Centra danych, dawniej uznawane za aktywa uzupełniające dla globalnych firm, obecnie stanowią fundament gospodarki, a wartość inwestycji w tę klasę aktywów w minionej dekadzie przekroczyła 100 mld dol. Wydatki na hiperskalową infrastrukturę chmurową wynosiły w 2019 r. ok. 8,7 mld euro, a zgodnie z szacunkami do 2024 r. wzrosną nawet do 50 mld euro. Jednocześnie liczba realizowanych nowych inwestycji rośnie na świecie w zawrotnym tempie – obecnie powstają obiekty o mocy 2,9 GW w porównaniu do 1,6 GW w roku 2020. Takie dane można znaleźć w najnowszym raporcie „Global Data Center Market Comparison”, przygotowanym przez firmę doradczą Cushman & Wakefield (luty 2021 r.).

Według Cisco Systems liczba hiperskalowych centrów danych na świecie wzrosła ponad dwukrotnie od roku 2015 do drugiego kwartału 2020 r. (z 259 do 541).

Zobacz również:

• Wielka inwestycja Atmana w przetwarzanie danych

Boom na rynku centrów danych widoczny jest również w Europie. W Polsce wyraźnie rośnie liczba realizowanych i planowanych inwestycji w nowe ośrodki przetwarzania danych świadczące komercyjne usługi. Takie dane prezentuje m.in. zajmująca się doradztwem inwestycyjnym firma Savills w raporcie „European Data Centre 2020: a tipping point for the industry”, opublikowanym w listopadzie 2020 r. Według analityków tej firmy trend wzrostowy jest widoczny już od ok. pięciu lat, ale w 2020 r. wyraźnie przyspieszył, głównie za sprawą pandemii, która przyczyniła się do wzrostu inwestycji w cyfryzację.

Jakie są główne przyczyny boomu na rynku centrów danych?

Centra danych są obecnie atrakcyjną inwestycją ze świetnymi prognozami wzrostu. Ich rozwój w kolejnych latach będzie napędzany głównie przez wzrost popularności mediów społecznościowych, internetu rzeczy, Big Data, sztucznej inteligencji i technologii VR (virtual reality) oraz AR (augmentem reality) – uważa Roger Mroczek, Investment Sales & Capital Markets Director w firmie AXI IMMO.

„W przypadku inwestycji na polskim rynku data center inwestorów przyciągają głównie atrakcyjne koszty budowy i relatywnie niskie ceny gruntów, a także rozwijająca się infrastruktura transportowa i cyfrowa oraz wciąż względnie duże zasoby wykwalifikowanych pracowników w sektorze IT” – mówi Roger Mroczek. „Jednocześnie pandemia zwiększyła zapotrzebowanie na produkty oraz usługi cyfrowe i chociaż rynek centrów danych będzie rósł w całej Europie, to istotny krok na drodze jego rozwoju w regionie Europy Środkowo-Wschodniej nastąpi w Polsce” – sądzi Tomasz Buda, menedżer ds. innowacji w Savills Polska.

Na przewidywany wzrost popytu na usługi świadczone przez centra danych mają też wpływ prezentowane przez firmy plany inwestycji w nowe rozwiązania i technologie. Na przykład z badania firmy EY „Digital Investment Index 2020” opublikowanego w grudniu ub. r. wynika, że 67% firm na świecie zamierza w ciągu najbliższych dwóch lat zainwestować w systemy IoT, 64% w technologie wykorzystujące sztuczną inteligencję, a 61% w rozwiązania chmurowe.

„Jednocześnie poziom zwrotu z inwestycji w centra danych jest obecnie bardzo atrakcyjny w porównaniu z innymi rodzajami aktywów, co przekłada się na wzrost zainteresowania tym segmentem rynku ze strony inwestorów i deweloperów” – podkreśla Marcus de Minckwitz, dyrektor działu doradztwa inwestycyjnego w regionie EMEA firmy Savills.

Na rosnącym rynku centrów danych w Europie region Europy Środkowo-Wschodniej staje się coraz ważniejszy w kontekście strategicznych planów kluczowych na tym rynku graczy. Polska dzięki wielkości i położeniu może się stać głównym obszarem inwestycji w tym regionie. Sprzyja temu wzrost lokalnego popytu na usługi świadczone przez centra danych. Na przykład z najnowszego raportu McKinsey „Digital Challengers in the next normal. Central and Eastern Europe on a path to digitally-ledgrowth”, opublikowanego w październiku 2020 r., wynika, że w latach 2017–2019 gospodarka cyfrowa w Polsce rosła na poziomie 7,2%, osiągając w 2019 r. wartość 32,7 mld euro (czyli ok. 144 mld zł). Ale w okresie od stycznia do maja 2020 r. inwestycje w cyfryzację gwałtownie przyspieszyły i ich wzrost osiągnął poziom 18,4%, a więc 2,5-krotnie wyższy niż w poprzednich latach.

