Krytycy zdalnych głosowań wytoczą natychmiast argumenty o niebezpieczeństwach takich rozwiązań. Trzeba jednak pamiętać, że wszelkie technologie, z jakich składa się nasza cywilizacja, funkcjonują głównie dzięki naszemu przyzwoleniu, a nie wskutek przymusu. Nie sposób postawić policjanta przy każdym koszu na śmieci. To my umawiamy się, iż będziemy wrzucać doń odpadki i dzięki temu nie toniemy w śmieciach. Nie sposób skontrolować, co zrobi listonosz z naszą przesyłką. Może zechce cały ich worek wrzucić do Wisły. A jednak poczta funkcjonuje i powierzamy jej ważne dokumenty czy czeki. Każdego dnia na całym świecie dokonywane są drogą elektroniczną wielomiliardowe transakcje finansowe i stosowane przy tym standardy bezpieczeństwa sprawdzają się w praktyce, pozwalając na sprawne działanie całego systemu, mimo sporadycznych problemów, które bez wątpienia należy eliminować.

Z drugiej strony również klasyczne technologie nie dają stuprocentowej pewności. W rozważanym kontekście wystarczy wskazać zapomniane już problemy z elektronicznymi głosowaniami w Sejmie czy też z oddawaniem głosów na terenie jednostek wojskowych. Poza tym w dotychczasowej historii przeróżnych wyborów, główne szkody, jakie występowały w związku z nimi, wynikały nie z użytej technologii, ale ze złej woli ludzi (np. fałszowanie wyników). Przyjrzyjmy się zatem technologiom, które mogą być użyte w systemach głosowań elektronicznych.

Systemy głosowania i wyborów

Już w październiku 1991 r. grupa robocza, złożona z przedstawicieli wielce zasłużonych instytucji standaryzujących - ISO i CCITT, opracowała wytyczne do tworzenia komputerowo wspomaganych systemów głosowania i wyborów (Computer Supported Voting and Polling - CSVP), aczkolwiek nie zakładano, że rozwiązania takie będą stosowane w praktyce politycznej. Opracowany dokument zawiera wiele definicji związanych z CSVP, np. VOD/VCD (Vote Opening Date/Vote Closing Date) - czas rozpoczęcia/zakończenia głosowania, "inicjator głosowania", "delegowanie praw głosowania" czy VG (Vote Group) - grupa głosujących. Proces głosowania (VP - Voting Process) zależy od tzw. profilu głosowania (Vote Profile), który jest tworzony na podstawie takich kryteriów, jak:

• warianty form głosowania

• wymagane kworum (ważność głosowania)

• wymagana większość (rozkład głosów)

• agenda (lista głosowanych kwestii)

• możliwość użycia wielu profili dla jednej kwestii

• dopuszczalność anonimowości

• tryb synchroniczny lub asynchroniczny

• stopień utajnienia poszczególnych głosów i hierarchicznych poziomów głosowania

• sposób inicjowania głosowania

• otwieranie i zamykanie głosowania

• monitoring głosowania (obserwatorzy)

• mechanizmy bezpieczeństwa.

Lista jest dłuższa i uwzględnia warianty głosowań wykraczające poza klasyczny system tajnych, równych, powszechnych i bezpośrednich wyborów - np. głosy z wagami (różny podział głosów między głosujących, czego oczywiście nie stosuje się w typowych wyborach politycznych), czy procedury zmiany już oddanego głosu (!) przez głosującego, co koresponduje ze specyficznymi potrzebami różnych organizacji lub przedsiębiorstw. W kontekście poprzednio wymienianej możliwości wprowadzenia w Polsce alternatywy głosowania korespondencyjnego, przypomnijmy, że wyborczy przymiotnik "bezpośredni" nie charakteryzuje związku wyborcy z urną wyborczą, ale z kandydatem, partią czy kwestią, nad którą odbywa się głosowanie.

Firm, zajmujących się systemami CSVP i oferujących odpowiednie oprogramowanie, jest już wiele. Rynek to jeszcze wprawdzie niewielki, w porównaniu z innymi zastosowaniami Internetu, ale przewidywany w najbliższych latach wzrost znaczenia tego medium w wymiarze społeczno-politycznym pozwala przypuszczać, że ci, którzy w odpowiednim czasie zaoferują rządom i instytucjom publicznym sprawną technologię, nie stracą na tym. Wymieńmy zatem opracowany na Uniwersytecie Waszyngtona w St. Louis (USA) system SENSUS, wykorzystujący metodę Davida Chauma (1981 r.) "podpisów w ciemno" (blind signatures), która jest informatycznym odpowiednikiem umieszczenia w kopercie dokumentu z kalką - podpis złożony na kopercie działa również na dokument w jej wnętrzu.

Zainteresowani matematyczno-technicznymi szczegółami CSVP znajdą wiele interesujących informacji na internetowych stronach Laboratorium Informatycznego MIT (Laboratory for Computer Science), publikowanych przez tzw. grupę CIS (Cryptography and Information Security). Można zapoznać się m.in. z dokumentacją protokołu EVP (Electronic Voting Protocol) zaproponowanego przez Fujiokę, Okamoto i Ohtę (1992 r.). Warto również zajrzeć do zasobów informacyjnych Ruchu Globalnej Demokracji (Global Demokracy Movement) - TAN+N (Teledemocracy Action News + Network): http://www.auburn.edu/tann