Zmiana dysku twardego na nośnik SSD niesie za sobą wiele korzyści. Komputer od razu zaczyna pracować wydajniej, kiedy się uruchamia, a jeśli to laptop – wydłuża się czas pracy na zasilaniu bateryjnym. Potwierdzą to praktycy. „Po wymianie dysku na SSD nagle okazało się, że zakup nowego Maca do pracy jest zbędny i zostałem przy modelu z 2010 r. Restart systemu, zamiast ok. 5 minut, zajmuje teraz 20 sekund, a narzędzia, których używam do codziennej pracy, takie jak Xcode, dostały dużego przyspieszenia” – mówi Piotr Olszewski, iOS developer z firmy WiseStories.us, tworzącej interaktywne bajki mobilne. „Mam wrażenie, że komputer w końcu szanuje mój czas” – dodaje.

SSD zaczęły zyskiwać popularność mniej więcej w 2008–2010 r., kiedy model o pojemności 80 GB i odczycie/zapisie danych na poziomie 240 i 70 MB/s kosztował około 1900 zł. Nośniki te były wtedy uznawane za sprzęt dla najbardziej wymagających entuzjastów, którzy nie przejmowali się kosztami i priorytetem była dla nich wydajność. Firma Corsair, znany producent pamięci, informowała w tych latach, że oferowanie dysków SSD jest nieopłacalne, ponieważ są one za drogie i mieszczą za mało danych, aby przedsiębiorstwa mogły się nimi zainteresować i zainstalować w służbowych komputerach. Obecnie sytuacja się zmieniła – w cenie ok. 1900 zł, a nawet niższej, można kupić dysk SSD o pojemności 1 TB (np. Samsung SSD 850 Series Pro), a mniej pojemne nośniki kosztują zaledwie kilkaset złotych. Corsair też zaczęła już oferować dyski SSD.

Zobacz również:

• Windows 11 zauważalnie zwolnił - to wina błędu dysków SSD
• Brak miejsca na dysku? Najlepsze metody na zwiększenie pamięci

Obniżka cen sprawiła, że jeśli chcemy zmodernizować komputer, wymiana dysku twardego na SSD zapewnia najwięcej korzyści – daje najbardziej dostrzegalny wzrost wydajności i wygody pracy. Szczególnie w kwocie do 500 zł. „To najprostsza i najlepsza modyfikacja komputera w tej kwocie. Czas dostępu do danych w dyskach SSD jest o rząd wielkości szybszy, więc uzyskujemy przyśpieszenie działania najczęściej używanych aplikacji średnio 10-krotnie” – przekonuje Piotr Dul, fullstack developer w Szkole Programowania Coders Lab. I dodaje: „Oceniając uzyskane efekty w tej kwocie, jest to z pewnością inwestycja najlepsza z możliwych”.

Kiedy zaczniemy pracować na komputerze z SSD, od razu zauważymy, że aplikacje uruchamiają się praktycznie natychmiast, a kopiowanie i przenoszenie plików trwa o wiele krócej. Komputer, najkrócej rzecz ujmując, zaczyna po prostu szybciej reagować na to, co robimy. Ale SSD to nie tylko wyższa wydajność. Firmy, które zaczną korzystać z nośników SSD, szybko docenią też ich niezawodność. SSD nie mają żadnych części mechanicznych, a to znacząco zmniejsza ryzyko usterki (szczególnie w przypadku laptopów, które są często przenoszone), a dodatkowo pracują bezgłośnie (nie słychać charakterystycznego „terkotania”, jak w dyskach twardych). Mają też mniejsze zapotrzebowanie na prąd, więc laptopy z SSD będą pracować na zasilaniu akumulatorowym dłużej o ok. 40–60 minut na jednym ładowaniu. „Czas pracy laptopa po zamontowaniu dysku SSD wydłuży się znacząco, ponieważ zapotrzebowanie tych dysków na energię to średnio 2 W, natomiast konwencjonalnych dysków HDD – jakieś 3 razy więcej” – zauważa Piotr Dul. „Weźmy pod uwagę jeszcze wzrost wydajności i okaże się, że jesteśmy w stanie zakończyć większą liczbę zadań w tym samym czasie”.

