Zagrożenia – mity i fakty

Chociaż największe zagrożenia dla zdrowia emisją elektromagnetyczną niewątpliwie mogą pochodzić od urządzeń wytwarzających pola o dużych mocach w aplikacjach przemysłowych (np. osuszanie budynków generatorem mikrofalowym o mocy 6 kW przy częstotliwości 2,45 GHz, obróbka laserowa, jonizacja) czy domowego użytkowania (np. magnetron kuchenki mikrofalowej generujący falę powyżej 1 GHz o mocy 1 kW), urządzenia takie muszą mieć bezwzględnie świadectwa homologacyjne dające gwarancję, że ich działanie nie szkodzi otoczeniu.

Posiadanie ważnej homologacji (w przypadku urządzeń radiowych i telekomunikacyjnych) oraz świadectwa kompatybilności elektromagnetycznej CE (dla pozostałych) winno być wystarczającym dowodem na to, że urządzenie jest produkowane według rygorystycznych przepisów technologicznych, nie zezwalających na przekraczanie dopuszczalnych norm emisji podczas pracy. Niestety nie można tego powiedzieć o wielu urządzeniach elektronicznych niewiadomego pochodzenia, masowo dostępnych teraz na rynku - lecz nie posiadających takowych gwarancji bądź świadectw.

Niejasność sytuacji zagrożeń powiększa się, gdyż rozbieżności poglądów dotyczących oddziaływania pola elektromagnetycznego na organizmy żywe są znaczne. Najlepiej o tym świadczą różnice pomiędzy normami obowiązującymi w różnych krajach, także europejskich. Ustanowione w Polsce przepisy, zwłaszcza dotyczące ochrony środowiska są pod tym względem wyjątkowo rygorystyczne, bardziej niż w wielu krajach europejskich. I tak strefa ochronna II stopnia w zakresie oddziaływania nadajników telefonii komórkowej jeszcze do niedawna była określana na - 0,025 W/m2, a dla zagrożeń I stopnia - 0,1 W/m2. Obecnie w Polsce obowiązuje (od 11.08.1998 r.) wielkość 0,1 W/m2, jako graniczna wartość w strefie przebywania osób postronnych - czyli nie związanych profesjonalnie z systemami telefonii komórkowej. Są to nadal kilkadziesiąt razy (!) ostrzejsze przepisy niż wymagane np. w USA (6 W/m2) czy Unii Europejskiej (4,5 W/m2).

Dwa rodzaje zagrożeń ze strony telefonii komórkowej

Gwałtowny rozwój w ostatnich latach radiokomunikacji ruchowej (ruchome są wyłącznie terminale), a zwłaszcza infrastruktury telefonii komórkowej, powiększył w istotny sposób ekspozycję na oddziaływanie w zakresie mikrofal. Olbrzymia liczba instalowanych corocznie w Europie komórkowych stacji bazowych BS (Basic Station) pracuje w pasmach 450, 900 i 1800 MHz, a przecież jest również cały szereg innych źródeł emisji promieniowania mikrofalowego w komunikacji bezprzewodowej. Według Światowej Organizacji Zdrowia średnia gęstość mocy PEM docierająca do powierzchni Ziemi z kosmosu osiąga 1,4x10-7 W/m2, natomiast poziom tła elektromagnetycznego pochodzącego ze źródeł sztucznych, czyli wytwarzanych przez człowieka, ma (lata siedemdziesiąte) wartość 10-2-10-3 W/m2 i nadal rośnie za przyczyną dalszego rozwoju technologii radiodyfuzji i radiokomunikacji.

W telefonii komórkowej, podobnie jak w innych sposobach bezprzewodowej komunikacji porozumiewawczej, występują dwa rodzaje możliwych ekspozycji, związanych z odmiennym generowaniem promieniowania PEM przez stacje bazowe i terminale ruchowe MS (Mobile Station).

- Stacje bazowe BS. Najliczniejszym elementem infrastruktury telefonii komórkowej powodującym emisję fal radiowych są stacje bazowe BS, instalowane w miastach na wysokich budynkach, także na budynkach mieszkalnych (rys. 1) bądź wolno stojących konstrukcjach. Pomimo stosunkowo dużych mocy maksymalnych nadajników stacji bazowych (50 W dla NMT450, 25 W dla NMT 900, 160 W dla GSM 900 oraz 20 W dla GSM 1800 - choć moce wypromieniowane są nieco mniejsze) silnie kierunkowe charakterystyki pionowe anten powodują bardzo płaską emisję wiązki promieniowania, co nie powinno generować stref ochronnych II stopnia (o wyższych wymaganiach) pod masztami antenowymi. Według obecnie obowiązujących w Polsce przepisów dla urządzeń nadawczych telefonii komórkowej wartość gęstości mocy może przekraczać 0,1 W/m2 dopiero powyżej 1,8 m ponad powierzchnią ogólnie dostępną dla ludności (a więc i dachem budynku mieszkalnego).