Pod koniec ubiegłego roku została oddana do eksploatacji kolejowa sieć transmisji danych KOLPAK. Jest to obecnie najbardziej rozległa i jednocześnie najnowocześniejsza w tej części Europy, a także jedna z największych i najnowocześniejszych sieci klasy X.25 na świecie. Polskim podwykonawcą sieci KOLPAK była warszawska firma Telmark Sp. z o.o.

KOLPAK, (pisaliśmy o nim w nr. 42 CW/94 CW), została wyposażona i zainstalowana przez amerykańską firmę Sprint International, na mocy kontraktu o wartości ponad 11 mln USD. Kolpak zbudowano w oparciu o najnowszą 32-bitową technologię, zastosowaną przez firmę Sprint przy realizacji największej na świecie publicznej sieci transmisji danych SprintNet.

Aktualnie sieć KOLPAK zawiera 297 węzłów komutacyjnych, ponad 7 tys. użytkowych portów i obsługuje system poczty elektronicznej (Telemail) z możliwością współpracy wg standardu X.400 oraz elektronicznej wymiany danych w standardzie EDIFACT. Ponadto sieć zawiera system łączności telefaksowej typu "zachowaj i wyślij".

Wzdłuż torów i w budynkach

Budowa tak rozległej sieci, obejmującej zasięgiem całą Polskę i obecnej praktycznie wszędzie tam, gdzie sięgają tory kolejowe, wymagała intensywnej pracy służb PKP, które odpowiedzialne były za przygotowanie pełnej infrastruktury teletrasmisyjnej (łącza) i budowlanej (pomieszczenia) dla instalowanej sieci. PKP całkowicie skorzystały z istniejącej struktury własnej sieci teletransmisyjnej przedłużając wytypowane przez siebie łącza do planowanych dla instalacji pomieszczeń. Jednocześnie zgodnie z wymaganymi parametrami przygotowywano poszczególne pomieszczenia.

Jak uruchomić węzeł sieci?

Podwykonawcą amerykańskiej firmy Sprint w zakresie instalowania sieci KOLPAK była warszawska firma Telmark Sp. z o.o. W każdym z zaprojektowanych węzłów inżynierowie z Telmarku ustawili i uruchomili dostarczony przez Sprint sprzęt, przeprowadzili test węzłów komutacyjnych i wreszcie, co najważniejsze, dokonali lokalnej konfiguracji węzła i zdalnie z Centrum Zarządzania Siecią załadowali oprogramowanie sieciowe. Dla celów uruchamiania sieci firma Telmark zbudowała specjalizowany system zdalnego dostępu do modemów, ich kontroli i konfiguracji. Umożliwiło to zdalne uruchamianie nowych łączy bez konieczności ponownej wizyty ekipy technicznej.

Ponadto zbudowano szereg narzędzi programowych ułatwiających i znacznie przyspieszających uruchamianie, testowanie i lokalną konfigurację węzłów. Pozwoliło to na uzyskanie wysokiego tempa instalacji sieci KOLPAK. Rozwinięto również własne, ponadstandardowe metody wykorzystania Centrum Sterowania Siecią do zdalnego testowania węzłów (testowanie sprzętu z odłączeniem węzła od sieci). Dzięki temu zmiana adresacji DNIC sieci KOLPAK (adres zaszyty w pamięci węzła, teoretycznie dostępny tylko lokalnie), mogła być wykonana zdalnie, z jednego miejsca.

Pomieszczenia dla węzłów Kolpaku udostępniły PKP. Musiały one spełniać warunki podstawowej klimatyzacji (w naszych warunkach głównie temperatura, zapewnienie odpowiedniej wilgotności i stosowanie się do norm zapylenia) oraz zasilanie energetyczne.

Co etap, to podróże

Całość instalacji sieci KOLPAK zaplanowana na dwa lata podzielona była na siedem etapów realizacyjnych. Rozpoczęto od budowy sieci szkieletowej i w każdym etapie budowano kolejne stopnie hierarchii sieci - przy czym zasadą było, że w każdym etapie rozwijano kolejne poziomy na terenie całego kraju. Było to optymalne z uwagi na równomierny rozwój sieci (etapy oddawano do próbnej eksploatacji), ale bardzo niewygodne, wymagające podróży inżynierów z Telmarku po całej Polsce podczas każdego etapu.

