Na przykładzie województwa łódzkiego

Główny Geodeta Kraju wybrał Województwo Łódzkie do pilotowego wdrożenia Systemu Informacji o Terenie (SIT). Utworzenie takiego obiektu pilotowego pomoże opracować technologię zakładania i prowadzenia systemu umożliwiającego nowoczesne zarządzanie lawinowo rosnącą liczbą informacji. Doświadczenia zdobyte dzięki łódzkiemu obiektowi pilotowemu posłużą wszystkim zainteresowanym podobnym wdrożeniem.

Wdrażanie SIT - koncepcja i narzędzia

Wstępne prace projektowe wskazywały na konieczność przygotowania narzędzi na dwie platformy sprzętowe: komputery osobiste i stacje robocze. Z uwagi na to, że dane są pozyskiwane dzięki zastosowaniu komputerów osobistych, należało opracować narzędzia do zarządzania bazami, tworzonymi na tej właśnie platformie. Nie można też było zapomnieć, że w miarę upływu czasu liczba danych baz będzie rosła i że zarządzanie dużymi bazami na PC prędzej czy później okaże się niewystarczające. Dlatego należało prowadzić równoległe prace nad oprogramowaniem dla stacji roboczych.

Konieczna jest więc zgodność formatów danych zbieranych na obu platformach, toteż należało zastosować takie narzędzia, które umożliwią ścisłą integrację danych opisowych i geometrycznych, jak również sprawne zarządzanie nimi na każdym poziomie. Z tego też względu wybrano pakiety PC ARC/INFO na komputery osobiste i ARC/INFO na stacje robocze, jako narzędzia do opracowania aplikacji użytkowych. Są to markowe produkty firmy Envirometal Systems Research Institute, INC, jednej z pionierów systemu GIS (Geographic Information System).

Ewidencja gruntów - EWGRON

Zgodnie ze wskazaniami "Programu Modernizacji Systemu Informacji o Terenie" Głównego Geodety Kraju, oprogramowanie aplikacyjne należało rozwijać w kierunku Ewidencji Gruntów, Budynków i Lokali, oraz Uzbrojenia Technicznego Terenu. Opracowanie oprogramowań aplikacyjnych rozpoczęto w II poł. 1991 r. od części geometrycznej Ewidencji Gruntów na komputery osobiste. Aplikacja umożliwiała zarządzanie bazą danych geometrycznych w powiązaniu z istniejącą opisową ewidencją gruntów EWGRUN. Miała też pełnić określone funkcje dla danych Ewidencji Gruntów:

* selekcji

* edycji

* prezentacji

* wykonywania zestawień wg zadanych parametrów

* wykonywania wyrysów i wypisów zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Dane geometryczne uzyskała firma Aplikom 2001 przy użyciu oprogramowania AutoCAD, z wykorzystaniem oprogramowania ArcCAD do zbudowania topologii.

Na wiosnę 1992 r. przekazano pierwszą wersję tej aplikacji do przetestowania Ośrodkowi SIT w Łodzi. Przyszli użytkownicy (tj. Ośrodek SIT, jak też komisja Departamentu Geodezji) zgłosili następujące uwagi dotyczące dodatkowych funkcji:

* rozbudowanie pomocy

* dołączenia transferu DXF (format plików, Auto CAD)

* dołączenia pełnej archiwizacji danych.

Te i inne poprawki o charakterze raczej kosmetycznym były na bieżąco wprowadzane do aplikacji.

Oprogramowanie opisowej części EWGRUN nie spełnia wymagań stawianych obecnie tego rodzaju systemom, toteż należało opracować aplikację części opisowej ewidencji gruntów, zgodną z oczekiwaniami zleceniodawcy - z jednej strony, i użytkownika - z drugiej.

Taką aplikację należało wykonać dla dwóch platform PC i stacji roboczych. Do aplikacji dla PC wybrano narzędzie Clipper, natomiast dla stacji roboczych Informix. Po uzgodnieniu zawartości bazy z Departamentem Geodezji i Gospodarki Gruntami powierzono prace programistyczne zespołowi, mającemu wieloletnie doświadczenie we wdrażaniu ewidencji gruntów, tj. OPGK Lublin. Aplikacje na stacje robocze wykonał zespół Neokart GIS. Obie aplikacje są przeznaczone do zakładania bazy i zarządzania nią, mają wymusić porządek przy wprowadzaniu danych i zarządzaniu bazą ewidencji gruntów. Obie powinny też umożliwiać sortowanie działek i właścicieli gruntów wg zadanych parametrów, edycję danych, oraz wydawanie wypisów zgodnych z obowiązującymi przepisami. W przyszłości aplikacje te byłyby także powiązane z aplikacjami części geometrycznej Ewidencji Gruntów i Budynków.

