W ostatnim czasie na polskim rynku pojawiła się oferta niemieckiej firmy dotycząca sprzedaży "używanego" oprogramowania komputerowego, nabytego wcześniej od przedsiębiorców, którym z różnych powodów przestało być ono przydatne (wymiana na nowsze, upadłość, likwidacja). Firma ta zarówno w swojej ofercie, jak i w materiałach reklamowych zapewniała o legalności obrotu "używanym" oprogramowaniem, na dowód czego zobowiązywała się do dostarczenia notarialnie poświadczonych dokumentów nabycia oprogramowania. Przekonując do legalności transakcji obrotu używanym oprogramowaniem powoływała się na instytucję wyczerpania praw autorskich uregulowaną w dyrektywie 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym.

Wielu potencjalnych klientów zadaje sobie pytanie, czy jest to dobra droga do poszukiwania ograniczenia kosztów. Firmy z branży informatycznej zastanawiają się z kolei, dlaczego żaden z polskich przedsiębiorców dotychczas nie zaoferował "używanego" oprogramowania.

Wyczerpanie praw autorskich

W Polsce problematykę prawa autorskiego reguluje ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Przedmiotem ochrony prawa autorskiego jest utwór zdefiniowany jako każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze; w zakres tej definicji wchodzą programy komputerowe.

Prawo autorskie opiera się na zasadzie względnej równości stron, chroniąc twórcę (podobnie do postanowień prawa cywilnego chroniących konsumentów) jako podmiot słabszy. Zgodnie z prawem autorskim, twórcy przysługują zarówno uprawnienia osobiste, jak i majątkowe do utworu.

Autorskie prawa osobiste są niezbywalne oraz nieograniczone w czasie. Należą do nich m.in. prawo do oznaczenia utworu własnym imieniem i nazwiskiem, prawo do nienaruszalności treści i formy utworu, prawo do decydowania o pierwszym upublicznieniu utworu oraz prawo do nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.

Autorskie prawa majątkowe są natomiast zbywalne. Należą do nich m.in. wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz prawo do wynagrodzenia za korzystanie z utworu. Co do zasady, autorskie prawa majątkowe wygasają z upływem 70 lat od daty śmierci twórcy.

Zasadę wyczerpania praw autorskich określa ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych, a polega ona na tym, że wprowadzenie do obrotu oryginału albo egzemplarza utworu na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego wyczerpuje prawo do zezwalania na dalszy obrót takim egzemplarzem na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Powszechnie uważa się, że niezbędnymi przesłankami zastosowania instytucji wyczerpania praw autorskich są:

1) obrót oryginałem lub egzemplarzem utworu musi polegać na przeniesieniu majątkowych praw autorskich;

2) oryginał lub egzemplarz utworu stanowiący przedmiot tego obrotu musi mieć postać zmaterializowaną.