etapu analizy i modelowania. Im rozleglejsze przedsięwzięcie i liczniejszy zespół autorski, tym staranniej należy przygotować model i projekt, a wszystkie poczynione uzgodnienia, ustalenia, zalecenia, standardy itp. udokumentować pisemnie.
Trzy kolejne etapy (przygotowanie testowej wersji witryny, testowanie i ocena witryny, włączenie witryny do zasobów sieci Internet) to działania wykonawcze, a staranność ich przeprowadzenia i sumienność przestrzegania przyjętych ustaleń decyduje o kompletności, aktualności i atrakcyjności witryny.
Jak strukturalizować materiał informacyjny?
Od rozległości wyznaczonego zagadnienia, które będzie przedstawiane w witrynie, zależy ilość i szczegółowość materiałów informacyjnych, które musimy zgromadzić i zaprezentować na jej stronach. Najtrudniejszym zadaniem dla zespołu autorskiego jest inwentaryzacja wszystkich potrzebnych elementów. Działanie takie wspomaga podejście strukturalne, które zaleca przechodzenie od ogólnie wytyczonych obszarów problemowych, przez warstwy i bloki problemowe, aż do szczegółowo wyróżnionych segmentów. Segment stanowi zatem pewną spójną, logiczną całość, która jest przedmiotem prac realizacyjnych.
Istnieje, oczywiście, możliwość podejścia odwrotnego, to znaczy specyfikacji konkretnych, szczegółowych materiałów tekstowych i graficznych, które chcemy zaprezentować w witrynie, a następnie zsyntezować je w określone segmenty, a nawet pewne obszary problemowe. Takie podejście, często stosowane w praktyce, nie gwarantuje jednak kompleksowego podejścia do prezentacji problemu. Nie zapewnia bowiem ani kompletności, ani nadzorowania szczegółowości prezentacji, nie pozwala też zazwyczaj panować nad planową aktualizacją materiałów.
Jako słuszne można natomiast przyjąć założenie, że w etapach kreatywnych procesu tworzenia witryny działamy zgodnie z zasadą dekompozycji (przejście od ogółu do szczegółu), natomiast na etapach wykonawczych odwrotnie, czyli stosując zasadę agregacji.
Segment może być opracowany jako pojedynczy plik lub grupa plików powiązanych. Do tego samego pliku możemy się odwoływać w różnych segmentach. Z tego też względu należy oddzielnie symbolizować elementy struktury logicznej i fizycznej witryny.
Symbolizację plików (i katalogów) należy opracować po zinwentaryzowaniu zakresu materiałów (zarówno tekstowych, jak i graficznych), które zidentyfikujemy, opracowując strukturę logiczną witryny. W symbolizacji tej możemy (lecz nie musimy) wykorzystać ustalone wcześniej zasady symbolizacji elementów struktury logicznej. Dla ułatwienia i czytelności prac organizacyjnych w procesie tworzenia witryny korzystne jest prowadzenie dwuczęściowego identyfikowania wszystkich elementów, to znaczy stosowanie zarówno symbolizacji, jak i rozwiniętych nazw (tytułów) poszczególnych elementów. Posługiwanie się pełnymi nazwami jest bardziej naturalne w kreatywnych etapach prac i w kontaktach ze zlecającym.
Sformułowanie zadania
- Decyzja o opracowaniu witryny, wskazanie jej przedmiotu (określenie instytucji).
- Specyfikacja obszarów problemowych.
- Powołanie zespołu autorskiego do realizacji zadania. Wybór lidera zespołu autorskiego - redaktora witryny.
- Określenie oczekiwanego terminu realizacji zadania.
- Ustalenie warunków realizacji zadania.
- Burza mózgów - wypracowanie koncepcji witryny. Ustalenie adresata(ów), celu, zakresu i szczegółowości materiałów informacyjnych.
- Strukturalizacja problemowa witryny (ustalone obszary i warstwy problemowe - wyróżnione bloki problemowe).
- Opracowanie założeń prezentacyjnych i zasad realizacyjnych witryny.
- Podział obowiązków między członków zespołu autorskiego, a w razie potrzeby - rozszerzenie składu zespołu.
