Nowe technologie i ulepszenia wprowadzane do oprogramowania CAD są związane głównie z funkcjami wymiany danych, pracy grupowej i integracji z systemami do wspomagania zarządzania przedsiębiorstwami.

Masowy rozwój zastosowań oprogramowania wspomagającego projektowanie (CAD) zaczął się w latach 80. - równolegle z popularyzacją komputerów PC. Jedną z pierwszych aplikacji tej klasy był AutoCAD. Program ten można było uruchamiać na standardowych komputerach PC, pracujących pod kontrolą DOS (później również Windows). Choć AutoCAD wymagał do efektywnej pracy silnych konfiguracji, to w przeciwieństwie do konkurencyjnego, istniejącego wówczas oprogramowania CAD, nie potrzebował serwerów, mainframeŐów oraz bardzo drogich stacji roboczych, pracujących pod kontrolą Unixa. Model tworzenia aplikacji CAD dla tanich komputerów PC podchwycili również inni producenci i w ciągu kilku lat na rynku pojawiło się wiele względnie prostych aplikacji, które miały istotny wpływ na upowszechnienie komputerowych systemów wspomagania projektowania. Obecnie aplikacje CAD są standardowym narzędziem w pracy praktycznie każdego konstruktora i inżyniera.

W latach 90. producenci oprogramowania CAD/CAM kładli główny nacisk na ulepszanie mechanizmów generowania grafiki i zwiększanie liczby funkcji, umożliwiających automatyzację procesu projektowania coraz bardziej skomplikowanych i różnorodnych elementów. Również niektórzy dostawcy dużych systemów CAD/CAM zauważyli potencjał rynku masowego i wprowadzali mniej wymagające, uproszczone wersje włas-nych aplikacji, które mogły pracować na komputerach PC. Obecnie na rynku polskim jest dostępnych co najmniej kilkanaście takich programów.

Wzrost możliwości i liczby funkcji udostępnianych przez programy CAD doprowadził do tego, że stopień ich skomplikowania można obecnie porównać z systemami operacyjnymi. Podczas instalacji programy te tworzą na dyskach setki katalogów i zapisują tysiące plików. Operowanie na tak dużej liczbie danych powoduje istotny wzrost zapotrzebowania na wydajność sprzętu. Jeszcze do niedawna był to poważny problem, ale obecnie zapotrzebowanie na moc rośnie wolniej niż średnia wydajność komputerów. Oznacza to, że względny poziom wymagań sprzętowych dla aplikacji inżynierskich systematycznie spada.

Od deski kreślarskiej do komputerowego asystenta

Kilkanaście lat temu oprogramowanie CAD było przede wszystkim realizacją idei "elektronicznej deski kreślarskiej", która ułatwiała tworzenie płaskich projektów, ich edycję i modyfikację. Obecnie programy umożliwiają nie tylko budowę i wizualizację trójwymiarowych obiektów, ale pełnią też rolę asystenta, który jest w stanie wskazywać projektantowi niektóre błędy konstrukcyjne i sugerować rozwiązania.

Najnowsze tendencje w rozwoju oprogramowania inżynierskiego w mniejszym stopniu są jednak związane z ulepsza-niem funkcji kreślenia, wizualizacji i edycji obiektów, a dotyczą przede wszyst- kim mechanizmów wymiany informacji, pracy grupowej w sieciach lokalnych i Internecie, zarządzania dokumentacją projektową oraz integracją z innymi komputerowymi systemami do wspomagania pracy przedsiębiorstw, np. systemami finansowymi, handlowymi, magazynowymi itd.

Zewnętrzną ilustracją tego zjawiska jest w ostatnich latach eksplozja nowych nazw i skrótów, które zastępują dobrze znane określenia CAD/CAM, ale mogą nawet specjalistom sprawiać trudności z rozumieniem ich znaczenia. Przykłady takich neologizmów to: EDM (Enterprise Document Management), PDM (Product Data Management), ECM (Engineering Component Modelling), EIM (Engineering Information Technology), TDM (Technical Data Management) i wiele innych. Nazwy te są najczęściej tworzone przez twórców oprogramowania w celu podkreślenia nowych, zawartych w nim rozwiązań. Wyjaśnienie znaczenia wszystkich skrótów jest trudne, ale wspólną cechą ukrywających się za nimi produktów jest implementacja funkcji związanych z zarządzaniem, wymianą i archiwizacją dokumentów inżynierskich.

