Sposób 2 – wykorzystanie istniejącej infrastruktury

Producenci osprzętu sieciowego przejawiają tendencję do wyposażania go w różne dodatkowe funkcje, które mają za zadanie podnieść jego atrakcyjność, a nam, tj. administratorom i użytkownikom, ułatwić życie. Trend ten dotyczy również routerów, nawet tych małych, wykorzystywanych w niewielkich firmach do realizowania dostępu do internetu.

Wiele z tych urządzeń zostało wyposażonych w porty USB, aby wspomóc użytkowników domowych oraz małe firmy w tworzeniu zasobów współdzielonych. Standardowo do uruchomienia współdzielenia sieciowego wystarczy do istniejącego w routerze portu USB podłączyć zewnętrzny dysk sieciowy lub pendrive oraz włączyć odpowiednie opcje. Wystarczy wtedy użyć adresu IP takiego routera (np. \\192.168.1.1) do uzyskania dostępu do danych. Zwykle do udostępniania zasobów plikowych wykorzystywany jest protokół SMB, a także FTP, jeśli dane mają być dostępne z internetu przy wykorzystaniu autoryzacji. Coraz częściej producenci routerów z portami USB, oprócz zwykłego współdzielenia plików dodają jeszcze funkcje serwera multimediów, co pozwala na uruchomienie w infrastrukturze firmowej choćby namiastki serwera NAS.

Zobacz również:

• Zewnętrzny dysk, chmura czy dysk sieciowy? Jak zadbać o backup

Skoro już jesteśmy przy udostępnianiu dysków podłączanych przez USB, to można również w firmie wykorzystać adaptery dysków USB ze złączem Ethernet, dzięki któremu udostępniają przestrzeń dyskową podłączoną przez ten port. Bardziej zaawansowane modele pozwalają również na podłączenie przez firmową sieć bezprzewodową (większa wygoda kosztem niższej wydajności).

Opisywane urządzenia należą do najtańszych i ich zastosowanie w kontekście współdzielenia danych ma rację bytu w małych firmach lub domowych biurach, gdzie transfer i pojemność nie odgrywają dużego znaczenia. Służą do prostego udostępniania plików, więc daleko im do pełnej funkcjonalności serwerów NAS (głównie dlatego, że udostępniają pojedyncze funkcje współdzielenia zasobów dyskowych).

Mają jednak pewną wadę, która naszym zdaniem dyskwalifikuje je w środowiskach firmowych, gdzie ważne jest również zabezpieczenie danych przed ich utratą. W każdym ze wspomnianych przypadków w momencie awarii dysku USB lub pendrive’a dane zostaną utracone bezpowrotnie. Nie ma żadnej redundancji sprzętowej, a o tworzenie kopii zapasowych plików należy zadbać samodzielnie - awaria pojedynczego nośnika powoduje automatyczną utratę danych i brak dostępu do plików z poziomu sieci, co w przypadku współdzielenia danych w firmie mogłoby mieć katastrofalne skutki.

O ile w przypadku udostępniania plików z poziomu systemu operacyjnego można już wdrożyć mechanizmy bezpieczeństwa w postaci dysków w konfiguracji RAID, to udostępnianie danych przez router czy adaptery USB ze złączem Ethernet przy wykorzystaniu pojedynczych nośników nie daje takiej możliwości.

Sposób 3 – serwer NAS na własnym sprzęcie

Alternatywą, również niewymagającą znacznych nakładów finansowych, jest zainstalowanie dedykowanego oprogramowania serwera NAS na własnym sprzęcie. Uruchomienie takiego rozwiązania ma sens jedynie w przypadku, gdy ów sprzęt już jest na stanie firmy. Niech to będzie na przykład niewykorzystywana stacja robocza. Rzadziej zdarza się serwer. Aby móc w pełni wykorzystać dobrodziejstwa jakie dają serwery typu NAS należałoby posiadać co najmniej dwa dyski na udostępnione dane, które można skonfigurować w macierz RAID.

Obecnie na rynku występuje kilka dedykowanych systemów, dzięki którym można uruchomić w sieci firmowej w pełni funkcjonalny serwer NAS. Chyba najbardziej popularne z nich to OpenFiler oraz FreeNAS (z przewagą tego drugiego).

