Nie tylko komputer jest dla nas niebezpieczny, ale to przy nim spędzamy najwięcej czasu w niewygodnej pozycji ze wzrokiem wlepionym w monitor, zapominając o naszym zdrowiu. W dwóch wywiadach, których udzieliły nam pani dr Barbara Jerschina oraz pani dr Grażyna Śmiałkowska dowiedzieliśmy się, że niektóre problemy należy traktować poważnie. "Dolegliwości w układzie kostno-stawowym: kończyny górne, kręgosłup w odcinku szyjnym i lędźwiowym są najbardziej powszechne" - komentuje dr Śmiałkowska.

Zagrożenia

- Podrażnienie błony śluzowej: reakcja na duże stężenie ozonu w powietrzu, wywołane m.in. przez drukarki laserowe. Typowymi objawami są: podrażnienie śluzówki oczu, nosa i krtani.

- Syndrom Sicca: zauważalne zmniejszenie częstotliwości mrugania oczami spowodowane przez długotrwały kontakt z monitorem. Rogówka oka wysycha i wykrzywia się, a użytkownik stopniowo traci wzrok.

- Zaburzenia widzenia: przemęczenie oczu wywołane częstymi zmianami ogniskowej oraz wpatrywaniem się na przemian w obiekty mocno oświetlone położone blisko i znajdujące się w oddali, ukryte w mroku. Oczy są zaczerwienione, czujemy kłucia w oczach, bóle głowy, mamy widzenie podwójne i za mgłą, następstwa psychosomatyczne.

- Bóle i zawroty głowy: konsekwencja przemęczenia oczu, złego stanowiska pracy, częstego korzystania z okularów do "rzeczywistości wirtualnej", stresu wzmaganego przez promieniowanie elektromagnetyczne.

- Problemy z nadgarstkiem występują w wyniku nieprawidłowego ułożenia rąk podczas korzystania z klawiatury. W najwęższym miejscu przegubu dłoni, tzw. kanale nadgarstka, nerwy są zbyt mocno ściśnięte. Wynikiem tego jest nadwrażliwość, drętwienie, mrowienie oraz ból kciuka i trzech kolejnych palców oraz całych dłoni i nadgarstków. "W Stanach Zjednoczonych jest to uznane za chorobę zawodową, jednak nie spotkałam się z tym problemem w Polsce" - mówi dr Śmiałkowska.

- Repetitive Strain-Injury Syndrom (RSI): zespół urazów wywołanych jednostronnym, chronicznym przeciążaniem kończyn górnych na odcinku dłoń-bark. Użytkownik odczuwa dotkliwy, piekący ból przedramienia, ramienia, szyi i łopatki; obrzęk, usztywnienie, bezwład, niezdolność do pracy.

- Dolegliwości kręgosłupa i pleców, do których należą dyskopatia, skrzywienie kręgosłupa, przykurcze mięśni nóg.

- Dolegliwości natury psychicznej: depresja, utrata energii życiowej, zaburzenia menstruacyjne, kłopoty z potencją, nerwowość, podrażnienia skóry, alergie, zaburzenia żołądkowe, jelitowe itp.

- Impotencja ujawnia się po długotrwałej, nieprzerwanej pracy przy komputerze. "Długotrwały ucisk na narządy męskie płciowe może powodować problemy medyczne" - mówi dr Jerschina. "To głównie stres jest przyczyną zaburzeń seksualnych" - dodaje dr Śmiałkowska.

- Zaburzenia krążenia w kończynach dolnych - rezultat nieprawidłowej pozycji przy komputerze; w górnych - RSI.

- Podrażnienie skóry i alergie wywołane ciągłym bombardowaniem skóry przez dodatnio naładowane cząstki kurzu odpychane przez monitor w kierunku użytkownika.

- Właściwości rakotwórcze: "Podejrzenia o rakotwórcze działanie komputerów nie zostały dotąd jednoznacznie potwierdzone" - mówi dr Barbara Jerschina. Nie zanotowano dotąd przypadków raka wywołanych w stu procentach pracą przy monitorze.

