Cyberbezpieczeństwo. Jak bezpiecznie przetwarzać dane w Internecie?

Materiał promocyjny Ciężko sobie wyobrazić współczesne życie bez korzystania z narzędzi podłączonych do sieci. Dlatego tak ważne jest, by każdy wiedział, czym jest cyberbezpieczeństwo, jak skutecznie chronić swoje dane i jakie ataki są najczęściej wykorzystywane przez hakerów i cyberprzestępców.

Cyberbezpieczeństwo — czym jest?

Zanim przejdziemy do wytłumaczenia, dlaczego cyberbezpieczeństwo jest tak ważne, warto zrozumieć, co dokładnie kryje się pod tym pojęciem.

Zgodnie z ustawą o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa, jest to „odporność systemów informacyjnych na wszelkie działania naruszające poufność, integralność, dostępność i autentyczność przetwarzanych danych lub związanych z nimi usług oferowanych przez te systemy”.

Jak wyjaśnia PARP (Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości), system informacyjny to m.in. komputery, telefony, tablety wraz z oprogramowaniem, połączone siecią teleinformatyczną oraz dane, które są przetwarzane za pomocą tych systemów. Zadaniem użytkowników i odpowiednich działów w firmach jest dbanie, aby dane nie wpadły w niepowołane ręce.

W krajach UE bezpieczeństwo danych osobowych w znacznej mierze reguluje ogólne rozporządzenie o ochronie danych, inaczej zwane rozporządzeniem o ochronie danych osobowych. W Polsce znane jako RODO określa ono m.in. warunki, zakres oraz sposób przechowywania wrażliwych i poufnych informacji przez firmy działające na terenie Wspólnoty.

Chociaż RODO zwiększa kontrolę nad przepływem danych, to nie czyni nas niepodatnymi na ataki. Każde urządzenie podłączone do Internetu jest potencjalnym celem ataku. Kradzież danych przez nagrywanie naszego ekranu, wymuszenie okupu przez zablokowanie naszego urządzenia, a nawet wykorzystanie komputera do wykopywania kryptowalut bez naszej wiedzy — spektrum zagrożeń jest ogromne.

Wiedza o tym, jak wiele zagrożeń czyha na nas w sieci pozwoli nam skuteczniej bronić się przed nimi. Warto pamiętać, żeby sprawdzić, czy firma, z której usług korzystamy, ma silny system cyfrowego bezpieczeństwa. Nawet tak drobne rzeczy, jak kłódka przy adresie czy odpowiednie formularze dużo powiedzą nam o wiarygodności strony. Trzeba też pamiętać o sprawdzaniu linków — te z literówkami lub rzadko spotykanymi domenami powinny zwrócić naszą uwagę. To jedne z kluczowych obszarów współczesnego bezpieczeństwa sieci, na które zwracają uwagę m.in. specjaliści Billennium, działającej od 2003 r. firmy IT.

Jakie są rodzaje cyberbezpieczeństwa?

Osiągnięcie tego typu nie jest jednak przypadkowe. Utrzymanie odpowiednich standardów wymaga także rozpoznania, jakie obszary trzeba chronić, by zapewnić tak wysoki poziom zabezpieczeń danych przed trafieniem w niepowołane ręce. Dlatego istnieją różne strefy cyberbezpieczeństwa, takie jak:

  • Bezpieczeństwo sieci
  • To najbardziej ogólny termin, oznaczający takie podejście, które chroni działanie i integralność danych oraz samej sieci. Dotyczy to nie tylko oprogramowania, ale i samych urządzeń, jak centra danych czy serwerownie.

  • Bezpieczeństwo aplikacji
  • To zapewnienie, aby przepływ danych pozostał niezagrożony i niepodatny na ataki. Eksperci wymieniają dwa główne rodzaje ochrony: reaktywny i proaktywny. Pierwszy oznacza eliminowanie wszystkich znanych zagrożeń, drugi zaś to ograniczanie operacji wykonywanych przez użytkownika tylko do tych działań, które są wyraźnie dozwolone.