Z kanałów cyfrowych coraz częściej korzystają w Polsce również konsumenci. Liczba osób, które skorzystały z co najmniej jednej usługi internetowej, wzrosła od początku pandemii z 66% aż do 78%. To oznacza ok. 3,6 mln nowych użytkowników usług cyfrowych w kraju. Natomiast w całym regionie Europy Środkowo-Wschodniej przybyło prawie 12 mln nowych użytkowników usług online. To kolejne zjawisko sprzyjające rozwojowi rynku centrów danych.

Jak rozwija się polski rynek centrów danych

Obecnie w Polsce istnieje 115 dużych centrów danych zlokalizowanych głównie w największych miastach lub ich pobliżu. Między innymi w Warszawie jest ich 38, a Katowicach i Krakowie po 13.

Jeśli chodzi o dostępną moc przetwarzania, to wg szacunków firmy analitycznej PMR opublikowanych w 2020 r., w latach 2020–2025 moc ta wzrośnie dwukrotnie i osiągnie poziom 166 MW. Biorąc jednak pod uwagę już ogłoszone i realizowane inwestycje, wydaje się, że prognoza jest znacznie zaniżona i już w najbliższym czasie będzie wymagała istotnej korekty. Wynika to z aktywności globalnych koncernów, które zapowiedziały wzrost inwestycji w centra danych w obszarze Europy Środkowo-Wschodniej, a głównie w Polsce, która staje się regionalnym centrum takich usług. Warto też zauważyć duży wzrost inwestycji w budowę lub modernizację ośrodków przetwarzania danych podejmowanych przez mniejsze polskie firmy.

W 2020 r. Microsoft zapowiedział wartą 1 mld dol. inwestycję w pierwsze centrum danych w naszym regionie, a Google ogłosił, że we współpracy z Operatorem Chmury Krajowej Danych zamierza utworzyć w Polsce region Google Cloud. Planowana wartość inwestycji Google to ok. 2 mld dol. Region i związana z nim infrastruktura mają zostać uruchomione już w 2021 r.

Data center powstają w okolicach dużych aglomeracji – tam znajduje się większość firm, instytucji rządowych i finansowych oraz największa liczba użytkowników infrastruktury. Ważna jest większa dostępność infrastruktury telekomunikacyjnej i węzłów wymiany ruchu pozwalających na uzyskanie małych opóźnień oraz wysokiej wydajności połączeń z centrami danych w Europie i na świecie.

Firma Vantage, amerykański operator centrów danych, ogłosiła inwestycję 2 mld dol. w plany ekspansji w Europie, podając, że Polska jest jednym ze strategicznych kierunków. Już w 2021 r. firma planuje uruchomienie w Polsce centrum danych, które po pełnej rozbudowie będzie miało moc 64 MW.

Equinix, właściciel jednego z największych węzłów wymiany ruchu sieciowego w Europie Wschodniej zlokalizowanego w Warszawie, realizuje rozbudowę centrum danych WA1. Po jej zakończeniu powierzchnia kolokacyjna udostępniana przez Equinix wzrośnie o 3500 m².

Nie tylko światowi giganci inwestują w centra danych w Polsce. Również mniejsze, działające lokalnie firmy widzą perspektywy rozwoju rynku i wiele z nich już rozpoczęło rozbudowę infrastruktury.

T-Mobile Polska zapowiedział kolejne inwestycje w rozwój sieci centrów danych w Polsce. W lipcu 2020 r. ruszyła w Warszawie budowa kolejnego centrum przetwarzania danych, które wg zapewnień przedstawicieli T-Mobile będzie jednym z najnowocześniejszych tego typu obiektów w Polsce. Projekt centrum danych został uznany przez niezależną jednostkę certyfikacyjną za zgodny ze standardem ANSI/TIA 942 na poziomie Rated-3. T-Mobile ma już kilkanaście rozproszonych centrów danych na terenie naszego kraju. Ich łączna powierzchnia wynosi ponad 21 000 m². Nowy obiekt zwiększy ją o 4400 m², a więc o ponad 25%.

W 2020 r. Beyond.pl rozpoczął rozbudowę centrum danych zlokalizowanego w Poznaniu. W jej wyniku jego powierzchnia całkowita wzrośnie niemal czterokrotnie, z obecnych 12 000 do 45 000 m², a moc niezbędna do zasilania ponad pięciokrotnie, z 8 MW do 42 MW. Po ukończeniu rozbudowy pod względem powierzchni i mocy będzie to jeden z największych tego typu obiektów w Europie – mówi Michał Grzybkowski, Executive VP Technology w Beyond.pl.

