Pisaliśmy już na temat tego, co może informatyk wojewódzki. Wnioski były dość pesymistyczne. Opisany niżej przykład pracy organizacji ośrodków informatycznych, działających na potrzeby wojewodów pokazuje, że nawet bez pieniędzy z budżetu centralnego i bez centralnego planu przedsięwzięć da się wiele zrobić, jeśli informatyk wojewódzki znajdzie zrozumienie u władz lokalnych, znajdzie ludzi zaangażowanych i chętnych do ciężkiej pracy oraz przekonanych, że ta praca ułatwi życie ich rodzinie, sąsiadom, kolegom czy przyjaciołom.

Ośrodki obliczeniowe dla obsługi informatycznej urzędów wojewódzkich istnieją w Polsce już od wielu lat. Najstarszy ośrodek we Wrocławiu działa już od ponad 20 lat. Niektórzy wojewodowie nie przekonali się jeszcze o potrzebie posiadania własnego ośrodka obliczeniowego lub uznali, że istniejące środki lepiej będzie przeznaczyć na inne, pilniejsze potrzeby. Ośrodek w Gdańsku działa praktycznie dopiero od 1,5 roku.

Stary sprzęt, nowe metody pracy

System ewidencji ludności PESEL, centralnie aktualizowany i przechowywany, dość szybko stał się niewydolny ze względu na trudności technologiczne, niewystarczającą infrastrukturę telekomunikacyjną i wsadowe procedury aktualizacji. Tak powstała idea powołania ośrodków informatycznych w większych miastach wojewódzkich, wyposażenia ich w centralnie zakupiony sprzęt i decentralizację bazy PESEL.

Przy tej okazji siedem ośrodków wojewódzkich wyposażono w komputery RIAD 34 (produkcji Elwro, Wrocław) i siedem w IBM AS/400. Jednakże w przypadku Gdańska tak długo leżały one w skrzyniach, że Elwro przestało istnieć i tańsze okazało się zakupienie na zachodzie używanych komputerów IBM serii 43xx, niż utrzymywanie RIAD-ów.

Wprawdzie uruchomiono systemy RIAD, ale instalacja zakupionego z "drugiej ręki" systemu IBM 4381 pozwoliła na znaczne zwiększenie wydajności, niezawodności i obniżenie kosztów eksploatacji.

Ośrodek w Gdańsku, kierowany od samego początku przez Jolantę Salę, zajął się przygotowaniem obsługi informatycznej urzędu wojewódzkiego. Niewielkimi środkami, wydzielonymi przez wojewodę z budżetu województwa, uruchomiono wiele systemów informatycznych na potrzeby bieżące.

Jak w wielu podobnych ośrodkach, w Gdańsku na sprzęcie RIAD korzystano z systemu Jantar (odpowiednik systemu zarządzania Adabas) firmy Software AG. Propozycja Agencji Informatycznej (niewielka prywatna firma z Gdańska) dostarczenia bezpłatnie na jeden rok aktualnej wersji systemu Adabas i języka programowania Natural, za możliwość korzystania ze sprzętu IBM w celu demonstrowania tych systemów dla potencjalnych klientów, stała się poważną szansą unowocześnienia narzędzi. Tak zresztą zaczęła się stała współpraca ośrodka z agencją.

Jednakże największe osiągnięcie tego ośrodka, to zachęcenie wielu młodych ludzi do intensywnej pracy w celu stworzenia zupełnie nowej jakości informatycznej. Intensywne szkolenia , zorganizowane dla nich na podobnej zasadzie jak wynajem Adabasa, czyli praktycznie bez pieniędzy, pozwoliły na przeszkolenie ich w nowoczesnej technice i metodologii pracy, zapoznanie z najnowszymi narzędziami oraz stworzyły im szansę kariery zawodowej w dowolnej - państwowej czy prywatnej firmie informatycznej.

Wyjść poza lokalne potrzeby

Szersze spojrzenie na potrzeby państwa jako całości, zachęciło ośrodek do zwrócenia się do innych ośrodków wojewódzkich z propozycją współpracy w celu opracowania wspólnej, ogólnopolskiej bazy danych i systemu ewidencji pojazdów oraz kierowców. Problem ten jest szczególnie istotny w województwie na granicy państwa, gdzie wiele nie rejestrowanych pojazdów codziennie ją przekracza.

Ścisła współpraca siedmiu ośrodków (Bydgoszcz, Lublin, Katowice, Kraków, Wrocław, Poznań, Gdańsk) o podobnym wyposażeniu w komputery IBM 43xx pozwoliła na opracowanie wielkiego systemu informatycznego ewidencji pojazdów obejmującego spory obszar kraju. Agencja Informatyczna udostępniła bezpłatnie także tym ośrodkom licencję na korzystanie przez jeden rok z systemów Adabas i Natural.

