Heros (Bankowe Towarzystwo Ubezpieczeń i Reasekuracji S.A.) istnieje już ponad dwa lata. Od początku swego istnienia jej działalność jest wspomagana systemem komputerowym. W miarę dynamicznego rozwoju firmy - a świadczyć o tym może fakt, że firma dorobiła się już kilkunastu oddziałów na terenie całego kraju - istniejący system komputerowy ulegał rozbudowie i modyfikacjom. Skala i zakres tych przeobrażeń potwierdza słuszność wyboru unixowej platformy operacyjnej.

Heros już w początkach swojej działalności dysponował własnym zespołem informatyków. Zespół ten, kierowany przez prof. Jerzego Kisilowskiego, wiceprezesa firmy Heros, liczy obecnie 12 osób. Dzięki pracy tej grupy Heros jest dzisiaj firmą o dużej samodzielności informatycznej. Warto w tym miejscu dodać, że w warszawskiej centrali Herosa zatrudnionych jest ponad 100 osób.

W wielu przedsiębiorstwach, które komputeryzują swoją działalność, implementowany system informatyczny zwykle obsługuje tylko część firmy - zazwyczaj jest to system wspomagający prace biurowe albo pakiet finansowo-księgowy. W Herosie system komputerowy obejmuje całą firmę. W tej sytuacji niezwykle ważną sprawą jest zabezpieczenie systemu przed awarią - może ona sparaliżować działalność całej instytucji.

Stąd też, aby zabezpieczyć się przed możliwymi awariami wdrożono całkiem niedawno w Herosie nową konfigurację systemu opartą na pracy dwóch serwerów Hewlett-Packarda pracujących w trybie "switch over". W razie awarii głównego komputera drugi serwer, wykonujący w trakcie normalnej pracy zadania pomocnicze, przejmuje na siebie rolę serwera sieciowego.

Alikacje ubezpieczeniowe, napisane przez pracowników Herosa, przeniesiono z serwera SCO na dwa komputery HP 9000 (model G30 i H50) w listopadzie '94 r. przy współudziale firmy Bonair.

Unix, Uniplex i Telbank

Podstawowym założeniem, jakie powinien spełniać system komputerowy w poważnej firmie ubezpieczeniowej, jest szybka wymiana informacji między centralą a oddziałami rozsianymi po całym kraju. Heros jest firmą nastawioną na duże ubezpieczenia, obejmujące podmioty gospodarcze. Działalność taka wiąże się z ubezpieczaniem dużych wartości majątkowych - kwestia szybkości wymiany informacji jest tu sprawą nadzwyczaj ważną.

Od samego początku działania Heros przesyłanie dokumentów realizowane było za pośrednictwem faksu - otrzymywane dzięki temu dane były wprowadzane do centralnego systemu komputerowego. Do komputerowej bazy danych, poza wybranymi (i wstukiwanymi z terminali) informacjami, dołącza się również także przesyłany faksem plik, zawierający skompresowany obraz dokumentu. W ten sposób podstawowym nośnikiem informacji w Herosie był nie dokument papierowy, a plik komputerowy. Oczywiście treść faksu można było w każdej chwili wydrukować na drukarce laserowej. Główny komputer umieszczono w centrali Herosa - tam informacje były odpowiednio przetwarzane.

Następne założenie przyjęte w Herosie ustalało, że w firmie nie będzie żadnych komputerów pracujących pod kontrolą systemu operacyjnego DOS. Wynikało to m.in. stąd, że w tak rozległym sieciowym systemie jest rzeczą bardzo ważną, żeby zapewnić jednorodność i wzajemną spójność aplikacji zainstalowanych na komputerach pracujących w różnych oddziałach firmy. Tymczasem - jak przekonywali mnie informatycy z Herosa - dla komputerów pracujących pod kontrolą DOS i korzystających z nieprzeliczonej liczby aplikacji, utrzymanie porządku na takich maszynach jest praktycznie niemożliwe. Wystarczy prosta edycja pliku autoexec.bat (a każdy z użytkowników oczywiście uważa, że zna się na tym lepiej od administratora systemu) żeby możliwości administrowania takim systemem były prawie żadne.