- Poronienia i dolegliwości menstruacyjne: poronienia zdarzały się dwa razy częściej ciężarnym kobietom spędzającym przy komputerze ponad 20 godzin tygodniowo niż tym, które nie miały z komputerem kontaktu. Prace tego typu zwiększały również dolegliwości menstruacyjne. Szkodliwe było przede wszystkim promieniowanie monitora, jednak "przy obecnych normach radiacji, współczesne monitory nie stanowią większego zagrożenia, niż zwykły sprzęt biurowy" - mówi dr Barbara Jershina.

Ergonomia przede wszystkim

"Polskie przepisy dotyczące warunków pracy przy komputerze są dobre - zapewnia dr Śmiałkowska - jednak rzadko lub prawie wcale pracodawca nie spełnia wszystkich wymagań. Sprzęt nie jest ergonomiczny, przerwy nie są regularne, istnieje zbyt duże zagęszczenie sprzętu biurowego, brakuje dostosowania stanowiska pracy do zasad ergonomii. To pracodawca odpowiada za to wszystko".

W pierwszej kolejności należy zadbać o warunki pracy:

- Pomieszczenie. Na stanowisko powinno przypadać 6 metrów kwadratowych powierzchni o wysokości co najmniej 3,3 m. Zalecana temperatura powinna zawierać się w przedziale 21-22 stopni Celsjusza.

- Oświetlenie. Monitory powinny być tak ustawione, by nie odbijało się w nim światło naturalne ani sztuczne. Nie ustawiajmy monitora na tle okna, naprzeciwko okna i innych jaskrawych obiektów. Najlepiej jeżeli ustawiony jest on bokiem do okna w odległości co najmniej 1 metra od niego.

- Biurko, krzesło, monitor, sprzęt pomocniczy muszą być dobrej jakości. Sprzęt o dobrych parametrach to nie wszystko - nie zmusi użytkownika do zachowania właściwej pozycji ciała w czasie pracy. Prawidłowa postawa przy komputerze (prezentowana na obrazku) zapobiegnie zmęczeniu i dolegliwościom.

Programy, które pomogą w relaksie

Jeżeli nie możemy sami się zmusić do regularnego przerywania pracy przy komputerze, z pomocą przyjdzie nam... komputer.

Anti-EyeStrain

Program ma na celu zniwelowanie przemęczenia oczu oraz związanych z tym problemów zdrowotnych (bóle głowy, łzawienie, zmęczenie ogólne organizmu). Aplikacja pomaga w rozplanowaniu czasu pracy przed komputerem, aby można było uniknąć przykrych dolegliwości związanych z nieustannym wpatrywaniem się w monitor. Program przypomni o przerwie, zanim poczujesz się zmęczony oraz zasugeruje proste, ale bardzo skuteczne ćwiczenia dla twoich oczu. Dodatkowo aplikacja zapewnia krótkowidzom lepsze warunki pracy oraz zapobiega postępowi tej wady wzroku. Ćwiczenia zawarte w programie posiadają zaświadczenie rosyjskiego ministerstwa zdrowia oraz Światowej Organizacji zdrowia.

Po zarejestrowaniu aplikacji będziemy mogli skorzystać z wykwalifikowanej pomocy i dopasować ćwiczenia do indywidualnych potrzeb, uwzględniając nasze problemy ze wzrokiem i warunki pracy.

Pełna wersja kosztuje 30 USD

BreakTime

Aplikacja zapobiega znużeniu pracą przed komputerem. Po jej zainstalowaniu i uruchomieniu możemy, najechać kursorem na pasek zadań i sprawdzić poziom naszego zmęczenia (wyrażony w procentach). Obliczany jest on na podstawie czasu, który pozostał do zaplanowanej przerwy oraz naszej aktywności. Odpoczynek sygnalizowany jest wizualnie i dźwiękowo, podobnie jak przypomnienie o powrocie do naszych zajęć. Narzędzie na bieżąco analizuje czas spędzony przed monitorem i pomaga zminimalizować efekt codziennego wielogodzinnego przesiadywania przed komputerem.

