Biuletyn Informacji Publicznej

Szansą Polski, jako pioniera w wykorzystaniu Internetu do budowy szeroko rozumianego eGovernment, mógłby być Biuletyn Informacji Publicznej. Wdrożony sprawnie i z poczuciem misji, a nie tylko jako kolejny prawny obowiązek, byłby unikatowym rozwiązaniem na skalę światową. Niestety i w tym przypadku zabrakło konsekwencji w skutecznej realizacji przyjętych na wstępie założeń. Zabrakło kampanii informacyjnej, uświadomienia potrzeby istnienia BIP wśród urzędników i obywateli. W konsekwencji wiele stron pojawiło się z opóźnieniem, brakuje wymaganych prawem informacji, nie wspominając o niemożliwości wypełnienia zobowiązań związanych ze śledzeniem przebiegu spraw w urzędzie.

Wrota Polski

Rząd Polski przyjął 13 stycznia 2003 r. Strategię Informatyzacji na lata 2004-2006. Stwierdza ona, że istnieje "dystans pomiędzy wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych między Polską a krajami Unii Europejskiej". Strategia ma zintensyfikować działania zmierzające do unowocześniania polskiej gospodarki oraz budowania społeczeństwa informacyjnego i efektywnej administracji. Jednym z trzech priorytetów jest stworzenie platformy usług elektronicznych - Wrota Polski. W ramach tego projektu przygotowano wstępną koncepcję zakładającą przeniesienie na platformę elektroniczną 26 podstawowych usług publicznych. Tym samym Polska włączyła się w inicjatywy eEurope 2002 i eEurope 2005. Zgodnie z nimi państwa członkowskie do końca 2004 r. powinny zapewnić interaktywność podstawowych usług publicznych, a także przenieść na platformę elektroniczną znaczącą część zamówień publicznych.

Dostępne elektronicznie powinny być: składanie deklaracji, informacji i innych dokumentów w celu rozliczenia podatków m.in. dochodowego i od czynności cywilnoprawnych; przeszukiwanie ofert pracy i pomoc w jej znalezieniu; uzyskanie praw do wypłat z zasiłków z ZUS; uzyskanie dowodu osobistego, prawa jazdy i paszportu; dostęp do katalogu bibliotek publicznych i ich przeszukiwanie; zapisanie się na wizytę u lekarza. Istotnym, choć nadal niezrealizowanym przedsięwzięciem jest budowa portalu administracji publicznej eGov.pl. Ocena stanu realizacji elektronicznych usług publicznych na 1 maja br. jest utrudniona. Większość danych koniecznych do monitorowania postępu prac w świadczeniu e-usług jest otrzymywana w wyniku specjalnych badań, w tym także GUS.

Poziom usług publicznych świadczonych online zwykle jest oceniany za pomocą czterostopniowej skali rozwoju. Najniższy jest poziom informacji. Następne są: interakcja jednokierunkowa (pobieranie formularzy), interakcja dwukierunkowa (obsługa formularzy elektronicznych), a ostatni - poziom transakcyjny. Z badań Cap Gemini Ernst & Young wynika, że w 2001 r. Polska zanotowała stopień rozwoju na poziomie 19%, podczas gdy średnia dla Unii Europejskiej wyniosła 55%. W roku 2002 r. rozdźwięk pomiędzy Polską a Unią był jeszcze większy i wyniósł odpowiednio: 21 i 60%. W 2002 r. rozwój e-usług publicznych w Polsce nie osiągnął w pełni poziomu informacji. Nie są jeszcze znane dane za 2003 r. Można jednak założyć, że ubiegły rok upłynął przede wszystkim na ustalaniu planu działania i zmianach organizacyjnych. Powstałe Ministerstwo Nauki i Informatyzacji przejęło rolę koordynatora działań przygotowujących Polskę do wykonania planu eEurope.

O powodzeniu modernizacji polskiej administracji nadal jednak decydują działania podejmowane przez poszczególne ministerstwa i agencje rządowe. Liczba urzędników zajmujących się informatyzacją w MNiI nie pozwala na większą skalę działań i efektywną koordynację przedsięwzięć już realizowanych w polskiej administracji. Z przeprowadzonego przez resort nauki audytu systemów informatycznych pozostających w gestii administracji rządowej uzyskano wiedzę o ok. 400 projektach IT w administracji rządowej. To tylko część aktywności urzędów w zakresie informatyzacji, gdyż uczestnictwo w audycie nie było obowiązkowe. Jego wyniki są w fazie "uzgodnień międzyresortowych", ale pozyskana wiedza może być przydatna nie tylko Ministerstwu Nauki i Informatyzacji. Rozrost administracji nie jest rzeczą pożądaną, jednak priorytety - a takim jest modernizacja administracji publicznej - wymagają zwiększonych nakładów organizacyjnych, finansowych i osobowych.

Lepsza administracja

Podstawowym dylematem polskiej administracji nie powinno być poszukiwanie odpowiedzi na pytania, jakie wymogi stawia Unia przed naszą administracją i jak Polska je wypełnia, lecz jak za pomocą najnowszych technologii teleinformatycznych możliwa jest modernizacja administracji publicznej i gospodarki w Polsce. Dalsza informatyzacja i modernizacja polskiej administracji jest uwarunkowana rozwiązaniami instytucjonalnymi, organizacyjnymi i prawnymi, w tym przyjęciem Ustawy o informatyzacji działalności organów władzy publicznej, nowelizacją innych ustaw (m.in. kodeksu postępowania administracyjnego, rozwojem wolnego oprogramowania), oraz zmianami organizacyjno-zarządczymi w polskich urzędach. Bez tego udzielenie pozytywnej odpowiedzi na pytanie postawione w Computerworld 11/2004: "Czy polepszy się jakość państwowych systemów IT, gdy wejdzie w życie ustawa o informatyzacji i z kopyta ruszą projekty IT w administracji?" będzie bardzo trudne.

Marcin Sakowicz jest pracownikiem naukowym w Katedrze Administracji Publicznej Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie.