Rynek usług transmisji danych w Polsce staje się coraz bardziej dojrzały. Mimo spowolnionego tempa wzrostu gospodarczego, operatorzy wciąż inwestują, a konkurencja coraz częściej dotyczy jakości usług niż cen.

ATM SA

Specjalizacja ATM SA to integracja - budowa dużych sieci rozległych i zarządzanie nimi. Firma jest nastawiona na obsługę klientów wymagających najwyższej jakości i niezawodności. ATM SA oferuje głównie łącza szerokopasmowe: od 10 do 155 Mb/s. Z zasady nie stosuje tzw. overbookingu - każdy klient może w dowolnym momencie wykorzystywać całe wykupione pasmo. Kolejną specjalizacją jest łączność zagraniczna, w tym budowa międzynarodowych sieci VPN. Firma ma styki ATM z siecią Ebone, Telia, Digex i Teleglobe.

ATM SA stara się też o image "operatora nowej generacji". Na podstawie sieci miejskiej ATMan firma buduje zorientowaną na treść i multimedia sieć międzyoperatorską - tzw. CDN - Content Delivery Network. Przedsięwzięcie nie ma bezpośredniego przełożenia na przychody. Firma liczy jednak, że dzięki niskim opłatom za praktycznie nieograniczone pasmo zyska ciekawych usługodawców, a ci klientów.

BPT Telbank

Sieć szkieletowa Telbanku obejmuje wszystkie większe ośrodki w kraju. Obecnie firma ma ok. 30 węzłów dostępowych w Warszawie i ok. 70 w pozostałych regionach. Do końca 2002 r. liczba węzłów będzie prawdopodobnie zwiększona do ok. 120. Większość łączy fizycznych Telbank dzierżawi od Tel-Energo i TP SA, jednak systematycznie rozbudowuje własny szkielet światłowodowy. Do tej pory firma uruchomiła dwa odcinki: Warszawa-Bydgoszcz i Kraków-Katowice oraz Warszawa-Radom. Do końca br. do użytku zostaną oddane cztery kolejne: z Warszawy do Łodzi i Katowic, z Warszawy do Krakowa oraz z Bydgoszczy do Poznania. Natomiast w przyszłym roku powstaną trakty na linii Poznań-Wrocław, Wrocław-Katowice oraz Bydgoszcz-Gdańsk. Telbank ma też sieci miejskie w Warszawie, Trójmieście i aglomeracji katowickiej.

Telbank oferuje 3 technologie dostępowe: światłowody, wąsko- i szerokopasmowe radiolinie (n x 128 Kb/s, n x E1, n x E3) oraz łącza satelitarne. Klienci mogą dzierżawić kanały cyfrowe na podłożu SDH, porty ATM i Frame Relay, łącza VSAT i X.25. Na życzenie firma dzierżawi urządzenia aktywne oraz zapewnia ich monitorowanie. W perspektywie ok. 6 miesięcy Telbank zamierza uruchomić nowoczesne i tańsze niż dotychczas usługi IP-VPN, umożliwiające dynamiczną zmianę konfiguracji sieci bez konieczności rekonfiguracji routerów. Będzie to możliwe dzięki wprowadzeniu do sieci nowych urządzeń zarządzających warstwą IP. Wybór dostawcy jeszcze trwa. Za pomocą tanich i wygodnych usług IP-VPN firma zamierza walczyć o rynek średnich przedsiębiorstw. Planuje też stworzenie w niedalekiej przyszłości specjalnej oferty dla dostawców usług dodanych i treści. Obecnie Telbank nie jest jednak zainteresowany fizycznym podłączaniem klientów do swoich węzłów - pozostawi to lokalnym partnerom.

Crowley Data Poland

CDP jest obecna tylko w największych miastach: Warszawie, Krakowie, Katowicach, Poznaniu, Wrocławiu i Trójmieście. W przyszłym roku przybędzie jedna bądź dwie lokalizacje - pod uwagę brane są Łódź i Szczecin. Sieć szkieletową CDP zbudowano z wykorzystaniem technologii ATM. Fizyczne łącza dostępowe są realizowane w radiowej technologii LMDS. Na tym podkładzie są uruchamiane usługi ATM, Frame Relay oraz "czyste" IP. Firma podejmuje się budowania sieci rozległych z kanałami przezroczystymi i sieci IP-VPN, zarówno ogólnopolskich, jak i międzynarodowych. Standardowo są oferowane łącza o przepustowości od 64 Kb/s do 2 Mb/s.

