Zgodnie z badaniami Audytela, przedstawiciela Meta Group w Polsce, polski rynek outsourcingu dopiero zaczyna się rozwijać. Jego udział w budżetach IT największych działających w Polsce przedsiębiorstw jest nadal znikomy i wynosi przeciętnie 2,5-8,0%.

Badanie rynku outsourcingu w Polsce zostało przeprowadzone w pierwszym kwartale 2004 r. przez zespół firmy Audytel zgodnie z metodologią Meta Group. Badanie przeprowadzono na próbie 100 firm spośród 1500 największych polskich przedsiębiorstw z listy Rzeczpospolitej. Z analiz wynika jeden podstawowy wniosek - rynek outsourcingu w Polsce dopiero zaczyna się rozwijać i trudno porównywać go z dojrzałymi rynkami zachodnioeuropejskimi czy amerykańskimi.

"Wniosek taki wynika zarówno z wyników jakościowych - typów najpopularniejszych usług outsourcingowych, jak i ilościowych - poziomu wydatków firm na usługi outsourcingowe i ich relacji do budżetów na informatykę i telekomunikację" - czytamy w raporcie. Wiele firm stosujących outsourcing ogranicza się po prostu do wynajmowania sprzętu komputerowego czy sieci teleinformatycznych, nie idąc dalej w kierunku outsourcingu usług i oprogramowania czy wręcz outsourcingu całkowitego, polegającego na powierzeniu firmie zewnętrznej całkowitej odpowiedzialności za obsługę obszaru IT.

Mimo niewielkiego w sumie wykorzystania outsourcingu w Polsce, wiele z jego obszarów przestało się już rozwijać - jak choćby outsourcing wydruków masowych - co świadczy o nasyceniu się rynku na bardzo niskim poziomie. Z drugiej strony, firmy deklarują plany znacznie szerszego wykorzystania pełnego outsourcingu czy też zapewnienia przez firmy zewnętrzne ciągłości działania. Daje to nadzieję na kilkakrotne nawet zwiększenie bazy obecnych użytkowników outsourcingu.

LAN, EDI i WWW

Jeśli oprzeć oceny przyszłego rozwoju rynku na planach deklarowanych przez ankietowane firmy, można prognozować dynamiczny rozwój przede wszystkim "outsourcingu sprzętowego" - udostępniania serwerów, sieci LAN i dostępowych, zarządzania infrastrukturą sprzętową i sieciową, zapewniania ciągłości przetwarzania.

Jeśli chodzi o oprogramowanie, najlepiej rozwijają się usługi związane z utrzymaniem serwisów internetowych, zewnętrznych i wewnętrznych portali korporacyjnych, serwisów pracy grupowej. W przypadku outsourcingu procesów biznesowych najbardziej świetlana wydaje się przyszłość obsługi bezpiecznej transmisji dokumentów handlowych (EDI, XML), a w outsourcingu rozwiązań telekomunikacyjnych - tworzenie i udostępnianie sieci WAN oraz IP VPN.

Drobne na outsourcing

Niezwykle ciekawy jest fragment raportu dotyczący wydatków na outsourcing. Udział outsourcingu IT w budżetach na informatykę badanych firm wynosi zaledwie 2,5-8,0%. Należy zwrócić uwagę, że Audytel badał największe polskie przedsiębiorstwa! W małych i średnich polskich firmach udział ten jest o wiele niższy. Średni budżet na informatykę badanych firm kształtował się na poziomie 1,3% przychodów przedsiębiorstwa. Oznacza to, że firmy wydają na outsourcing IT zaledwie od 0,03% do 0,1% swoich przychodów. Ekstrapolując te wyniki na wszystkie firmy z listy 1500 Rzeczpospolitej, Audytel szacuje wartość polskiego rynku outsourcingu na 320-940 mln zł.