  • Bezpieczeństwo informacji i danych
  • Zestaw działań, które sprawdzają szczelność i stabilność naszej infrastruktury. Można wśród nich wymienić zgodność z RODO (poprzez przeprowadzenie audytu) czy wdrożenie odpowiedniej polityki bezpieczeństwa zgodnej z normami ISO.

    Cyberbezpieczeństwo. Jak bezpiecznie przetwarzać dane w Internecie?
  • Ochrona punktów końcowych
  • Urządzenie, które może nawiązać połączenie z centralną siecią firmową, jest uznawane za punkt końcowy. Dotyczy to nie tylko laptopów, serwerów czy smartfonów, ale również urządzeń biurowych, jak drukarki. Ich ochrona polega zatem na odpowiednim monitoringu sieci LAN (lokalnej), jak i samych urządzeń poprzez dedykowane oprogramowanie.

  • Bezpieczeństwo chmury
  • W sytuacji, kiedy coraz więcej firm korzysta z rozwiązań chmurowych, ochrona tego sektora staje się kluczowa. Wśród sposobów na zabezpieczenia w chmurze coraz większą popularność zyskuje “shift-left”, czyli testy przeprowadzane we wczesnym cyklu życia oprogramowania, połączone z wdrażaniem narzędzi z zakresu bezpieczeństwa. Oprócz tego ważna jest regularna kontrola, kto ma dostęp do danych chmury, stosowanie weryfikacji wieloetapowej czy dokładna ochrona danych logowania.

  • Bezpieczeństwo mobilne i IoT
  • Bezpieczeństwo urządzeń mobilnych oraz Internetu Rzeczy (IoT) to w znacznej mierze bezpieczeństwo sieci, do których nasze urządzenia pozostają podłączone. Pamiętajmy o silnych hasłach, zalogowaniu się do zabezpieczonych, chronionych sieci Wi-Fi w przypadku urządzeń mobilnych czy regularnym zmienianiu hasła oraz aktualizacji sprzętu do najnowszej dostępnej wersji.

  • Planowanie ciągłości działania i odtwarzania awaryjnego
  • Stworzenie planu ciągłości działania (ang. Business Continuity Planning, BCP) to jeden z kluczowych elementów długofalowej strategii cyberbezpieczeństwa. BCP to zbiór instrukcji, jak zachować się i działać w przypadku kryzysowej sytuacji. Sensem BCP to możliwie jak największe uproszczenie procesu odbudowy w przypadku takiego zdarzenia. Z kolei Disaster Recovery, czyli odtwarzanie awaryjne, ma nam zapewnić brak przestojów w działalności. Mówiąc ogólnie, to zbiór procesów, polityk oraz procedur, dzięki którym możliwe jest wznowienie lub utrzymywanie krytycznej dla danej organizacji infrastruktury.

  • Blockchain
  • Technologia ta kojarzy się głównie z kryptowalutami, jednak jej zastosowanie jest znacznie szersze. Mianowicie, blockchain to rozproszona baza danych o architekturze peer-to-peer. Pod kątem technicznym realizuje się ją jako listę transakcji, która jest pogrupowana w bloki. Każda taka transakcja jest podpisana kluczem prywatnym, natomiast podczas tworzenia bloku transakcje weryfikowane są przy użyciu asymetrycznej kryptografii. Zapisane w blockchainie dane są niezmienne a transakcje niemożliwe do zmodyfikowania po dodaniu do łańcucha, czyniąc tę technologię jedną z najbezpieczniejszych form zapisu danych.

    Rodzaje ataków hakerskich

    Cyberbezpieczeństwo to tak rozbudowana dziedzina, bo musi radzić sobie z ciągłymi atakami hakerskimi. Ta ciągła wojna jest określana jako wyścig zbrojeń — kiedy pojawia się nowe, doskonalsze zabezpieczenie, przestępcy albo głowią się nad tym, jak je złamać lub obejść, albo szukają innego celu, który będzie bardziej podatny na ich ataki. Wśród najpopularniejszych metod hakerów możemy wymienić:

  • Złośliwe oprogramowanie
  • Znane również jako malware, oprogramowanie to krąży po sieci i czeka, aż zostanie przez nas przypadkowo pobrane lub zainstalowane. Malware to relatywnie szerokie określenie — może oznaczać ono m.in. oprogramowanie szpiegujące nasze działania, wyświetlające niechciane reklamy, wykradające nasze dane bądź blokujące dostęp do naszego komputera i wymagającego opłacenia okupu.