CDP deklaruje, że wykupywane pasmo jest gwarantowane do routera szkieletowego, a w przypadku łączy międzynarodowych do węzła wymiany międzyoperatorskiej we Frankfurcie nad Menem. Firma współpracuje z dwoma operatorami międzynarodowymi: Telia i Teleglobe. W obu przypadkach punkty styku wykorzystują technologię ATM.

Energis Polska

Zbudowana przez Energis Polska sieć szkieletowa wykorzystuje światłowody dzierżawione od PKP. Sieć składa się z 2 ringów obejmujących 22 miejscowości. Światłowody wykorzystują warstwę fizyczną DWDM, na której uruchomiono transmisję SDH, a na tej z kolei warstwę ATM. Polska sieć jest połączona bezpośrednio z węzłem sieci Energis we Frankfurcie nad Menem łączem o przepustowości ponad 600 Mb/s.

Główną usługą oferowaną przez Energis Polska jest kolokacja serwerów i wynajem infrastruktury serwerowej. Transmisja danych jest jedynie jej uzupełnieniem. Firma dzierżawi krajowe kanały cyfrowe o przepustowości od 2 Mb/s do 622 Mb/s (interfejsy E1, E3 i STM) oraz kanały międzynarodowe od 2 Mb/s do 155 Mb/s. Oferuje także usługi budowy i utrzymania wirtualnych sieci prywatnych, opartych na protokole Frame Relay lub IP. Energis świadczy również usługi dostępu do Internetu. Standardowy kontrakt opiewa na 2 Mb/s lub wielokrotność, istnieje jednak możliwość zadeklarowania niższej prędkości.

Internet Partners

Należąca do koncernu GTS firma Internet Partners ma własny ogólnokrajowy szkielet ATM, zbudowany z wykorzystaniem światłowodów różnych operatorów. W przyszłym roku Internet Partners planuje uruchomienie kolejnych węzłów dostępowych w Koszalinie, Elblągu, Olsztynie oraz Bielsku-Białej. Rozważana jest budowa węzła w Zakopanem, które - mimo rozwoju biznesu i turystyki - do dziś ma bardzo słabą łączność ze światem.

Standardowa usługa to porty V.35, udostępniane na czystym podłożu ATM lub opcjonalnie HDLC (Cisco). Na życzenie firma może symulować w swoim szkielecie technologię SDH. Dostęp do węzłów w większości przypadków jest realizowany za pośrednictwem modemów HDSL, mających wbudowany router IP. Najczęściej jest to sprzęt Lucenta, ostatnio także Cisco. Internet Partners jest jednym z największych dostawców usług VoIP w Polsce.

Specjalizacja Internet Partners to łącza zagraniczne. Oprócz budowy międzynarodowych sieci rozległych, firma świadczy usługi tranzytu ruchu IP do sieci zagranicznych dla klientów innych operatorów krajowych. Internet Partners ma łącze ATM o przepustowości 2,4 Gb/s do węzła GTS w Berlinie, z czego na ruch internetowy przeznaczono 320 Mb/s. Jest też łącze STM-1 do Pragi, z 34-megabitowym kanałem internetowym. W przyszłym roku jego parametry zostaną podwyższone do poziomu łącza berlińskiego. Lokalizacje: Warszawa, Berlin i Praga tworzą bezpośredni ring.

W najbliższych tygodniach Internet Partners zamierza rozpocząć wprowadzanie do umów z klientami aneksów dotyczących SLA - gwarantowanego poziomu usług. Standardowo będą dostępne 3 poziomy gwarancji, obwarowane karami umownymi w różnej wysokości. Firma kończy też wdrożenie systemu CRM.

NASK

NASK świadczy usługi w całej Polsce. Jeszcze do niedawna był jednym z nielicznych operatorów, oferujących dobrej jakości transmisję zagraniczną. NASK nadal jest jedynym w Polsce przedstawicielem międzynarodowej sieci Infonet, blisko współpracuje także z Telią oraz wieloma innymi operatorami za pośrednictwem własnych węzłów dostępowych w Sztokholmie.

Firma świadczy usługi dostępowe za pomocą światło-wodów i łączy miedzianych. Podstawowym protokołem w NASK nadal jest Frame Relay (do 2 Mb/s). Łącza ATM są na razie dostępne tylko w Warszawie i Łodzi - w obrębie sieci miejskiej umożliwiają transmisję z prędkością od 34 do 155 Mb/s. NASK deklaruje, że w przyszłym roku sieć ATM obejmie swoim zasięgiem cały kraj. W technologii ATM realizowane są także łącza zagraniczne. NASK specjalizuje się w budowie dużych sieci rozległych i usługach integracyjnych. Firma wykonuje również sieci IP-VPN z wykorzystaniem bezpiecznego protokołu IPsec do 2 Mb/s.