FreeNAS jest oprogramowaniem bazującym na systemie FreeBSD dostępnym w wersji zarówno 32-, jak i 64-bitowej. Jednak, analogicznie do systemów Windows, wersja 32-bitowa potrafi wykorzystać jedynie do 3 GB pamięci RAM.

Instalacja FreeNAS jest dość prosta. Wystarczy ściągnąć ze strony projektu odpowiedni obraz ISO i uruchomić jako nośnik startowy. Przejrzysty kreator pozwoli wstępnie skonfigurować najważniejsze opcje, które można również zmienić później z konsoli zarzadzania. Warto wspomnieć, że dystrybutorzy systemów typu NAS udostępniają obok obrazów ISO również gotowe maszyny wirtualne, które w szybki sposób można zaimportować i uruchomić w firmowej infrastrukturze wirtualnej.

Zaletą FreeNAS-a jest bezproblemowa obsługa najpopularniejszych komponentów sprzętowych, dzięki czemu firmowy serwer NAS można oprzeć na niemal dowolnym sprzęcie, co jest z pewnością atrakcyjne finansowo. Ponadto wspiera również zaawansowane rozwiązania w postaci kontrolerów RAID, HBA oraz kart sieciowych w standardzie 10Gb/s.

FreeNAS potrzebuje co najmniej dwóch dysków, z których jeden jest przeznaczony na system, a drugi – na udostępnione zasoby. Dobrym rozwiązaniem jest uruchomienie systemu FreeNAS na dysku flash, wykorzystanie kilku identycznych dysków na dane do stworzenia macierzy oraz instalacja pojedynczego napędu SSD jako cache, co może znacznie przyspieszyć działanie całego systemu. Jako system plików wykorzystywany przez FreeNAS rekomendowany jest ZFS, jednak zgodnie z założeniami twórców oprogramowania serwer NAS powinien dysponować wtedy co najmniej 4 gigabajtami pamięci. System plików ZFS oferuje całkowitą integralność danych dzięki zastosowaniu hierarchicznego mechanizmu sum kontrolnych, eliminującego utratę lub uszkodzenie danych.

FreeNas, jak przystało na profesjonalny system serwera NAS, posiada wbudowane mechanizmy deduplikacji oraz kompresji, a w przypadku wysycenia przestrzeni dyskowej, system plików ZFS pozwala na rozszerzenie udostępnianej powierzchni bez przerywania pracy serwera. Istotny z punktu widzenia infrastruktury z różnymi systemami operacyjnymi jest fakt, że FreeNAS oferuje udostępnianie danych przy użyciu różnych protokołów. Pliki można udostępniać w wykorzystując windowsowy SMB\CIFS, linuksowy NFS lub AFP odpowiedni dla urządzeń Apple’a. Oczywiście, możliwe jest również uruchomienie serwera FTP, również przy użyciu bezpiecznego połączenia z wykorzystaniem SSL. Jest także możliwość skonfigurowania protokołu iSCSI, gdy administrator chce na przykład powiększyć przestrzeń dyskową innego serwera plików lub infrastruktury wirtualnej. Funkcjonalność serwera FreeNAS można rozszerzyć poprzez szereg wtyczek. Ich instalacja jest dość prosta, a potrafią przekształcić zwykły serwer plików w pełni funkcjonalny NAS. Warto wspomnieć o możliwości współpracy z serwerem Bacula, synchronizacji muzyki oraz zdjęć, możliwości uruchomienia serwera WWW oraz multimediów.

Kwestia bezpieczeństwa i autoryzacji użytkowników i komputerów również stoi na wysokim poziomie. Oprócz lokalnej bazy użytkowników oraz nadawania dostępów za pomocą filtrowania adresów IP, serwer FreeNAS można zintegrować z firmową bazą Active Directory, dzięki czemu znacznie ułatwia się dostęp do danych w firmie.

Podsumowując. FreeNAS jest dobrym i tanim rozwiązaniem, jeśli w firmie jest już odpowiedni sprzęt do jego instalacji lub co najwyżej wymaga on modyfikacji w nieznacznym stopniu. Z powodzeniem można go uruchomić nawet na słabej maszynie, a jego możliwości w postaci wykorzystania systemu plików ZFS, deduplikacji, czy możliwości wykonywania snapschotów i replikacji sprawiają, że funkcjonalnie nie ustępuje komercyjnym, sprzętowym rozwiązaniom typu NAS.