- Ustalenie narzędzi do realizacji witryny oraz formy i postaci przygotowania materiałów do opracowania jej projektu.
- Określenie dnia zerowego (stan na dzień) do materiałów zamieszczanych w witrynie.
- Wskazanie kategorii informacji podatnych na dezaktualizację.
- Wyznaczenie progu poufności gromadzonych informacji.
- Wstępna autoryzacja witryny.
- Ustalenie harmonogramu dalszej realizacji prac.
- Przygotowanie konspektów tekstów własnych i wskazanie zakresu i źródeł pozyskania tekstów cytowanych.
- Specyfikacja materiału graficznego, który znajdzie się w witrynie, oraz źródeł jego pozyskania.
- Opracowanie struktury logicznej witryny (segmentacja bloków i powiązania materiałów informacyjnych - makieta logiczna).
- Przygotowanie projektów graficznych witryny i stron(y).
- Opracowanie zasad nawigacji po materiale udostępnianym w witrynie (odwołania i słownik hiperlinków).
- Uzgodnienie standardów dla witryny, w zakresie: szczegółowości informacji, konwencji narracji, nieprzekraczalnego poziomu poufności i prywatności informacji, projektu graficznego strony (np. układ strony, wyróżniki), kategorii umieszczanych materiałów graficznych, elementów nawigacyjnych (przyciski, teksty, symbole), słownictwa, nazewnictwa, skrótów itp.
- Ustalenie zasad nazewnictwa (symbolizacji) plików i katalogów.
- Ustalenie szczegółowego harmonogramu prac realizacyjnych.
- Opracowanie struktury fizycznej witryny (pliki i ich powiązania - makieta fizyczna).
- Opracowanie wszystkich tekstów do witryny (w postaci plików i wydruków).
- Kolaudacja tekstów (połączenie, w miarę potrzeb reedycja, ewentualne usuwanie powtórzeń i wskazanie potrzeby uzupełnień).
- Opracowanie i/lub zeskanowanie materiału graficznego (pliki i wydruki).
- Koordynacja materiału graficznego (postać, format, kolor, inne atrybuty).
- Wkomponowanie materiału graficznego w tekst (z potrzebnymi modyfikacjami).
- Powiązanie plików w strukturalną całość (wzajemne odwołania między segmentami) - wersja robocza witryny.
- Analiza kompletności materiału w stosunku do projektu (inwentaryzacja braków, nadmiarów i odstępstw od ustaleń).
- Kontrola powołania źródeł i autoryzacji zgromadzonych materiałów.
- Korekty i uzupełnienia witryny.
- Ustalenie trybu testowania witryny i zasad ewidencjonowania własnych uwag.
- Zweryfikowanie (przejrzenie/przeczytanie) całej witryny przez zespół autorski, wspólna ocena realizacji zamierzeń, wskazanie i uzasadnienie odstępstw od przyjętych założeń. Kontrola zachowania praw autorskich materiałów własnych i zapożyczonych (teksty i materiał graficzny).
- Zweryfikowanie witryny przez osoby spoza zespołu, lecz związane (służbowo, formalnie, emocjonalnie) z przedmiotem prezentacji, ocena atrakcyjności, kompletności, szczegółowości, aktualności, stosowanej terminologii, poufności i prywatności dostępnych w witrynie informacji (ostateczna autoryzacja przez upoważnionego przedstawiciela instytucji).
- Zewnętrzna ocena materiału zamieszczonego w witrynie z punktu widzenia czytelności, jednoznaczności, atrakcyjności treści i formy itp. Powinna być dokonana zarówno w odniesieniu do internetowej wersji witryny, jak i jej treści w postaci wydruków, przez osobę (osoby) spoza kręgu realizatorów zadania.
- Korekta stwierdzonych nieprawidłowości.
- Osadzenie witryny na serwerze.
- Ustalenie cyklu aktualizacji witryny i osoby odpowiedzialnej za jej realizację (administrator witryny).
- Ustalenie zasad zgłaszania propozycji do modyfikacji i/lub rozbudowy witryny.
