Główny Urząd Geodezji i Kartografii jest centrum usług dla informacji przestrzennej w Polsce. Poprzez serwis Geoportal jednostka pełni rolę krajowego i branżowego brokera usług danych przestrzennych, a także krajowego brokera usług INSPIRE, wynikającej z dyrektywy UE jednolitej struktury danych przestrzennych państw członkowskich oraz dostępu do tych danych.

Geoportal – projekt i usługa

Geoportal w jednym miejscu udostępnia rejestry georeferencyjne oraz działające na ich podstawie usługi, m.in.: ortofotomapę, dane katastralne, mapy hipsometryczne, mapy topograficzne, rejestry nazw geograficznych, informacje dotyczące nazw i adresów miejscowości. Informacje te służą GUGiK i innym jednostkom administracji publicznej, obywatelom, przedsiębiorcom oraz służbom.

Geoportal, jako punkt dostępowy, to jeden z elementów szerokiego, przekrojowego projektu Geoportal 2, skoncentrowanego na informatyzacji GUGiK. W ramach Geoportalu 2 opracowano także spójne zasady działania dla projektów ICT w GUGiK, stworzono nowe, wydajne narzędzia, takie jak moduł SDI i Uniwersalny Moduł Mapowy, zharmonizowano zbiory danych przestrzennych i bazujące na nich usługi, a także rozbudowano infrastrukturę techniczną.

SIG: Po pierwsze architektura

Znaczna liczba prowadzonych projektów IT oraz zaangażowanych w nie podmiotów wymusiła konieczność zapewnienia właściwej współpracy oraz integracji wdrażanych rozwiązań. W tym celu 2010 r. GUGiK uruchomił inicjatywę SIG (Systemy Informacyjne GUGiK). SIG dzieli się na trzy główne obszary tematyczne dotyczące: architektury IT, sposobach realizacji i prowadzenia projektów, a także utrzymania zbudowanych rozwiązań. Obszary te bazują odpowiednio na metodykach TOGAF, PRINCE 2 oraz zestawie dobrych praktyk ITIL.

„Dzięki ustabilizowaniu jednej architektury biznesowej, aplikacyjnej, danych, architektury technicznej potrafiliśmy zbudować architekturę SIG. Stworzyliśmy jednolitą architekturę naszych systemów, gwarantującą dostępność do danych i usług państwowego zasobu geodezyjnego” – mówi Marek Szulc, zastępca dyrektora Departamentu Informatyzacji i Rozwoju Państwowego Zasobu Geodezyjnego i Kartograficznego w GUGiK.

„Tworząc jednolity model architektury SIG, zbudowaliśmy jeden magazyn danych wraz ze zintegrowanymi narzędziami zarządzania zbiorami danych oraz jednolitego ich udostępniania za pomocą usług. Od 2010 r. realizowaliśmy tak naprawdę jedno wspólne przedsięwzięcie, rozliczane w różnych projektach. Nie zrobiliśmy z tego jednak programu, nie było takiej potrzeby. Udało się, gdyż powołaliśmy Radę ds. Architektury, która składała się z kierowników poszczególnych projektów. Rada ds. Architektury decydowała o standardach i pryncypiach, jakie miały zostać uwzględnione przy poszczególnych systemach” – opowiada Marek Szulc.

„Praktycznym efektem takiego podejścia była spójna wizja tego, jak docelowo wyglądać mają systemy informacyjne GUGiK oraz w jaki sposób tworzone usługi oferowane będą partnerom. Kooperacja osób zaangażowanych w Radę ds. Architektury pozwoliła uniknąć powstawania silosów informacyjnych. Jeżeli np. osoba odpowiedzialna za państwowy rejestr nazw geograficznych chciała mieć system, do którego będą logować się użytkownicy, i to mimo że miała oddzielny budżet na to przedsięwzięcie i mogła legalnie zrobić taką usługę we własnym zakresie, nie było zgody. To nie przeszło przez Radę" – podkreśla Szulc.