Wydajność i pojemność

Nawet najtańsze dyski SSD obsługujące interfejs SATA III (6 Gb/s) okażą się znacznie wydajniejsze od dysku twardego, choć przy wyborze zalecamy kierować się wartościami odczytu i zapisu danych – te powinny wynosić odpowiednio minimum 500 i 480 MB/s. Dodatkowo ważnym parametrem, który wpływa na wydajność, jest IOPS (Input/Output Operations Per Second), czyli średnia liczba losowych operacji zapisu/odczytu na sekundę. Jako operację wejścia/wyjścia rozumie się odczyt lub zapis fragmentu danych, najczęściej o rozmiarze 4 kB, przez co IOPS ma duże znaczenie w trakcie codziennego użytkowania systemu operacyjnego i oprogramowania. Za dobry wynik należy uznać ok. 80 tys. IOPS dla odczytu i ok. 40 tys. IOPS dla zapisu danych, natomiast lepszej jakości modele oferują ok. 100 tys. IOPS (odczyt) i ok. 85 tys. IOPS (zapis).

Co więcej, dyski SSD nie osiągnęły jeszcze swoich maksymalnych możliwości i obecnie wąskim gardłem jest sam interfejs SATA III. Jeśli używamy komputera stacjonarnego, możemy zdecydować się na SSD współpracujący z interfejsem PCI Express, wybierając wówczas wydajniejszy model. Na razie najbardziej opłacalne są jednak dyski SATA III, które oferują nominalną prędkość odczytu 750 MB/s, co w praktyce sprowadza się do ok. 550 MB/s. Taki odczyt danych zapewniają dobrej jakości nośniki, które znajdziemy w sprzedaży.

Równie ważnym parametrem dysków SSD jest pojemność. Na rynku znajdziemy nawet 1-terabajtowe nośniki, jednak są one dość drogie. Najlepszym stosunkiem ceny do wydajności cechują się na razie modele 240–256 GB, a bardziej wymagający użytkownicy mogą zdecydować się na ok. 500 GB (patrz ramka „Polecane dyski SSD”). Jeśli wybieramy dysk do laptopa, warto zakupić możliwie najbardziej pojemny, ponieważ będzie to jedyny wewnętrzny nośnik danych. Jednocześnie nie zapominajmy, że wiele danych możemy obecnie przechowywać w chmurze lub na zewnętrznym dysku twardym, który z łatwością podłączymy do komputera i szybko przeniesiemy stosowne pliki.

Co jeszcze jest ważne?

Większość dysków SSD oferowanych jest w rozmiarze 2,5” i właśnie takie polecamy – bez trudu można je zainstalować w laptopie. W przypadku komputerów stacjonarnych również możemy zainstalować model 2,5”, niemniej trzeba będzie dokupić adapter 2,5–3,5”, który często jest w zestawie z dyskiem (ewentualnie można go dokupić osobno). Jeżeli mamy ultrabook lub inny laptop, który ma bardzo cienką obudowę, wówczas należy sprawdzić na stronie producenta, jakiego rodzaju dyski można w nim instalować, i wybrać model odpowiednio płaski, aby zmieścić się w obudowie.

Warto zwrócić również uwagę na gwarancję i żywotność pamięci. Niektórzy producenci oferują pięcioletnią gwarancję. Im dłuższa gwarancja, tym lepiej, natomiast nie powinniśmy wybierać dysku, którego gwarancja wynosi mniej niż trzy lata. Dodatkowo wartość MTBF (Mean Time Between Failures – średni czas pomiędzy awariami), determinująca średni czas wyrażony w godzinach, w którym urządzenie może działać bez przerwy (awarii), nie powinna być mniejsza niż 1,5 mln godz. Dzięki temu zyskamy pewność, że dysk będzie pracował długo bez usterek (przynajmniej wg zapewnień producenta).

Niezależnie od niezawodności trzeba natomiast pamiętać o regularnym wykonywaniu kopii bezpieczeństwa danych, ponieważ odzyskiwanie danych z uszkodzonych SSD jest o wiele trudniejsze niż w przypadku dysków twardych (patrz ramka „SSD a kwestia odzyskiwania danych”). Podsumowując, inwestycja w SSD na pewno się jednak opłaci. „Komfort pracy znacząco wzrasta. Komputer reaguje o wiele szybciej na wszystkie polecenia, nie ‘zamula’, szybciej się uruchamia i pracuje dynamiczniej” – kwituje Jakub Jeziorny, head of product w Qpony, aplikacji mobilnej publikującej kupony rabatowe i gazetki promocyjne.

