W Ministerstwie Cyfryzacji działa zespół opracowujący Architekturę Informacyjną Państwa (AIP), czyli dokumenty i narzędzia ułatwiające kierowanie rozwojem e-administracji oraz efektywne planowanie projektów informatycznych.

Jak wygląda projekt związany z opracowaniem AIP, podczas konferencji Computerworld Państwo 2.0, wyjaśniali Leszek Maśniak, Wiceprzewodniczący Rady Architektury IT przy Komitecie Rady Ministrów ds. Cyfryzacji oraz Jacek Paziewski, Dyrektor Biura Analiz i Projektów Strategicznych w Ministerstwie Cyfryzacji.

Urbanistyka systemów informacyjnych

Architekturę Informacyjną Państwa można ją porównać do urbanistyki, która zajmuje się tworzeniem ładu przestrzennego i planowania rozwoju miast. Podobnie architektura informacyjna to usystematyzowany plan, jak efektywnie organizować i integrować istniejące oraz planowane krajowe systemy teleinformatyczne, a także interakcję obywateli z urzędami. „Definicja przygotowywana przez nas mówi nie tylko o systemach informatycznych ale również o ich otoczeniu, bo bez tego otoczenia systemy informatyczne w kraju po prostu nie istnieją” mówi Jacek Paziewski.

Jeśli chodzi o metodologię, to projekt opracowania AIP został oparty na zasadach opisanych w dokumencie EIRA (European Interoperability Reference Architecture). Mówi on m.in. o tym, że architekturą państwa trzeba się zajmować w czterech podstawowych warstwach: legislacyjnej, organizacyjnej, semantycznej i dopiero na końcu technicznej.

Integracja i standaryzacja systemów i danych

Architektura Informacyjna Państwa składa się z równoległych warstw, które trzeba jednocześnie programować uwzględniając różne aspekty rozwoju kraju i szukać już istniejących komponentów, które mogą pomóc w utworzeniu jednolitej struktury.

Opracowując AIP jesteśmy w sytuacji, gdy infrastruktura informacyjna już istnieje, bo powstała ogromna ilość rozwiązań informatycznych. „Jak policzyliśmy, obecnie działa około 1600 centralnych usług elektronicznych, ponad 4000 lokalnych oraz funkcjonuje 40 centralnych portali, które obsługują obywateli wykorzystując kilkadziesiąt różnych metod uwierzytelniania” mówi Leszek Maśniak.

Choć powstał tak ogromny dorobek informatyczny w obszarze administracji państwowej, ale nie jest on dobrze uporządkowany i zorganizowany. Ma to różne przyczyny: niedostateczne finansowanie, zbytni pośpiech w realizacji projektów, niezbyt dobrze przemyślane priorytety itd. „Dlatego dzisiaj mówimy o tym jak zrobić następny krok, jak zbudować ramę, w której istniejące systemy można uporządkować, a dalszy rozwój architektury informacyjnej prowadzić w sposób celowy, skoordynowany i zintegrowany” podkreśla Leszek Maśniak.

Cztery warstwy modelu architektury

Wszystko co się dzieje w administracji, również każde rozwiązanie informatyczne, ma swój początek w ustawodawstwie więc pierwszym, ważnym elementem architektury jest warstwa legislacyjna.

„W opracowywanym modelu architektury zebrane zostały wszystkie regulacje prawne, które rodzą skutki informatyczne, czyli takie, które powodują, że tworzymy rejestry lub systemy przetwarzające dane” mówi Leszek Maśniak.

Druga jest warstwa organizacyjna. Tworzą ją wszystkie organy, ministerstwa, instytucje podległe ministrom, a także procesy, zadania, usługi. W ramach projektu definiowania Architektury Informacyjnej Państwa zbierane są informacje, w jaki sposób wspierane informatycznie zadania państwa są organizowane.

Trzecia warstwa jest najważniejsza – to warstwa danych, a dane w Państwie to krwioobieg. Podczas opracowywania modelu Architektury Informacyjnej Państwa zebrane zostały informacje o wszystkich podstawowych rejestrach referencyjnych funkcjonujących w Polsce. Rejestry referencyjne to takie, z których korzysta więcej niż jeden użytkownik. W ich przypadku bardzo ważne jest dobre uporządkowanie zbiorów danych, bo to pozwala na sprawne korzystanie ze zgromadzonych informacji nie tylko przez ich właściciela, ale również inne podmioty.

Ostatnia warstwa to warstwa aplikacyjna systemów. Znajduje się w niej obecnie około pięciuset, uznanych za istotne w państwie, rozwiązań aplikacyjnych. Z nich wydzielono około stu, które mają największe znaczenie z punktu widzenia interoperacyjności i szczególną rolę do odegrania, jeśli chodzi o budowę zintegrowanego systemu. „Takie systemy będziemy chcieli podnieść do wyższej rangi, nadać im wyższy priorytet oraz określić zestaw obowiązków i przywilejów ” mówi Leszek Maśniak.

Co w praktyce daje model AIP

Zespół AIP działający w Ministerstwie Cyfryzacji oferuje m.in. wsparcie w definiowaniu modeli nowych projektów, pomoc w ich przygotowaniu, konsultacje, informacje o możliwych do wykorzystania komponentach oraz istniejących i planowanych rozwiązaniach horyzontalnych, które też mogą zostać wykorzystane.

Na podstawie danych zgromadzonych na potrzeby AIP można zmniejszyć koszty realizacji nowych projektów. Zespół AIP proponuje też integrację niektórych usług i repozytoriów danych, co może pozwolić na uproszczenie procesów urzędowych i ułatwienie życia obywatelom.

„Nie jesteśmy w stanie zająć się wszystkim i każdej funkcji narysować wewnątrz każdego urzędu, ale możemy określić czym powinien się charakteryzować cyfrowy urząd” mówi Jacek Paziewski.

Jako praktyczny przykład można podać projekt istotnego uproszczenia procedur związanych z zagubieniem dowodu osobistego i złożeniem wniosku o wydanie nowego dokumentu.

Drugim przykładem jest projekt ułatwienia rejestracji narodzin dziecka i jego zintegrowanie z wnioskiem o przysługujące zasiłki takie, jak 500+.

Trzeba przyznać, że sukces projektu AIP może ułatwić wdrażanie nowych projektów, zmniejszyć ich koszty, a także przyczynić się do uproszczenia procedur i usług dostępnych w formie elektronicznej.