Plan biznesowy firmy przewiduje, że infrastruktura będzie wykorzystywana zarówno przez polskie, jak i zagraniczne firmy, np. wchodzących na rynek Europy Centralnej globalnych dostawców usług chmurowych, przedsiębiorstwa oferujące rozwiązania w modelu SaaS lub duże korporacje rozwijające biznes w Europie Środkowo-Wschodniej. Żeby przyciągnąć firmy o najwyższych wymaganiach dotyczących bezpieczeństwa infrastruktury, Beyond.pl zainwestował w certfikację na wysokim poziomie. Centra danych zlokalizowane w rozbudowywanym kampusie mają zapewnić zgodność ze standardami ANSI/TIA-942 Rated-3+ oraz Rated-4, a także dostępność usług na poziomie 99,9999% w skali roku.

Warto zauważyć, że kampus Beyond.pl w całości jest i pozostanie zasilany energią ze źródeł odnawialnych, a wchodzący w jego skład Data Center 2 to jeden z najbardziej energooszczędnych obiektów przetwarzania danych w Polsce, który przy pełnym wykorzystaniu mocy osiąga poziom PUE 1.2 (średnia wartość tego parametru na polskim rynku wynosi obecnie 1.4–1.6).

Można oczekiwać wzrostu zainteresowania inwestorów lokalizacjami oddalonymi od dużych aglomeracji, a znajdującymi się w pobliżu dużych źródeł zielonej energii. Według szacunków ekspertów z AXI IMMO obecnie umożliwiłoby to uzyskanie w ciągu 10 lat około 30% oszczędności w kosztach zużywanej energii.

Atman, jeden z największych do niedawna dostawców usług kolokacyjnych w Polsce, został przejęty w 2020 r. przez firmę Global Compute. Szczegóły dotyczące planów rozbudowy lub modernizacji należących do Atman centrów danych nie są jeszcze znane. Obecnie firma dysponuje dwoma ośrodkami w Warszawie i jednym, mniejszym, w Katowicach o ogólnej mocy ok. 41,5 KW i powierzchni ponad 16 000 m².

Czy silna koncentracja centrów danych wokół dużych aglomeracji będzie trwała?

Koncentracja data center w okolicach dużych aglomeracji, takich jak: Warszawa, Katowice, Kraków lub Poznań, wynika z tego, że w nich znajduje się większość firm, instytucji rządowych i finansowych oraz największa liczba użytkowników infrastruktury. Ważna jest też większa dostępność infrastruktury telekomunikacyjnej i węzłów wymiany ruchu pozwalających na uzyskanie małych opóźnień oraz wysokiej wydajności połączeń z odległymi centrami danych w Europie i na świecie. Ogranicza to koszty inwestycji w łącza telekomunikacyjne o dużej przepustowości. Zapewne dlatego firmy Google i Microsoft również postanowiły ulokować infrastrukturę chmurową w okolicach Warszawy, zwłaszcza że ma ona obsługiwać nie tylko Polskę, ale także region CEE oraz inne części Europy.

Ale są też minusy takich lokalizacji. Przede wszystkim są to wyższe ceny gruntów lub wynajmu powierzchni, a także energii niezbędnej do zasilania. Centrum danych o średniej jakości infrastruktury i typowej gęstości serwerów wymaga do zasilania ok. 2 MW energii na 1000 m² powierzchni, na której instalowana jest infrastruktura. Oznacza to, że np. w Warszawie w najbliższych trzech czy czterech latach planowane centra danych będą wymagały ok. 100 MW dodatkowej mocy zasilania. Dla porównania, jest to moc niezbędna do zasilania jednej dużej dzielnicy w Warszawie. Warto też pamiętać o ekologii i związanych z nią regulacjach wprowadzanych w Unii Europejskiej, które definiują standardy dotyczące wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych.

Zużycie energii to jeden z największych elementów kosztów operacyjnych w centrach danych, dlatego w najbliższych latach można oczekiwać wzrostu zainteresowania inwestorów lokalizacjami oddalonymi od dużych aglomeracji, a znajdującymi się w pobliżu dużych źródeł zielonej energii, np. farm wiatrowych budowanych obecnie głównie na północy Polski. Według szacunków ekspertów z AXI IMMO już obecnie umożliwiłoby to uzyskanie w ciągu 10 lat ok. 30% oszczędności w kosztach zużywanej energii. Wydaje się, że już za kilka lat, wraz z rozwojem infrastruktury telekomunikacyjnej i wzrostem poziomu automatyzacji pracy centrów danych, zwiększy się rozproszenie inwestycji i przestaną się one koncentrować w dużych aglomeracjach miejskich.