Choć mogłoby się wydawać, że tego typu zaawansowane rozwiązania są adresowane głównie do dużych przedsiębiorstw lub biur konstruktorskich, to producenci przystosowują je również do obsługi funkcji przydatnych dla małych firm lub indywidualnych projektantów, współpracujących ze swoimi najczęściej zdalnymi klientami. Przykładem takiego rozwiązania jest oprogramowanie inżynierskich portali internetowych Viewcom firmy Bentley, przeznaczone do budowy internetowych centrów obsługujących współpracę projektową zarówno między członkami wewnętrznych zespołów, jak i konstruktorów zewnętrznych. Idea portali zdobyła popularność - w ich rozwój zaangażowali się Autodesk (np. Buzzsaw.com, RedSpark) i kilkadziesiąt innych firm. Producenci oprogramowania zapowiadają też wprowadzenie usług typu ASP, umożliwiających wynajmowanie oprogramowania inżynierskiego. Tego typu perspektywa może być atrakcyjna przede wszystkim dla małych firm i indywidualnych konstruktorów, którzy mają ograniczone możliwości sfinansowania zakupu nowego systemu CAD/CAM, a jednocześnie byliby skłonni korzystać z takiego oprogramowania za okresową opłatą w przypadku zawarcia atrakcyjnego okresowego kontraktu.

Firmowe standardy i niezgodne formaty

Największą barierą, utrudniającą wymianę danych i dokumentów inżynierskich, zdalne zarządzanie dokumentacją i jej archiwizację, jest brak uniwersalnych formatów plików generowanych przez aplikacje CAD/CAM. Praktycznie każdy producent tego oprogramowania wykorzystuje własny format plików chroniony prawami autorskimi. Nie powoduje to problemów dopóty, dopóki użytkownik wykorzystuje jedną, określoną platformę. Ale gdy powstaje potrzeba zmiany formatu w celu przekazania projektu komuś stosującemu inne oprogramowanie, należy liczyć się z poważnymi trudnościami.

Producenci oprogramowania są świadomi istnienia tego problemu, ale robią niewiele, by stworzyć i zastosować uniwersalny standard dokumentów. Próby takie są podejmowane przez różne niezależne organizacje, np. IAI (International Alliance for Interoperability - jej zadaniem jest opracowywanie i promocja standardów wymiany danych CAD) i OpenDWG, której celem jest umożliwienie importu-eksportu projektów, zapisanych w najpopularniejszym chyba formacie Autodesk DWG. Warto jednak zauważyć, że do organizacji OpenDWG nie przyłączył się Autodesk, autor i właściciel formatu DWG. Użytkownicy wiążą nadzieję z formatem aecXML, otwartym standardem, przeznaczonym do zapisu i wymiany plików CAD, którego opracowanie zapoczątkował Bentley.

Wydaje się, że w najbliższym czasie sytuacja nie zmieni się zasadniczo i wymiana plików CAD między różnymi platformami będzie zmuszała do edycji i poprawiania projektów, a w najlepszym razie - zakupu dodatkowego oprogramowania do transformacji formatów.

Internet tylko dla dużych?

Do najważniejszych funkcji wprowadzanych do oprogramowania CAD/CAM należą zarządzanie dokumentacją i wymiana projektów za pośrednictwem Internetu. Funkcje te nie wzbudzają jednak entuzjazmu wśród polskich użytkowników, co może wynikać z braku wiary w możliwość ich ekonomicznie efektywnej implementacji i przekonania, że infrastruktura telekomunikacyjna jest w kraju wciąż zbyt słabo rozwinięta, a koszt połączeń internetowych wysoki.

Trudno odmówić racji takiej argumentacji - wiele małych firm wciąż nie dysponuje stałymi, szerokopasmowymi łączami do Internetu, bez których trudno sobie wyobrazić wymianę danych aplikacji CAD. Z drugiej jednak strony, przedstawiciele Bentleya, firmy, która jest prekursorem w rozwijaniu nowatorskich systemów i inżynierskich portali WWW, twierdzą, że zainteresowanie i popyt na usługi internetowe (takie jak Bentley Select) jest w Polsce duży - nie potrafią jednak podać danych liczbowych.

Wydaje się jednak, że nowe technologie CAD/CAM związane z Internetem mogą znaleźć w najbliższym czasie zastosowanie przede wszystkim w przedsiębiorstwach, działających w skali międzynarodowej.