ARAL, ARR I EMAL, czyli kłopoty na starcie

Najszybciej, do roku 1953, uporał się z podjętym zadaniem zespół konstruktorów analogowej maszyny ARR o imponujących rozmiarach i mającej w swoim wnętrzu 400 lamp elektronowych. Rozwiązywała ona układy równań różniczkowych z dokładnością do kilku promili, a rozwiązania można było obserwować jednocześnie na wielu ekranach. Parametry tych równań zmieniało się łatwo przez zwykłe pokręcanie gałkami, a efekt tych zmian był natychmiast widoczny - wspominał po latach prof. Łukaszewicz. Była to pierwsza w kraju systematycznie eksploatowana maszyna licząca, przy czym takimi możliwościami nie dysponowały jeszcze wtedy maszyny cyfrowe, zresztą w Polsce jeszcze nieistniejące.

Ale już wtedy jednocześnie trwały pod bezpośrednim nadzorem Zygmunta Sawickiego prace nad wspomnianym EMAL-em, w zamyśle pierwszą polską maszyną cyfrową. Na tle ówczesnego poziomu techniki i technologii komputerowej była ona stosunkowo dobrze zaprojektowana, trudności pojawiły się w fazie realizacji. Zastosowano statyczną technikę lampową, nie uwzględniając rozrzutów parametrów początkowych dostępnych podzespołów elektronicznych ani też ich niestabilności w czasie i pod obciążeniem (zmiany temperatury). W efekcie mozolnie uruchomione [przez wspominającego tamte dni Jerzego Fietta] zespoły maszyny po dwutrzech dniach przestawały funkcjonować (...). Ciągłe dobieranie wartości podzespołów, byle tylko ożywić oporną materię, było przy złożoności całego zestawu (ponad tysiąc lamp) przedsięwzięciem beznadziejnym.

Tych trudności doświadczyli również konstruktorzy ARR-a, a ich przyczyną była niska w owym czasie jakość elementów i podzespołów produkcji krajowej, zwłaszcza lamp, łączówek, oporników. Ratowano się wykorzystywaniem komponentów poniemieckich, przywożonych z Dolnego Śląska, ale zakres ich zastosowań był dość ograniczony. Możliwości importowe otworzyły się dopiero później, ale też były niewielkie. Co do przyrządów pomiarowych, przynajmniej niektóre z nich, np. oscyloskopy, konstruowano we własnej pracowni. Trudności okazały się jednak nie do pokonania i EMAL-a nie udało się uruchomić.

cdn.


TOP 200