Zgodnie z opracowanymi przez Meta Group danymi z rynku niemieckiego oraz informacjami z "2004 IT World Wide Benchmark Report" udział kosztów outsourcingu w całości budżetów IT na świecie kształtuje się na poziomie 15%. Jednocześnie średnia wartość budżetów IT to prawie 4% całkowitych przychodów. Oznacza to, że firmy światowe wydają na outsourcing ponad pół procenta przychodów. Zestawienie tej wartości z jednym promilem przeznaczanym na outsourcing przez przedsiębiorstwa działające w Polsce pozwala uzmysłowić sobie przepaść między rynkiem polskim a rynkami bardziej pod tym względem rozwiniętymi. Odsetek obrotów przeznaczanych na IT kształtuje się na poziomie światowym tylko w sektorach mediów i finansów. Budżety outsourcingowe polskich firm są średnio 6-19 razy niższe, a cały czas bierzemy pod uwagę jedynie wartości względne, abstrahując od bezwzględnej wysokości obrotów. Potwierdza to tezę o wczesnej fazie rozwoju polskiego rynku outsourcingu.

Z badań Audytela wynika, że z outsourcingu korzysta bardzo dużo firm, ale w niewielkim zakresie. Z jakiejkolwiek formy outsourcingu informatycznego korzysta 61 spośród 100 badanych firm. Wprowadzenie outsourcingu planują kolejne 22.

Motywacje i obawy

Ankietowane firmy zapytano m.in. o motywację, którą kierowały się - lub którą mogłyby się kierować - decydując się na skorzystanie z outsourcingu. Najważniejszymi czynnikami okazały się perspektywa obniżenia kosztów operacyjnych utrzymywania informatyki w przedsiębiorstwie oraz możliwość obniżenia wydatków na inwestycje. Na kolejnych miejscach znalazły się możliwość uzyskania specjalistycznego wsparcia z zewnątrz i gwarancja jakości usług. Na szarym końcu wymieniono: usunięcie problemów w zarządzaniu zasobami, konieczność uruchomienia nowej działalności, potrzebę przekazania dostawcy usług dotychczasowych pracowników działu IT czy też wymianę lub standaryzację środowiska teleinformatycznego.

Mitem okazuje się więc - promowana przez dostawców usług outsourcingowych - wizja koncentracji na kluczowych kompetencjach lub powierzenia rozwoju środowiska IT w bardziej kompetentne ręce. Liczą się konkretne oszczędności i gwarancja jakości usług na co dzień. Firmy mają nadzieję na oszczędności, jednocześnie obawiając się wysokich kosztów i braku gwarancji jakości usług. Na liście obaw wobec outsourcingu znalazły się też groźba uzależnienia od dostawcy usług i wątpliwości dotyczące bezpieczeństwa technicznego i organizacyjnego, czyli mówiąc najprościej obawa przed wypływem informacji z przedsiębiorstwa. Większość przedsiębiorstw wierzy, że optymalną sytuacją jest korzystanie z usług wielu firm outsourcingowych, co częściowo choćby oddala groźbę uzależnienia od jednego dostawcy. Przedsiębiorstwa w niewielkim natomiast stopniu obawiają się utraty know-how, kluczowych kompetencji czy ważnych pracowników.

Pytane o przyczyny niezadowolenia z usług outsourcera firmy wymieniały przede wszystkim niekorzystny stosunek płaconej ceny do postrzeganej wartości otrzymywanych usług, niedostateczne zaspokojenie własnych potrzeb przez dostawcę usług i zbyt słabe wsparcie z jego strony. Jednocześnie jednak zdecydowana większość pytanych firm zadeklarowała, że nie zamierza zmieniać firmy outsourcingowej. Może to świadczyć o tym, że rzeczywiste zarzuty w stosunku do dostawców usług nie są tak poważne, jak mogłoby się wydawać. Może jednak również świadczyć o tym, że obawy uzależnienia się od dostawcy są jak najbardziej uzasadnione, a decyzja przekazania obsługi IT firmie zewnętrznej - trudno odwracalna. Tylko 9 spośród 48 firm, które udzieliły odpowiedzi na to pytanie, ma zamiar zmienić dostawcę usług outsourcingu IT.