Podczas posiedzeń Rady ds. Architektury ustalane były szczegóły dotyczące zamawianej infrastruktury oraz zapewniania jej interoperacyjności. Zaangażowane w poszczególne projekty jednostki udostępniały posiadane budżety do wspólnej puli, po czym realizowano wspólne postępowanie przetargowe, którego uczestnicy zobowiązani byli do zagwarantowania zgodności z architekturą SIG. „W sumie dostawaliśmy zintegrowaną usługę o niższym koszcie realizacji” – podsumowuje Marek Szulc. „Stworzenie Rady ds. Architektury zagwarantowało nam wykonanie zaplanowanych produktów w poszczególnych projektach zgodnie z przyjętymi założeniami, wskaźnikami. Poprzez jej funkcjonowanie wdrożyliśmy optymalny proces utrzymania systemów informatycznych gwarantujący oczekiwany poziom dostępności usług przez naszych użytkowników”.

SDI: zwornik danych przestrzennych

Podstawową funkcją modułu SDI (Spatial Data Infrastructure) jest przechowywanie, udostępnianie i zarządzanie danymi i metadanymi przestrzennymi, tworzonymi przez jednostki publiczne. Moduł jest punktem łączącym dysponentów oraz odbiorców informacji; umożliwia tworzenie węzłów Infrastruktury Informacji Przestrzennej (IIP). Pozwala to na efektywne składowanie i ujednolicenie danych, daje możliwość prowadzenia zaawansowanych analiz i porównywania danych różnych jednostek.

„Moduł SDI to narzędzie, które w rozumieniu tworzenia infrastruktury informacji przestrzennej daje każdemu w Polsce organowi, który jest właścicielem takich danych, możliwość ich gromadzenia i udostępniania. Dotyczy to jednostek, które mają prawny obowiązek tworzenia i wymiany informacji przestrzennej, np. wójtów, starostów, prezydentów czy marszałków. Udostępniamy za darmo stworzony przez nas moduł SDI. Mamy do niego nieograniczone prawo, licencje – terytorialnie, czasowe i ilościowe. Organizujemy szkolenia, wspieramy we wdrożeniach i świadczymy usługi typu help desk, aby moduł SDI był jak najszerzej używany przez naszych partnerów do wystawiania usług” – deklaruje Marek Szulc.

UMM: wartość dostarczana służbom ratunkowym

Stworzone przez GUGiK narzędzia znacznie usprawniają pracę jednostek, dla których informacja przestrzenna jest istotnym elementem prawidłowej realizacji ustawowych zadań: policji, straży granicznej, straży pożarnej czy centrów powiadamiania ratunkowego. Zrealizowany w ramach projektu Geoportal 2 Uniwersalny Moduł Mapowy umożliwia koordynację działań tych jednostek i zarządzanie zespołami w terenie, lokalizowanie i śledzenie zdarzeń i obiektów w przestrzeni, analizę zdarzeń, zaawansowane raportowanie.

„Stworzyliśmy jedną aplikację, która dzieli się na cztery moduły: użytkownika, analityka, dyspozytora i aplikację mobilną. Nasi partnerzy, z którymi podpisaliśmy porozumienia – policja, straż pożarna, pogotowie, ABW, wojewódzkie centra powiadamiania ratunkowego – dostają odpowiednio skrojoną aplikację usługową, którą poszczególne służby za pomocą interfejsu podłączają do swoich systemów dziedzinowych. Dzięki temu mają wkomponowane mapy z procesami obsługi zdarzeń" – opowiada Marek Szulc.

„Uniwersalny Moduł Mapowy to rozwiązanie komplementarne dla Systemu Wspomagania Dowodzenia (SWD) Policji” – mówi nadkom. Piotr Pogorzelski, naczelnik Wydziału Technicznego Wsparcia Systemu Powiadamiania Ratunkowego w Biurze Łączności i Informatyki KGP. „UMM stanowi swoisty interfejs graficzny SWD, umożliwiający realizację niemal wszystkich czynności związanych z obsługą zgłoszeń na numer alarmowy 112/997 i zdarzeń oraz zarządzanie służbami patroli z poziomu mapy. Rejestrując zgłoszenie, użytkownik otrzymuje wstępnie wypełnioną w zakresie danych geolokalizacyjnych formatkę zgłoszenia”.