Konrakt na budowę sieci podpisany został w listopadzie 1992 r. Sprzęt, dostarczany na początku 1993 r. przez Sprint, musiał być szybko instalowany. Dla inżynierów z Telmarku oznaczało to konieczność rozpoczęcia budowy sieci w najtrudniejszych warunkach, ponieważ nie było możliwości terytorialnego grupowania węzłów, co zminimalizowałoby przeciwieństwa aury.

Zdaniem prezesa Telmarku Ryszarda Kujawy i odpowiedzialnego za instalację zleconych przez Sprint węzłów sieci, v-ce prezesa Krzysztofa Odolaka, instalacja wymagała wielkiego wysiłku bezpośrednio zaangażowanych do niej inżynierów. Podczas pracy 10 osobowy zespół, z którego składu 5 zmieniających się osób co tydzień instalowało kolejne węzły kolejowej sieci, nie miał chwili oddechu od marca 1993, kiedy uruchomiony został pierwszy węzeł, do października 1994, kiedy to instalacja została zakończona.

Każdy uruchomiony węzeł komutacyjny, poza fizycznym ustawieniem i podłączeniem kabli energetycznych, łączy teletransmisyjnych wymagał przed włączeniem do sieci przeprowadzenia finalnych testów akceptacyjnych. Do ich wykonania inżynierowie z Telmarku dysponowali odpowiednim oprogramowaniem, uruchamianym z przenośnych komputerów typu laptop. Także z tych komputerów odbywało się programowanie modemów, zespołów modemowych i lokalnych konfiguracji węzłów. Testy akceptacyjne odbywały się wg procedur przyjętych w amerykańskim Sprint. Następnie włączano węzeł do sieci wywołując procedurę zdlanego ładowania oprogramowania z Centrum Zarządzania Siecią. Tam także nad włączeniem węzła do sieci czuwał specjalista z Telmarku, który uprzednio dokonał konfiguracji tablic systemowych oraz generacji oprogramowania dla tego węzła oraz aktualizacji tabel kierowania ruchem dla węzłów sąsiadujących. Instalację kończyły testy łączności z Centrum Zarządzania.

Podłączanie kolejnych węzłów, odbywało się w atmosferze ogromnej życzliwości i współpracy ze strony PKP. Poza tą wzorową współpracą na sukces w uruchomieniu sieci Kolpak przed terminem decydujący wpływ miała jakośc dostarczonego przez Sprint sprzętu. Inżynierowie z Telmarku nie mieli żadnych problemów z dostarczonymi i instalowanymi urządzeniami, po prostu elementy sieci działały od pierwszego włączenia. W Centrum Zarządzania Siecią współpracowały ze sobą ekipy Telmarku i PKP (eksploatujące już uruchominoną część sieci) pokonując wszelkie programowe i systemowe kłopoty, w razie potrzeby konsultując je ze specjalistami z firmy ADN (joint venture firmy Sprint). Dużym ułatwieniem w kontaktach było korzystanie z poczty elektronicznej sieci SprintNet, jak również własnej, już uruchomionej poczty w KOLPAKU. Uruchamianie kolejnych węzłów sieci Kolpak wymagało zarówno wysiłku służb łącznościowych Polskich Kolei Państwowych, jak i pracy "w świątek, piątek", czyli przez cały czas, inżynierów z Telmarku. Ta wytężona praca przyniosła jednak skrócenie czasu instalacji (3 miesiące) i efekty, z których PKP oraz inni użytkownicy chcący korzystać z usług najbardziej rozbudowanej sieci transmisji danych w Polsce, mogą być dumni.

A czy specjaliści z Telmarku w czasie instalacji sieci Kolpak przejechali tytułowe (zapożyczone od J. Verne'a) 25 tysięcy mil, czy więcej, trudno orzec, bowiem nikt ich drogi nie liczył. Wydaje się, że podczas całej instalacji Kolpaku mogli tych mil przebyć jeszcze więcej, o czym pośrednio świadczy fakt, że jeden z samochodów serwisowych od intensywnej eksploatacji uległ całkowitej kasacji.