3. Świadczenie usług

Przy umowie o świadczenie usług mamy szersze pole manewru. Jak już wiadomo z ważnych powodów umowę można wypowiedzieć zawsze, nawet taką na czas określony. Jeśli umowa przewiduje termin wypowiedzenia, stosuje się go. Tak chce Sąd Najwyższy, co przy długich terminach jest - w mojej opinii - dyskusyjne i balansuje na obejściu prawa. Jeśli nie, zwyczajowo lub niezwłocznie. Istotne jest, że ważny powód to nie tylko nienależyte wykonanie umowy, to także okoliczności w ogóle umową nie opisane i z wykonawcą bezpośrednio nie związane. Nie wykluczam, że czymś takim może być np. radykalna zmiana kursu waluty mająca wpływ na biznes. O tym zadecyduje już jednak - wedle swego uznania - sąd. W przypadku umów z prawnikami takim powodem jest utrata zaufania, co - rozciągnięte na IT - może wywołać daleko idące skutki.

Jeżeli ważnego powodu nie mamy, o ile nie jest to wyłączone w umowie, też możemy ją rozwiązać, ale musimy naprawić wyrządzoną szkodę, czyli np. utraconą marżę wykonawcy. Wypowiedzenie umowy o świadczenie usług bez ważnego powodu nie jest więc w praktyce aż tak proste.

Podsumowanie, czyli o szukaniu pretekstu

W zależności od rodzaju kontraktu, z którym mamy do czynienia, pojawiają się różne możliwości jego rozwiązania. Generalnie najprościej będzie rozwiązać umowę, gdy druga strona wykonuje ją nienależycie - w przypadku umów o dzieło (większość wdrożeń) jest to wręcz (konstrukcyjnie) bardzo łatwe. W przypadku umów usługowych zła realizacja umowy oznaczać zazwyczaj będzie ważny powód do jej wypowiedzenia.

Gdy umowa jest wykonywana należycie, możemy rozważać w praktyce tylko rozwiązanie umów na świadczenie usług, choć bez ważnego powodu i tak narażamy się na roszczenia odszkodowawcze. Na ile one są groźne, zależy od konkretnego przypadku. Umowa o dzieło wymaga silnych argumentów. W wielu sytuacjach najtrudniejszym zagadnieniem jest odpowiedź, czy mamy do czynienia z nienależytym wykonaniem umowy. Czy rozwiązanie ma wady, czy wykonawca się spóźnia z realizacją zamówienia, czy możemy mu zarzucić brak profesjonalnej staranności. Jest to więc raczej sfera faktów, nie prawa, choć przesądza o powodzeniu kroków stricte prawnych.

Niejednokrotnie szuka się pretekstu, aby wypowiedzieć kontrakt. Warto pamiętać, że gdzieś na końcu cały proces umowy, jej warunków i sposobu wykonania jest oceniany przez niezależnego sędziego. O ile umowa nie będzie przewidywała jasnych i czytelnych reguł, takich jak poziom SLA czy opis zasad wdrożenia, sąd będzie opierał się na doświadczeniu życiowym. Nie wystarczy więc drobny błąd w oprogramowaniu, aby rozwiązać wielomilionowy kontrakt. Ale nie jest też skuteczny argument, często podnoszony przez wykonawców, że zostali "zmuszeni" do podpisania nierealistycznej w czasie i zakresie umowy. Kierując się wyłącznie chęcią sprzedaży, a nie znajomością realiów wykonania i zgadzając się na tego typu warunki, dostawcy sami podają drugiej stronie zestaw argumentów, który znacząco ułatwi rozwiązanie z nimi umowy.

Marcin Maruta jest prawnikiem w Kancelarii Radców Prawnych Maruta i Wspólnicy.