Narzędzie pozwala np. szybko potwierdzić tożsamość osoby zgłaszającej zdarzenie czy wyświetlić mapę ze wszystkimi obiektami, trasami dojazdów i natężeniem ruchu, czy znajdującymi się aktualnie w pobliżu patrolami i karetkami. Jeżeli zgłoszenie było prawidłowe, dyspozytor przydziela odpowiedni patrol. Policjanci widzą zgłoszenie na urządzeniu mobilnym wraz z komunikatem kierującym ich na miejsce, a dyspozytor widzi ich trasę i w razie potrzeby może zainterweniować. „To korzystne przy zarządzaniu kryzysowym. Takie dane mogą być parowane i integrowane” – podkreśla Marek Szulc. Dotyczy to wszelkich zdarzeń. od stłuczek samochodowych aż po obsługę skomplikowanych logistycznie imprez.

UMM nie był pierwotnie planowany jako element projektu Geoportal 2. „Podczas analizy potrzeby w trakcie projektu wyszło nam, że na rynku jest potrzebna taka usługa jak jeden moduł mapowy dla służb ratowniczych” – wspomina Marek Szulc. „Dzięki tej inicjatywie budżety partnerów zostały obniżone, bo został stworzony jeden centralny moduł mapowy w GUGiK. Tego w ogóle nie planowaliśmy”.

EMUiA: nowa jakość w danych adresowych

Celem kolejnego zgłoszonego do konkursu projektu była poprawa jakości danych adresowych oraz ułatwienie dostępu do nich obywatelom, firmom i służbom ratunkowym. Powstanie aplikacji EMUiA (Ewidencja miejscowości, ulic i adresów) jest formą realizacji postanowień wynikających z dyrektywy INSPIRE. Aplikacja EMUiA udostępnia dwa zintegrowane ze sobą rejestry danych adresowych: prowadzoną przez gminy lokalną ewidencję miejscowości, ulic i adresów oraz centralny, utrzymywany przez Głównego Geodetę Kraju, państwowy rejestr granic i powierzchni jednostek podziałów terytorialnych kraju. EMUiA jest w pełni zintegrowaną z systemem Geoportal aplikacją typu GIS.

EMUiA wspiera gminy, które stykały się z różnymi ograniczeniami przy adaptacji zmian w ustawodawstwie dotyczącym danych adresowych. Przygotowane przez GUGiK, dostępne w modelu SaaS narzędzie pozwala gminom efektywnie wypełniać ciążące na nich obowiązki w zakresie prowadzenia rejestrów adresowych, stosowanych do tego formatów czy wymiany informacji z innymi jednostkami i państwowym rejestrem granic.

Wydajne technologie

Przez kolejne lata w ramach prowadzonych przez GUGiK projektów zrealizowano ponad 30 zamówień publicznych na dostawę infrastruktury IT i jej utrzymanie. Dzięki architekturze SIG udało się osiągnąć imponujące oszczędności.

„Dla wewnętrznych systemów stworzyliśmy zintegrowaną usługę IaaS, by projekty skupiały się na budowaniu biznesu. Infrastrukturę im dostarczymy. Dzięki takiemu podejściu, na wszystkich realizowanych przez nas projektach zaoszczędziliśmy ok. 57 mln zł, które z punktu widzenia legalności tych projektów mogły być uruchomione i rozliczane” – wylicza Marek Szulc. „Nasze systemy to klasyczna usługa cloudowa – użytkownik otrzymuje pełną zintegrowaną usługę, nie mając infrastruktury”.

Nie obyło się bez trudności

Niekiedy problematyczne okazywały się kontakty z jednostkami, na których działalność GUGiK nie ma wpływu, np. gminy. Zdarzało się, że nawet w przypadku podpisania porozumienia często nie wypełniały one przyjętych zobowiązań choćby w przypadku tworzenia nowych adresów. Problemy wynikały także z dużej liczby interesariuszy i ich oczekiwań w stosunku do przyjmowanych rozwiązań technologicznych. „Dużym wyzwaniem była kooperacja z dużą liczbą partnerów: precyzowanie wymagań, odbiór wymagań” – wspomina Marek Szulc. Niemniej „dzięki jednolitej metodzie realizacji potrafiliśmy narzucić im standard, i powiedzieć, że tylko w takiej formule mają zgłaszać potrzeby”.