Netia Telekom

Sieć szkieletowa Netii obejmuje cały kraj. Firma jest już na tyle duża, że wydzielono Dział Komercyjnych Usług Sieciowych, zajmujący się sprzedażą łączy innym operatorom. Oferuje przezroczyste, lokalne i ogólnopolskie kanały cyfrowe o gwarantowanym paśmie 2 Mb/s, które udostępnia w formie portów V.35 i G.703 (E1). Wykupienie określonego pasma pozwala na ciągłą transmisję z gwarantowaną prędkością.

Dostęp fizyczny jest realizowany za pomocą światłowodów, łączy miedzianych oraz technologii radiowej. W połowie września Netia oficjalnie uruchomiła usługi Frame Relay. Łącze może być zakończone kartą Ethernet i zarządzane całkowicie przez Netię. Prawdopodobnie w II kwartale 2002 r. do oferty zostaną wprowadzone usługi IP-VPN. Firma deklaruje, że podejmuje się budowy dużych sieci rozległych i prac integratorskich.

Pro Futuro

Sieć szkieletowa Pro Futuro obejmuje obecnie 10 miast: Łódź, Warszawę, Lublin, Kraków, Bielsko-Białą, Katowice, Wrocław, Poznań, Szczecin, Gdańsk. Firma planuje włączenie do szkieletu także Bydgoszczy i Gdyni. Jest jednak pewne, że nie nastąpi to w br. Szkielet międzymiastowy stworzono z wykorzystaniem technologii ATM i światłowodów operatorów długodystansowych - głównie Tel-Energo.

Dostęp do sieci jest możliwy głównie za pośrednictwem radiowej technologii LMDS, jednak w uzasadnionych ekonomicznie przypadkach Pro Futuro buduje własne trakty światłowodowe na krótkich odcinkach. Pojedynczy sektor dookólnej radiowej stacji bazowej może zapewnić łączną przepustowość rzędu 8 Mb/s. Firma oferuje dostęp do Internetu, kanały cyfrowe i sieci IP-VPN. Podejmuje się także prac integracyjnych. Dodatkową usługą jest krajowa i międzynarodowa telefonia IP.

Super Media

Firma Super Media jest obecna w kilku największych miastach: Warszawie, Krakowie, Wrocławiu, Poznaniu, Łodzi i Gdańsku. W każdym z nich działa 3-5 węzłów dostępowych. W Warszawie takich węzłów jest 12. Łącza międzymiastowe dzierżawione od TP SA są wykonane w technologii Frame Relay, wkrótce firma przystąpi jednak do budowy własnej międzymiastowej sieci ATM. Na razie podstawową technologią dostępową jest HDSL. Prawdopodobnie w przyszłym roku Super Media zaoferuje dostęp do swojej sieci za pośrednictwem radiolinii.

Oprócz dostępu do Internetu, Super Media buduje sieci rozległe z wykorzystaniem kanałów przezroczystych oraz sieci IP-VPN - zarówno krajowe, jak i zagraniczne. Zagranicznym partnerem firmy jest Telia.

TP SA

Prawdopodobnie w listopadzie br. TP SA zwiększy ostatecznie przepustowość swojej dwunastowęzłowej sieci szkieletowej ATM do 2,4 Gb/s. Istniejące linie STM-4 i STM-1 pozostaną w użytku jako linie zapasowe. TP SA przewiduje, że tak wydajny szkielet pozwoli na obniżenie kosztów jednostkowych i dzięki temu obniżenie cen usług. Firma zapowiada, że jeszcze w tym roku zaproponuje nową ofertę dla dostawców treści.

Telekomunikacja Polska wykorzystuje obecnie łącza zagraniczne o łącznej przepustowości 620 Mb/s - 2 x STM-1 do Teleglobe oraz 2 x STM-1 do Telii. Wkrótce pojawią się kolejne 2 kanały 155 Mb/s.

Do sieci TP SA można podłączyć się na kilka sposobów, m.in. ATM, Frame Relay, LMDS i VSAT. Można też dzierżawić przezroczyste kanały cyfrowe. Nowy szkielet i łącza zagraniczne pozwolą na zaoferowanie usługi Neostrada poza Warszawą. Już niebawem dostęp w technologii ADSL, a w niedalekiej przyszłości także SDSL lub S-HDSL zostanie zaoferowany na terenie 22 obszarów telekomunikacyjnych - głównie miejskich.