Do głównych zadań programu należą:

- przypominanie o konieczności zrobienia przerwy w pracy;

- wykrywanie aktywności użytkownika;

- prowadzenie statystyk pracy;

- możliwość dostosowania ustawień do własnych potrzeb;

- odtwarzanie muzyki w czasie relaksu (MID, WAV, MP3, OGG Vorbis);

- aplikacja zawiera sześć utworów

- obsługa "skórek".

Program w wersji shareware działa przez 13 dni, a jego pełne wydanie kosztuje 19,95 USD.

ergonomix

Osobisty asystent, który przypilnuje, abyś dbał o swoje zdrowie również w czasie pracy. RSI [ang. repetitive strain injuries], to powtarzające się występowanie stresu związanego z pracą zawodową. Dzięki monitorowaniu aktywności klawiatury oraz myszy program zaproponuje nam malutką przerwę na ćwiczenia.. Czytelne obrazki i opisy poszczególnych ćwiczeń sprawiają, że użytkownik czeka na kolejną porcję aktywnego relaksu. To właśnie gimnastyka uchroni nas przed bólem karku, barków, kręgosłupa i mięśni. Te wszystkie dolegliwości znane są każdemu, kto regularnie spędza przed komputerem więcej niż cztery godziny dziennie. Producent aplikacji postawił sobie za cel promowanie "zdrowej komputeryzacji" - bez skrzywionych kręgosłupów, zbędnych wad wzroku lub po prostu zmęczeniu.

Program w wersji 14-dniowej. Pełne wydanie kosztuje 24,95 USD.

ErgoSense

Kolejny program, który przypomni nam o konieczności zrobienia sobie przerwy w pracy przed komputerem. Aplikacja na bieżąco monitoruje nasz czas pracy i w razie potrzeby wyświetla trójwymiarową animowaną postać, która zaprezentuje nam zestaw ćwiczeń. Taka dawka ruchu pozwoli uniknąć problemów związanych ze stresem, przemęczeniem i długotrwałym pozostawaniem w pozycji siedzącej.Dzięki temu, że program mierzy aktywność użytkownika (lub jej brak) "mikroprzerwy" pojawiają się np. po dziesięciu minutach rzeczywistego użytkowania komputera.

EyeCare Reminder

Prosty, darmowy program, który działa w tle i co jakiś czas (możemy sami to ustalić) przypomina nam o konieczności zrobienia przerwy w pracy. W odpowiednim momencie "wyskakuje" okno z poleceniem popatrzenia na jakiś daleki obiekt (co najmniej oddalony od nas o 20 m), co pozwoli odpocząć naszemu wzrokowi. Dodatkowo aplikacja "nakazuje", co jakiś czas, odejść od biurka i wykonać kilka ćwiczeń.

Nie wariujmy!

W ankiecie na stronie PC World Ile trwała Twoja najdłuższa - rekordowa - sesja przed komputerem? aż 143 osoby wybrały odpowiedź "ponad 49 godzin". "To straszne! Totalna paranoja!" - krótko komentuje dr Śmiałkowska. Brak ruchu fatalnie wpływa na zdrowie. Zmęczenie wzroku i układu kostno-mięśniowego to nieuchronne skutki takiego "maratonu".

Zawsze pozostaje nam zdrowy rozsądek, który nakaże zapalonym graczom i komputerowcom odejść od biurka, założyć płaszcz, czapkę, rękawiczki i wyjść na zimowy spacer po parku.

Więcej informacji na ten temat można uzyskać w serwisach:

http://zdrowie.medicentrum.pl/ed/0/in/hp/?src=4&id=2158

http://keats.admin.virginia.edu/ergo/stretch.html

http://eeshop.unl.edu/rsi.html

http://www.winter.pl/internet/uzaleznienie.html

http://www.republika.pl/biosorcerer/computer/disease.html

http://www.psseswidnica.pl/zdrowie/komputer/komp2.php