Strategia - cel

Częstą formą finansowania działalności ze względu na szybko zmieniające się potrzeby firmy są krótkoterminowe źródła finansowania, czyli zobowiązania, których termin płatności jest krótszy niż rok (m.in. kredyty bankowe, kredyt kupiecki, kredyt odbiorcy - przedpłata, faktoring). Decyzja o wyborze konkretnego źródła finansowania wymaga określenia krótkoterminowych potrzeb finansowych i sposobów ich finansowania, a następnie analizy dostępności poszczególnych źródeł oraz ich kosztów. Z drugiej strony trzeba pamiętać o potrzebie dysponowania w przedsiębiorstwie odpowiednim kapitałem pracującym, czyli różnicą pomiędzy aktywami obrotowymi a zobowiązaniami krótkoterminowymi. Według teorii firma może stosować w finansowaniu swoich aktywów obrotowych przez zobowiązania krótkoterminowe trzy strategie:

1. Strategia agresywna, ryzykowna - firma dla finansowania swoich aktywów obrotowych stosuje kredyty krótkoterminowe. Korzysta w ten sposób z tańszego finansowania i poprawia poziom zwrotu z kapitału własnego (dźwignia finansowa). Minimalizuje jednocześnie posiadane środki pieniężne, należności i zapasy. Ryzyko utraty płynności jest duże.
2. Strategia konserwatywna - aktywa obrotowe finansowane są z długoterminowych kredytów bankowych bądź z kapitału własnego. Z realizacją tej strategii wiążą się wyższe koszty, niska stopa zwrotu i małe ryzyko. Utrzymywany jest wysoki poziom środków pieniężnych, należności i zapasów.
3. Strategia umiarkowana - jest strategią pośrednią, która stara się optymalizować relację pomiędzy ryzykiem, a wysokim zyskiem.

Jak piszą Z. Leszczyński i T. Wnuk-Pel, chcąc ustalić optymalny poziom aktywów obrotowych w przedsiębiorstwie należy wziąć pod uwagę m.in. charakter jego działalności. Firma produkcyjna powinna utrzymywać wyższy poziom aktywów niż firma usługowa. Ważna jest również synchronizacja wielkości produkcji i sprzedaży ze ściągalnością wierzytelności i możliwością uzupełnienia zapasów. Mając na uwadze korzyści i niebezpieczeństwa wynikające z utrzymywania wyższego i niższego niż optymalny poziomu kapitału pracującego, przedsiębiorca powinien wybrać taką strategię, która umożliwi mu realizację zamierzonego celu przy akceptowanym przez niego poziomie ryzyka.

Co wybrać?

Do wad kredytów zalicza się długotrwałe procedury ich uzyskania, konieczność zabezpieczeń oraz wysokość odsetek. Żeby uzyskać kredyt bankowy, firma musi posiadać odpowiedni standing finansowy (wiarygodność kredytową), udokumentowane wyniki finansowe i odpowiednią wartość majątku. Trzeba też przedstawić bankowi biznesplan. Natomiast do zalet kredytów można zaliczyć fakt, że w miarę wzrostu zysku oprocentowanie nie wzrasta, co pozwala na wykorzystanie efektu dźwigni finansowej i zwiększenie rentowności kapitału własnego. Jednym z głównych kryteriów wyboru pomiędzy leasingiem a kredytem powinna być dokładna analiza kosztów. Leasing uważany jest za droższy, ale w praktyce zależy to od warunków zapisanych w umowach. Ze względu na mniej skomplikowane procedury leasing jest łatwiej dostępny dla przedsiębiorstw, które dopiero rozpoczynają swoją działalność.

(% upustu)/(100 - % upustu)*360/(okres kredytu - okr. upustu)=3/(100-3)*360/(28-5)=0,484

Jedną z możliwości kredytowania jest także kredyt kupiecki, czyli zapłata dostawcy w późniejszym terminie. Możliwość finansowania tym kredytem zależy przede wszystkim od branży, w której działa przedsiębiorstwo, oraz specyficznych relacji między dostawcą a odbiorcą, jak zostały uwzględnione szczególne rodzaje upustów (skont) uzależnionych od skrócenia terminu płatności wynikającego z ustalonych warunków współpracy. Dostawca akceptuje zapłatę w późniejszym terminie, żądając za to odsetek. W praktyce odsetki są dodawane do ustalonej ceny, której spłata może nastąpić w odroczonym terminie, natomiast przy wcześniejszej spłacie są oferowane upusty. Skorzystanie z kredytu kupieckiego może okazać się stosunkowo drogie. Jak pokazuje przykład podany przez T. Nędzi i B. Cegłowskiego, przy terminie płatności 28 dni od daty dostarczenia i oferowaniu 3% upustu w przypadku zapłaty w ciągu 5 dni kredyt kupiecki oprocentowany jest 48,4% rocznie. W takiej sytuacji należałoby rozważyć, czy skorzystanie z krótkoterminowego kredytu nie byłoby tańszą formą finansowania.

Jak pokazuje poniższa tabelka, przy wyborze źródła finansowania przedsiębiorcy kierują się nie tylko kosztami, ale także tym, na jakim etapie rozwoju jest firma.

Optymalizacja struktury finansowania

W praktyce wiele firm stara się łączyć ze sobą różne formy finansowania zewnętrznego i wewnętrznego, a do tego przedsiębiorcy stają przed problemem optymalnego ukształtowania struktury kapitałowej (optymalnej proporcji kapitału własnego do kapitału obcego), aby minimalizując średnioważony koszt kapitału (WACC - Weighted Average Cost of Capital), uzyskać jak największą wartość firmy. Odpowiednie wykorzystanie kapitału obcego i zastąpienie nim kapitału własnego sprawia, że występuje efekt dźwigni finansowej (wraz ze wzrostem udziału kapitału obcego w finansowaniu jego koszt staje się niższy niż koszt kapitału własnego), przy czym efekt ten występuje przy odpowiednim poziomie rentowności. Efekt dźwigni występuje tylko wówczas, gdy rentowność kapitału zaangażowanego w przedsiębiorstwie jest wyższa od kosztu kapitału obcego.

Na optymalny dobór instrumentów finansowania przedsiębiorstwa w praktyce mają wpływ również inne czynniki, np. zyskowność, tempo wzrostu, podatek dochodowy, rodzaj aktywów, wskaźnik pokrycia odsetek, rezerwa możliwości zaciągania długu, skłonność menedżerów do ryzyka czy wreszcie wielkość przedsiębiorstwa. Duże korporacje międzynarodowe zarządzają finansami i strukturą kapitału w sposób aktywny, dzięki wykwalifikowanej kadrze menedżerskiej i prawie nieograniczonymi w praktyce możliwościami pozyskiwania kapitału z różnych źródeł. .y

Autorka pracuje w Departamencie Finansów, Xelion Doradcy Finansowi

W tekście wykorzystano następujące źródła:

Z. Głodek, "Zarządzanie finansami przedsiębiorstw", Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2004.

T. Nędzi, B. Cegłowski, "Pozyskiwanie kapitału. Podstawowe formy i możliwości zdobycia kapitału", Helion 2005.

A. Rutkowski, "Zarządzanie finansami", PWE, Warszawa 2007.

J. Kubiak, "Hierarchia źródeł krótkoterminowego finansowania przedsiębiorstwa", Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu.

Z. Leszczyński, T. Wnuk-Pel, "Controlling w praktyce", Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr sp. z o. o., Gdańsk 2004.2004.