Problem przy analizie nakładów na prace badania i rozwój w zakresie teleinformatyki pojawia się już na samym początku, a mianowicie przy określaniu, co jest działalnością badawczo-rozwojową, a co nie. W efekcie niesłychanie trudno jest doprowadzić do porównywalności zebranych danych. Nie jest to jednak wyłącznie ułomność polskiego rynku, gdyż na problem ten wskazują także m.in. autorzy raportu OECD Information Technology Outlook 2008.

Ocena nakładów na R&D

Zakres działalności badawczo-rozwojowej najtrudniej określić w przypadku firm tworzących oprogramowanie. W wielu firmach badania utożsamiane są z badaniami rynku, a prace rozwojowe z rozwojem oprogramowania w ogóle, także tych robionych na zlecenie i prośbę klienta. Tymczasem - jak wskazuje opublikowany przez OECD w 2002 r. "Podręcznik Frascati - Proponowane procedury standardowe dla badań statystycznych w zakresie działalności badawczo-rozwojowej" - nie każda działalność w zakresie rozwoju oprogramowania może zostać uznana za działalność badawczo-rozwojową. Dotyczy to w szczególności czynności rutynowych, niepociągających za sobą postępu naukowego czy technicznego ani wyeliminowania niepewności o charakterze technicznym.

Zobacz również:

• HPE rozwija europejskie centrum R&D

Regułą jest, że znacznie większe nakłady na prace badawczo-rozwojowe ponoszą firmy produktowe, tworzące własny sprzęt lub oprogramowanie. Firmy usługowe, w tym firmy zorientowane projektowo, ponoszą nakłady znacznie mniejsze, mimo iż ich działania mogą mieć charakter innowacyjny, chociaż nie badawczo-rozwojowy.

Wygodnym kryterium przy sporządzaniu tego rodzaju zestawień jest kryterium finansowo-księgowe. Za prace badawczo-rozwojowe uznaje się wtedy to, co zostało tak sklasyfikowane w raportach. Niestety rynek w Polsce nie jest jeszcze na tyle dojrzały, aby taka klasyfikacja była praktyką. Wynika to m.in. z faktu, że w polskim systemie podatkowym nie ma ulg przy prowadzeniu działalności badawczo-rozwojowej - istnieje jedynie słabo wykorzystywana ulga przy zakupie nowych technologii - zaś zarządy dość rzadko postrzegają działalność badawczo-rozwojową jako środek do podniesienia wartości firmy, również w sensie księgowym. Dlatego w nakładach firmy często wykazują jedynie budżety projektów bezsprzecznie uznanych w całości za badawczo-rozwojowe. Bardzo często też firmy nie chcą ujawniać rzeczywistych nakładów na badania i rozwój.

Wśród badanych firm tylko co piąta wykazała, że ponosiła w 2009 r. nakłady na działalność badawczo-rozwojową. Sumarycznie wszystkie 41 sklasyfikowanych firm wydało na ten cel nieco ponad 100 mln zł, z czego ponad połowę (51 mln zł) wydał Comarch. Wysoka pozycja tej firmy nie jest specjalnie dziwna zważywszy, że jej prezesem jest profesor krajowskiej Akademii Górniczo-Hutniczej i firma wyrosła właściwie z tej uczelni. Wydaje się jednak, że tak znaczna przewaga nad innymi spółkami wynika ze sposobu kwalifikacji prac badawczo-rozwojowych. Kolejne 10 firm wydało bowiem na działalność badawczo-rozwojową zaledwie od 2 do ok. 7 mln zł.