Ewidencja budynków i lokali

Trochę inaczej trzeba było podejść do aplikacji Ewidencji Budynków i Lokali. W tej dziedzinie doświadczenia krajowe są, niestety, nieduże. Nie było w Polsce wdrożeń na dużą skalę, które by już zdałyby już egzamin eksploatacyjny. Mimo to należało skorzystać z doświadczeń firm, które miały swój udział w dotychczasowych wdrożeniach. Dlatego wykonanie tej części oprogramowania powierzono firmie Geobid z Katowic (wersja na komputery osobiste). Prowadziła ona wcześniej prace przy wykorzystaniu danych statystycznych do ewidencji budynków na terenie Rzgowa. Do opracowania wersji na PC użyto narzędzia Clipper. Wersja na stacje robocze jest opracowywana w firmie Neokart GIS przy użyciu Informixa.

Aplikacje te miały również za zadanie zakładanie bazy i zarządzanie nią na zasadzie relacyjnej bazy danych. Z uwagi na to, że bazy danych Ewidencji Budynków nie istnieją, należało wykorzystać istniejące dane zebrane w ramach spisu powszechnego.

Uzbrojenie techniczne terenu

Oprogramowanie do zarządzania częścią geometryczną Ewidencji Uzbrojenia Technicznego na komputery osobiste miało służyć przede wszystkim do prac, wykonywanych zwyczajowo przez Ośrodki Dokumentacji Geodezyjnej (w zakresie uzbrojenia technicznego terenu), jednak w sposób zautomatyzowany, przy wykorzystaniu techniki numerycznej. Dla aplikacji tej nie przewidywano na tym etapie zakładania rozbudowanej bazy opisowej, gdyż bazy takie mają w przyszłości powstać dla każdej branży osobno. Treść bazy zarządzanej tą aplikacją ograniczono jedynie do przedstawienia geometrii poszczególnych przewodów z niezbędnymi atrybutami, które znajdowały się na dotychczas prowadzonej mapie zasadniczej. Aplikację Uzbrojenia Technicznego Terenu wyposażono w prawie identyczne funkcje, jak aplikację geometryczną Ewidencji Gruntów i Budynków.

Aplikacje części geometrycznej

Od połowy ub.r. prowadzone były intensywne prace nad aplikacjami części geometrycznej wszystkich ewidencji na stacje robocze. Podzielono je na:

* aplikacje Ewidencji Gruntów i Ewidencji Budynków

* aplikacje Uzbrojenia Technicznego Terenu.

Obie aplikacje są opracowywane przy użyciu ARC/INFO 6.1. Z uwagi na konieczność zintegrowania części geometrycznej i opisowej opracowano procedury wiążące aplikacje Informixowe z ARC/INFO. Dla Uzbrojenia Technicznego tym etapie nie zakłada się rozbudowanej bazy opisowej - funkcje przewidziane dla aplikacji na stacje robocze są analogiczne do komputerów osobistych, uwzględnia się jednak obsługę dużych baz danych i większą liczbę stanowisk. Sama obsługa aplikacji na stacjach roboczych jest dużo wygodniejsza i bardziej przyjazna dla użytkownika. Wynika to po prostu z innych możliwości sprzętu, systemu operacyjnego (Unix), jak też z właściwości samego oprogramowania. Dla przyszłych użytkowników ważne jest to, że wszystkie aplikacje napisane w ARC/INFO dla stacji roboczych można wykorzystywać na dowolnych unixowych platformach sprzętowych dostępnych na polskim rynku, jak: DEC, IBM, HP, SUN, Sillicon Graphics a ostatnio również BULL.

PODSUMOWANIE

* Dokładne określenie przez użytkownika i zleceniodawcę funkcji i kształtu poszczególnych aplikacji jest procesem trudnym i długotrwałym. Wymaga bowiem częstych modyfikacji, ze względu na nie do końca sprecyzowane oczekiwania każdej ze stron. Jest to niezwykle uciążliwe dla programistów, którzy muszą wciąż na nowo dostosowywać kolejne wersje swoich programów do zmieniających się wymagań. Ale tylko w rezultacie takiej współpracy można osiągnąć optymalne rozwiązanie.

* Planując opracowanie kolejnych aplikacji należy się liczyć z opóźnieniami powstającymi ze względu na:

- modyfikacje pierwotnych ustaleń dokonanych z użytkownikiem czy zleceniodawcą

- kłopoty ze sprzętem (szczególnie przy przygotowaniu aplikacji z wielodostępem) i oprogramowaniem narzędziowym (nowe wersje, implementacja polskich czcionek, komunikacja z urządzeniami peryferyjnymi).

* Na sporządzenie dokumentacji opracowywanej aplikacji przeznaczonej dla użytkownika, należy przewidzieć minimum 5-10% zaplanowanego czasu.

* Przed ostatecznym oddaniem aplikacji użytkownikowi trzeba ją przetestować, co zajmuje zazwyczaj kolejne 15-20%.

* Przy zapełnianiu bazy danych z baz dotychczas założonych należy się liczyć z tym, że dotychczasowe dane wymagają dużej pracy, nawet jeżeli są one zgromadzone w formienumerycznej.