Dzięki współpracy z Unixem możemy mieć jaki taki porządek - stwierdził Michał Hornowski, administrator systemu komputerowego z firmy Heros.

Dla łączności między centralą Herosa o oddziałami wybrano sieć Telbank. Istotnym argumentem o wyborze tej sieci był fakt, że w momencie podejmowania decyzji był to system oferujący lepsze pokrycie obszaru kraju niż Polpak oraz, co jest aktualne do dzisiaj, że jest to sieć bankowa o charakterze zamkniętym dla innych zastosowań - i co za tym idzie całkiem bezpieczna dla przesyłanych za jej pośrednictwem danych.

Pierwszy system zbudowano w Herosie wokół komputera wieloprocesorowego, wyposażonego w procesory firmy Intel. Na bazie tego sprzętu i systemu operacyjnego SCO Unix całą działalność firmy zaczął wspomagać systemem obsługi biurowej Uniplex. Jak nam powiedzieli informatycy z Herosa - panowie Grzegorz Rakowski i Michał Hornowski - w trakcie podejmowania decyzji o zakupie systemu obsługującego działalność firmy Heros system Uniplex był jedynym na rynku spolonizowanym systemem wspomagania pracy biurowej działającym na platformie Unix.

Należy tu dodać, że w wypadku firmy Heros nie komputeryzowano (podobnie jak w większości firm w kraju) już istniejących, zastanych procedur przepływu dokumentów i formularzy - a wręcz przeciwnie - procedury działania całej firmy od samego początku tworzono pod kątem wdrażanej technologii.

O tym, że Heros był z góry skazany na komputeryzację świadczy opowiadana przez pracowników Herosa anegdota, że w trakcie uruchamiania firmy nie wyrażono zgody na zakup chociażby jednej maszyny do pisania.

Od Uniplexa do Informixa

Obecnie wdrażana jest trzecia wersja baz danych. Pierwsza powstawała na bazie o systemu Uniplex. Na etapie kiedy chodziło głównie o rozruch całego systemem projektowano rozmaite aplikacje powiązane z systemu menu dopasowanym do zakresu obowiązków każdego z użytkowników z osobna. W miarę rozwoju firmy rozpoczęto realizację drugiego etapu informatycznego rozwoju firmy, który charakteryzował się głównie tłumaczeniem podstawowych aplikacji Uniplexa na Informix oraz trzeciego, kiedy to dostosowywano struktury baz danych do Informixa. Było to wynikiem faktu, że struktury przetłumaczone "dosłownie" z Uniplexa nie były optymalne.

Jak wcześniej wspomnieliśmy przyjętym w Herosie standardem pracy systemu komputerowego jest Uniplex. Nawet w chwili obecnej, gdy opracowano wiele aplikacji bezpośrednio w języku Informix można je uruchamiać korzystając wyłącznie z menu Uniplexa. Każdy pracownik, który rozpoczyna codziennie swoją pracę, korzysta z systemu menu Uniplexa i nie wychodząc z tego interfejsu może zrobić wszystko, co mu jest w tej pracy potrzebne. Poważną zaletą takiej sytuacji jest m.in. kontrola dostępu do danych - każdy z użytkowników systemu ma dostęp do dopasowanego dla swojej działalności systemu menu i widzi na ekranie monitora tylko te pola menu, do których przyznano mu uprawnienia.

Obecnie w centrali Herosa funkcjonuje kilkadziesiąt terminali. Wiele z używanych terminali (produkcji Wyse) pozwala - dzięki możliwości pracy w trybie pseudograficznym - na obejrzenie każdego dokumentu zapisanego w pamięci masowej komputerów. Tam gdzie należy to robić bardzo często i gdy na dodatek chodzi o dużą dokładność wizualizacji wyświetlanego dokumentu zainstalowano graficzne X-terminale. Są to również urządzenia firmy Wyse, gdyż - jak zwrócili nam uwagę pracownicy Herosa - dbałość o jednorodność sprzętu eliminuje w przyszłości sporo kłopotów związanych z jego obsługą i serwisem. Dodali przy okazji, że wszystkie używane monitory charakteryzują się niskim poziomem emisji promieniowania elektromagnetycznego.