  • Phishing
  • Jeden z “hitów” ostatnich lat. Przestępcy podszywają się pod instytucje bądź pracowników i próbują zdobyć wrażliwe dane za pomocą maili, sms-ów czy innych komunikatorów. Atak w znacznej mierze opiera się na inżynierii społecznej i przekonaniu ofiary, że otrzymana wiadomość i załącznik (będący często malwarem) pochodzi z zaufanego źródła. Podejrzewa się, że afera mailowa, w ramach której do sieci wyciekła korespondencja członków i przedstawicieli rządu, to właśnie efekt phishingu .

    Cyberbezpieczeństwo. Jak bezpiecznie przetwarzać dane w Internecie?
  • Blokada usług
  • Atak DoS czyli Denial of service ma na celu uniemożliwienie dostępu do usługi i korzystania z niej . Zazwyczaj polega na wyczerpaniu zasobów aplikacji serwującej określone dane czy obsługującej danych klientów. Poprzez generowanie większej liczby żądań niż docelowy system jest w stanie obsłużyć lub celowe zapełnianie systemu plików, doprowadza do spowolnienia lub kompletnego przerwania działania aplikacji. Wykorzystywany w ramach ataku większych grup hakerów.

  • Man in the middle (MitM)
  • Celem tego ataku jest “wejście” między dwie strony bez ich wiedzy i przechwycenie danych, które sobie przesyłają. Najpowszechniejszym rodzajem ataku jest wykorzystanie routera WiFi. Może to być własne, złośliwe urządzenie, udające hotspot kawiarni czy lotniska, lub bezpośredni atak na źle zabezpieczony router i podsłuch połączonych z nim urządzeń .

  • Atak zero-day
  • Inaczej atak dnia zerowego. Dzieje się w momencie, kiedy producent oprogramowania wydaje nowy produkt z taką luką w bezpieczeństwie, o której nie wie ani on, ani producenci oprogramowania antywirusowego . Naprawia się ją poprzez wydanie odpowiedniej aktualizacji w możliwe krótkim czasie.

    Jak ustrzec się przed cyberatakami?

    Według szacunków, dziennie dochodzi do 2,244 cyberataków, a każdego dnia zgłaszanych jest 164 cyberprzestępstw, a aż 85 proc. naruszeń cyberbezpieczeństwa spowodowanych jest błędem ludzkim. Na szczęście są sposoby, by zminimalizować lub wykluczyć ryzyko zostania ofiarą hakerów:

    • Określenie skali cyberbezpieczeństwa
    • Przeprowadzanie odpowiednich szkoleń z zakresu cyberbezpieczeństwa
    • Tworzenie kopii zapasowej w chmurze
    • Ochrona haseł — nietrzymanie ich zapisanych lub w zapis w jednym, zaszyfrowanym pliku
    • Nieotwieranie podejrzanych wiadomości i plików
    • Kontakt z osobą, która wysłała do nas dziwną wiadomość
    • Nieudostępnianie haseł i danych do logowania
    • Wymiana haseł mniej więcej co 30 dni
    • Korzystanie z weryfikacji dwuetapowej
    • Instalacja licencjonowanego oprogramowania antywirusowego
    • Regularne skanowanie swoich urządzeń
    • Nielogowanie się do publicznych sieci Wi-Fi
    • Tworzenie regularnych backupów

    Te metody nie uczynią nas nietykalnymi, drastycznie obniżają jednak możliwość zostania ofiarą hakerów. Warto pamiętać o cyfrowej higienie — w każdej firmie to pracownik jest pierwszą linią obrony przed cyberprzestępcami.