Przyszłość dysków SSD

W świecie SSD pojawiło się już kilka technologii, które nie są jeszcze zbyt popularne, ale na pewno będą stopniowo zyskiwać zainteresowanie producentów, a później również użytkowników. Największym zainteresowaniem cieszy się 3D XPoint, która wykorzystuje pamięci o tej samej nazwie (to rodzaj pamięci nieulotnej), zaprezentowanej w wersji prototypowej przez Intel i Micron w lipcu 2015 r.

3D XPoint mają trafić zarówno do smartfonów, jak i laptopów, a nawet superkomputerów. Pamięci te cechuje bardzo szybki dostęp do ogromnych zbiorów danych, co ma dać początek całkowicie nowym aplikacjom – 3D XPoint mają przyspieszyć duże operacje, takie jak: tworzenie wyspecjalizowanych, zaawansowanych sztucznych inteligencji, wykrywanie oszustw, analizowanie w czasie rzeczywistym przeróżnych danych, badania nad chorobami, i szeroko pojęte działania w ramach machine learningu (uczenie maszynowe), w których komputery samodzielnie analizują dane i nieustannie się „uczą” bez udziału człowieka. W obecnie dostępnych SSD znajdziemy pamięci wykonane w technologii NAND, które są podobno o wiele wolniejsze od 3D XPoint. Ile konkretnie? Producenci przekonują, że jeśli dyski twarde, pamięci NAND i pamięci 3D XPoint byłyby sprinterami, to w tym samym czasie przebiegłyby odpowiednio boisko do koszykówki (dyski twarde), bieg maratoński (NAND) i okrążyły Ziemię (3D XPoint). Jednak na tak szybkie nośniki poczekamy jeszcze co najmniej parę lat.

Polecane dyski SSD

Polecamy dyski SSD do laptopów, czyli wszystkie są formatu 2,5”. Dodatkowo każdy dysk pracuje z interfejsem SATA III (6.0 Gb/s). Przy wyborze warto zwracać uwagę przede wszystkim na wydajność (odczyt i zapis), niemniej równie ważna jest niezawodność, dlatego gwarancja i MTBF to kolejne z parametrów, których nie powinniśmy ignorować.

Samsung 850 PRO

Pojemność: 1 TB

Cena: ok. 1900 zł

Odczyt maks.: 550 MB/s

Zapis maks.: 520 MB/s

Odczyt losowy: 100 tys. IOPS

Zapis losowy: 90 tys. IOPS

Niezawodność MTBF: 2 000 000 godz.

Gwarancja: 10 lat

SanDisk Extreme PRO

Pojemność: 480 GB

Cena: ok. 900 zł

Odczyt maks.: 550 MB/s

Zapis maks.: 515 MB/s

Odczyt losowy: 100 tys. IOPS

Zapis losowy: 90 tys. IOPS

Niezawodność MTBF: b.d.

Gwarancja: 10 lat

Samsung 850 Evo

Pojemność: 500 GB

Cena: ok. 780 zł

Odczyt maks.: 540 MB/s

Zapis maks.: 520 MB/s

Odczyt losowy: 98 tys. IOPS

Zapis losowy: 90 tys. IOPS

Niezawodność MTBF: 1 500 000 godz.

Gwarancja: 5 lat

Plextor M6P Pro 256GB

Pojemność: 256 GB

Cena: ok. 420 zł

Odczyt maks.: 545 MB/s

Zapis maks.: 490 MB/s

Odczyt losowy: 100 tys. IOPS

Zapis losowy: 86 tys. IOPS

Niezawodność MTBF: 2 400 000 godz.

Gwarancja: 5 lat

SanDisk Ultra II

Pojemność: 240 GB

Cena: ok. 345 zł

Odczyt maks.: 550 MB/s

Zapis maks.: 500 MB/s

Odczyt losowy: 91 tys. IOPS

Zapis losowy: 80 tys. IOPS

Niezawodność MTBF: 1 750 000 godz.

Gwarancja: 3 lata

OCZ SSD Trion 150

Pojemność: 240 GB

Cena: ok. 300 zł

Odczyt maks.: 550 MB/s

Zapis maks.: 520 MB/s

Odczyt losowy: 86 tys. IOPS

Zapis losowy: 73 tys. IOPS

Niezawodność MTBF: 1 500 000 godz.

Gwarancja: 3 lata

Crucial BX200

Pojemność: 240 GB

Cena: ok. 290 zł

Odczyt maks.: 540 MB/s

Zapis maks.: 490 MB/s

Odczyt losowy: 66 tys. IOPS

Zapis losowy: 78 tys. IOPS

Niezawodność MTBF: 1 500 000 godz.

Gwarancja: 3 lata