Rozwój systemu i bezpieczeństwo danych

Od ponad miesiąca hostem całego systemu informatycznego jest układ dwumaszynowy, składający się z komputera HP 9000 H50 współpracującego z mniejszym HP 9000 G30 na zasadzie switch over, co znacznie zwiększa niezawodność całości. Rozmowy w sprawie zmiany dotychczasowej konfiguracji systemu rozpoczęto w marcu 1994 r. Po serii roboczych spotkań, w efekcie prezentacji wielu rozwiązań, wybrano ofertę firmy Bonair i już w lipcu podpisano odpowiednią umowę.

Realizację projektu rozpoczęto pod koniec września ub.r. W trakcie tej pracy - a można tu było wyróżnić kilka faz takich jak dostawa sprzętu, dostawa systemu operacyjnego HP/UX, instalacja Informixa, Uniplexa i aplikacji wspomagających pracę Herosa, natknięto się na nieprzewidziane trudności. Otóż dostarczone oprogramowanie Informix w najnowszej wersji 5.0.2. miało na platformie HP/UX błąd, który uniemożliwiał korzystanie z aplikacji przetestowanych na wcześniejszych wersjach Informixa aplikacji. Dopiero interwencja na poziomie struktur europejskich firmy Informix spowodowała dostarczenie poprawionej, świeżej wersji 5.0.3, co wybawiło zespół pracowników Bonair i Heros z kłopotu. Cały system przekazano do próbnego użytkowania firmie Heros 21.XI 1994 r.

"Zadanie było dość trudne - chodziło o podłączenie działającego systemu do nowej, rozszerzonej platformy sprzętowej. Nie można było sobie pozwolić na żadną przerwę w pracy firmy Heros - dlatego też chwilę przełączania wykonaliśmy w trakcie jednego z weekendów, zabezpieczając sobie przy tym drogę powrotu do starego systemu na wypadek nieprzewidzianych trudności" - powiedział Grzegorz Rakowski.

Obecnie cały system jest bardziej niezawodny, niż w poprzedniej konfiguracji. W razie wyłączeń energii elektrycznej zainstalowane zasilacze bezprzerwowe pozwolą na łągodne i bezkolizyjne wygaszenie pracy całego systemu. Na najbliższą przyszłość przewiduje się zakup agregatów prądotwórczych. Tymczasem, jak na razie, musi wystarczyć dostęp do różnych faz zasilających - w czasie całej działalności Herosa skorzystano z tego sposobu zaledwie kilka razy. Jak w każdej szanującej się firmie, wyposażonej w system informatyczny, wszelkie dane są archiwizowane i przechowywane w archiwach on-site i off-site. Archiwum poza miejscem pracy systemu (off-site) zlokalizowane jest w jednym z warszawskich banków.

Łączność via Telbank

Już po kilku miesiącach działalności Heros zaczęły powstawać na terenie całego kraju podległe jej oddziały. Skomputeryzowanie pracy tych działów polegało na zainstalowaniu w każdym z nich komputera, pracującego pod kontrolą systemu SCO Unix i na powiązaniu ich między sobą siecią Telbanku. Pracujący w centrali układ dwuserwerowy ma dostęp do Telbanku za pośrednictwem routera HP.

W każdym z oddziałów Herosa faks pracuje jak skaner dokumentów - dokumenty są wczytywane za pośrednictwem zwykłego faksu i transmitowane do dedykowanego komputera, który stoi tuż obok. Wczytany do komputera dokument można jeszcze obejrzeć i wysłać do centrali (oczywiście dokonanie jakichkolwiek poprawek jest niemożliwe). W menu Uniplexa znajduje się polecenie "wyślij pliki" i po jego wykonaniu plik za pośrednictwem sieci Telbank wędruje do centrali. Sam plik jest zarchiwizowany w kilku miejscach - w oddziale i w centrali.