W opracowaniu systemu brało udział ponad 70 osób w zespołach o mieszanym składzie. System opracowano i uruchomiono w ciągu 15 miesięcy. Jego najważniejszą cechą jest rozproszona baza danych, dostępna z terminali i PC we wszystkich ośrodkach i instytucjach dołączonych. Na przykład w Gdańsku z tej bazy danych korzysta - oprócz administracji terenowej, biur pracy i biura paszportowego - także policja i straż graniczna. Rozproszona baza danych zawiera dane o pojazdach oraz kierowcach i jest dostępna dla innych ośrodków poprzez łącza POLPAK-u, który udostępni je bezpłatnie wspomnianym ośrodkom do końca 1994 roku.

Szerokie zainteresowanie

Rozproszona baza danych wzbudziła szerokie zainteresowanie ośrodków informatycznych innych wojewodztw. Uznały one, że warto dołączyć do niej istniejące w ich województwach bazy oraz skorzystać eksperymentalnie z gotowego systemu ewidencji pojazdów. W marcu 1994 r. 14 wojewodów (z Białegostoku, Bydgoszczy, Częstochowy, Gdańska, Katowic, Krakowa, Lublina, Łodzi, Olsztyna, Poznania, Rzeszowa, Szczecina, Wrocławia i Zielonej Góry) podpisało porozumienie o współpracy dotyczące rozwoju systemów informacyjnych dla administracji publicznej. Umowa przewiduje podejmowanie wspólnych przedsięwzięć służących modernizacji ośrodków informatycznych oraz integracji systemów wojewódzkich i regionalnych ze strategicznymi systemami informatycznymi państwa.

Tworzyć standardy

Potrzeba wymiany informacji między różnymi systemami informacyjnymi zmusza do stosowania standardów zapewniających pełną wymienność danych. W wielu gminach i miastach już istnieją systemy ewidencji pojazdów, opracowane przez lokalne firmy informatyczne. Zdecydowano że w celu zmniejszenia kosztów obsługi należy je zachować, natomiast opracowano systemy konwersji pozwalające na przenoszenie z nich danych do systemu ogólnopolskiego. Ośrodki mają nadzieję,iż opracowany w Gdańsku standard wymiany informacji będzie przyjęty dla potrzeb administracji publicznej, co pozwoli na zmniejszenie kosztów.

Zaspokoić lokalne potrzeby

System ewidencji pojazdów działa już w większości spośród 64 gmin województwa gdańskiego. Wprawdzie jeszcze nie wszędzie udało się zapewnić integralność bazy pojazdów i jej aktualność, ale ponieważ gminy doceniają jego przydatność, to lokalne wydziały komunikacji wkładają wiele pracy w jego aktualizację. Obecnie baza danych pojazdów jest uzupełniania z gmin za pośrednictwem łączy modemowych lub dyskietek co tydzień. Jeżeli uda się dołączyć wszystkie gminy za pomocą łączy telefonicznych, to jakość i aktualność bazy znacznie wzrośnie.

Problemy i wyzwania

Ambicją Rady Dyrektorów Terenowych Banków Danych jest uzyskanie akceptacji najwyższych czynników państwa dla ich działań w celu rozszerzenia bazy na całą Polskę.

Największy problem, jaki stoi przed nimi w tej chwili, to uzyskanie pieniędzy na codzienną działalność. Obecnie korzystają z łączy POLPAK-u bezpłatnie, ale jedynie do końca 1994 r. Co będzie dalej, nikt nie wie. Wojewodów nie stać na utrzymywanie tych łączy, zwłaszcza że w znacznej mierze z bazy korzystają instytucje finansowane z budżetu centralnego (policja, urzędy celne, straż graniczna).

Wkrótce kończy się także bezpłatna licencja na system Adabas i Natural, wykorzystywane w tych ośrodkach. Systemy IBM 43xx wymagają pilnej wymiany na nowocześniejsze i wydajniejsze systemy IBM ES9000. Wszystko to wymaga funduszy, których brak wojewodom.

Co może informatyk wojewódzki?

Jak widać z powyższego - wiele może, nawet jeśli nie ma pieniędzy. Wszystko zależy od jego uporu, pomysłowości i pracy oraz doceniania jego działań przez wojewodę. Tak wysoka ocena pracy informatyków i potrzeba informatyzacji urzędu wojewódzkiego przez wspomnianych już 7 wojewodów pozwoliły na opracowanie systemu wyróżnionego nagrodą Grand Prix w konkursie im. Stanisława Staszica. Miejmy nadzieję, że znajdą się pieniądze na dalsze działanie systemu i że będzie on rozpowszechniony w całym kraju. Czego życzę każdemu posiadaczowi samochodu zagrożonego kradzieżą oraz tym ludziom, którzy go stworzyli, utrzymują w działaniu i rozwijają.