O sukcesie rynkowym firmy XXI wieku decydować będą dwa podstawowe parametry: szybkość i elastyczność, z jaką przedsiębiorstwa będą adaptować się do zachodzących zmian, oraz posiadany potencjał innowacyjności.

Zmiany demograficzne i technologiczne widoczne już u progu XXI wieku wpłyną zdecydowanie na sposób, w jaki firmy będą tworzyć i rozwijać relacje ze swoimi klientami, dostawcami, pracownikami, a nawet konkurentami. Zwiększy się skala i łatwość wzajemnych relacji, ale z drugiej strony, przy równie łatwym dostępie do informacji, o wiele trudniej będzie zbudować i utrzymać długotrwałą przewagę konkurencyjną. W strukturze zatrudnienia dominować będą pracownicy kontraktowi, tylko krytyczne obszary funkcjonowania przedsiębiorstwa obsadzane będą pracownikami etatowymi. Zwiększy się więc mobilność i rotacja samych pracowników z równoczesnym zaostrzeniem się walki o tych najbardziej utalentowanych. Znaczenie kapitału intelektualnego jako podstawowego źródła sukcesu będzie niepodważalne.

Zobacz również:

• GenAI jednym z priorytetów inwestycyjnych w firmach
• Szef Intela określa zagrożenie ze strony Arm jako "nieistotne"
• International Data Group powołuje Genevieve Juillard na stanowisko CEO

Czy firmy, w których dominują tradycyjne i utrwalone powszechną praktyką modele zarządzania, są w stanie sprostać tym wyzwaniom i osiągnąć sukces w otoczeniu, w którym zmiany zachodzą tak nagle i są praktycznie nieprzewidywalne?

Czy tradycyjne, hierarchiczne, struktury, które cechuje wysoka inercja w połączeniu z awersją do ryzyka i brakiem pracy zespołowej, są w stanie zapewnić odpowiedni poziom konkurencyjności w erze "globalnej wioski" zdominowanej przez Internet i nowoczesne technologie telekomunikacyjne? Czy można wskazać, w jakim kierunku podążać będzie ewolucja przedsiębiorstwa XXI wieku i jakie będą zasady oraz podstawowe mechanizmy jego funkcjonowania?

To tylko kilka pytań, na jakie starają się znaleźć odpowiedź praktycy i teoretycy zarządzania podejmując dyskusję na temat modelu przedsiębiorstwa przyszłości.

O sukcesie rynkowym firmy XXI wieku decydować będą dwa podstawowe parametry: szybkość i elastyczność, z jaką przedsiębiorstwa będą adaptować się do zachodzących zmian, oraz posiadany potencjał innowacyjności.

Prostota pozorna

Wydaje się to prostą receptą, ale uzyskanie takiego stanu wymaga jednak dosyć gruntownego przemodelowania dotychczasowych praktyk zarządzania firmą. Punktem wyjścia jest oczywiście strategia biznesowa, która powinna być odpowiednio ukierunkowana, aby nadać nowy ton formule funkcjonowania przedsiębiorstwa. Maksymalizacja wartości dla klienta przy jednoczesnej indywidualizacji oferty i pogłębianiu wzajemnych relacji, maksymalizacja zwrotu z kapitału intelektualnego, efektywne zarządzanie marką, strukturami sieciowymi oraz innowacją są to główne kierunki strategiczne, jakie będą musiały znaleźć się w centrum uwagi zarządzających. Oczywiście, nie zmieni to nadrzędnego charakteru perspektywy właścicieli firmy i potrzeby maksymalizacji ich satysfakcji. Co więcej, w warunkach postępującej globalizacji rynków finansowych, przepływ kapitału będzie praktycznie nieograniczony i inwestorom będzie o wiele łatwiej maksymalizować swoje zyski, podejmować decyzje o szybkiej zmianie kierunku inwestycji. Proces tworzenia strategii będzie musiał również nieuchronnie być poddany weryfikacji i zasadniczym zmianom.

Trudno będzie sobie już wyobrazić strategię firmy budowaną na kilka kolejnych lat w ramach corocznych, długotrwałych iteracji i dyskusji. W branżach szczególnie podatnych na zmiany okres ten wyraźnie się skróci, a realizacja i weryfikacja strategii sama w sobie stanie się bieżącą funkcją zarządzania, przenosząc punkt ciężkości z procesu formułowania strategii na jej skuteczne i efektywne wdrażanie.

Zdolność do adaptacji wymaga również zmiany modelu organizacyjnego przedsiębiorstwa. Konieczne będzie odejście od tradycyjnej formuły zarządzania firmą, ukonstytuowanej hierarchią i formalnymi procedurami, w kierunku organizacji opartej na strukturze sieciowej, grupującej wyspecjalizowane i stosunkowo autonomiczne ośrodki kompetencji, której funkcjonowanie normować będą głównie zasady wzajemnej komunikacji i relacji. Duże przedsiębiorstwa będą składać się z sieci silnie ze sobą powiązanych mniejszych firm. O efektywności funkcjonowania takich organizacji będą decydować przede wszystkim nieformalne więzi między pracownikami firmy oraz ich zdolność do ponoszenia ryzyka i eksperymentowania. Przedsiębiorczość i umiejętność szybkiej adaptacji do nowych warunków działania, w tym również akumulowania wiedzy, uzyskają jeszcze większe znaczenie, a wyzwolone z tradycyjnych ograniczeń, będą dostarczać wartości dodanej, m.in. poprzez pobudzenie wewnętrznej innowacyjności. Kultura przedsiębiorstwa XXI wieku również akcentować będzie wartości odmienne od dzisiaj promowanych, np. akceptację popełnianych błędów w imię podważania istniejącego status quo i eksperymentowania.

Człowiek w centrum

Wyposażone w skuteczny system pomiaru i oceny dokonań, umożliwiający właściwe śledzenie i diagnozę otoczenia zewnętrznego oraz ocenę tempa własnej adaptacji, przedsiębiorstwo XXI wieku będzie mogło skutecznie konkurować w warunkach wysokiej niepewności i ryzyka. Pomimo rosnącego znaczenia nowych technologii, człowiek z jego indywidualną zdolnością do kreatywnej adaptacji pozostanie w centrum uwagi.

Edward R. Stanoch jest menedżerem Corporate Restructuring & Change Practice w Hewitt Associates Polska. Podstawowe wyzwania i cechy przedsiębiorstwa XXI wieku