"Na samym początku archiwizowaliśmy dane na taśmach, w tej chwili przeszliśmy na wygodniejszy nośnik - jest to archiwizacja na dyskach magnetooptycznych o pojemności 128 MB każdy. Ta technologia zaoferowała nam o wiele szybszy dostęp do starych danych. Do kompresji plików graficznych (faksowych) korzystamy z oprogramowania związanego z faksem, oprogramowanie do backupu czy do archiwizacji zrobiliśmy sami" - mówi Michał Hornowski.

Sieć połączeń Telbanku służy także do przekazywania zamiejscowym oddziałom Herosa aplikacji opracowanych w centrali.

Specjaliści z Herosa do przesyłania swoich danych myślą o skorzystaniu w przyszłości z technologii EDI. W tym celu nawiązali nawet kontakt z zajmującą się tą tematyką rządową agencją, implementującą EDI w przemyśle samochodowym. Jak na razie wyniki tych rozmów nie są zachęcające.

Obok Herosa - Heros-Life

Całkiem niedawno obok Herosa powstała siostrzana firma Heros-Life, zajmująca się tak ostatnio popularnymi ubezpieczeniami na życie. Spowodowało to pewne zmiany w organizacji zespołu informatycznego - każda z dwu firm dysponuje oddzielną grupą pracowników, w tym informatyków.

Zupełnie różne aplikacje obsługują firmy Heros i Heros-Life, mimo że sprzęt komputerowy jest ten sam. W przypadku firmy Heros-Life nie korzysta się już z urządzeń faksowych - wszystkie dokumenty są wykonywane w oddziałach przy użyciu komputera i przesyłane do centrali dzięki pakietowi Informix-Star. Jest to oprogramowanie wspomagające tworzenie rozproszonych baz danych na bazie Informix OnLine, zawierające na dodatek dwuetapowy protokół potwierdzeń (two-phase commit). Dzięki tej technologii osiągnięto ogromną oszczędność pojemności pamięci - przesyłane pliki nie są już "graficznymi" obrazkami faksowanych dokumentów.

Pewne rodzaje dokumentów są w ten sam sposób przesyłane także w Herosie. Dzięki zabezpieczeniom, jakie niesie ze sobą Informix każdy tak przesłany dokument może być odczytany wyłącznie przez osobę podejmującą decyzję. Osoby postronne nie mają do nich dostępu. Taka poufność danych ma szczególne znaczenie w przypadku dokumentów, takich jak np. formularze badań lekarskich, które są wypełniane w razie starań o polisę na życie. Oczywiście korzystanie z urządzeń faksujących jest nadal dostępne.

Pan Marek Królikowski z firmy Bonair zauważył, że firma Heros nie uzależniła się od zagranicznych a nawet zewnętrznych dostawców oprogramowania, oparła się na własnych siłach i osiągnęła na tym polu sukcesy, których wcale nie musi się wstydzić - a co najważniejsze, dzięki przyjętej strategii, rozwój firmy jest stowarzyszony z harmonijnym wzrostem systemu komputerowego.

"Jest to nasz klient, który dokładnie wie czego chce dzisiaj i wie czego będzie potrzebował za jakiś czas" - powiedział Marek Królikowski.

W wielu przedsiębiorstwach, które komputeryzują swoją działalność, implementowany system informatyczny zwykle obsługuje tylko część firmy - zazwyczaj jest to system wspomagający prace biurowe albo pakiet finansowo-księgowy. W Herosie system komputerowy obejmuje całą firmę.

W Herosie przyjęto założenie, że w firmie nie będzie żadnych komputerów pracujących pod kontrolą systemu operacyjnego DOS. Wynikało to m.in. stąd, iż w tak rozległym sieciowym systemie jest rzeczą niesłychanie ważną, aby zapewnić jednorodność i wzajemną spojność aplikacji zainstalowanych na komputerach pracujących w różnych oddziałach firmy. Tymczasem dla komputerów pracujących pod kontrolą DOS i korzystających z nieprzeliczonych liczb aplikacji utrzymanie porządku na takich maszynach jest praktycznie niemożliwe.

Dzięki współpracy z Unixem możemy mieć jaki taki porządek - twierdzi administrator systemu komputerowego w Herosie.