Nowy system operacyjny Microsoftu ma lepsze osiągi, szczelniejszą ochronę i jest łatwiejszy w zarządzaniu niż jego poprzednik. Windows 2003 zapewnia także bardziej zaawansowane zarządzanie sieciami pamięci masowych (SAN) i ułatwia użytkownikom tworzenie web services.

Początkowo system ten otrzymał nazwę .Net Server - w ramach strategii Microsoftu wprowadzania wszystkich serwerowych produktów pod marką .Net web services.

Nazwa się zmieniła, ale Windows 2003 nadal mocno jest powiązany z web services. Usługi tworzone w ramach struktury .Net mogą wykorzystywać zalety mechanizmów sieciowych, administracyjnych i zarządzania wbudowanych w Windows 2003.

W Windows Server 2003 Microsoft skupił się na konsolidacji, bezpieczeństwie, wydajności i łatwości użytkowania. Mechanizmy tego systemu obejmują wbudowaną obsługę .Net, procesorów 64-bitowych i wzbogacone usługi katalogowe Active Directory m.in. w obsługę UDDI (User Description Discovery and Integration).

System ten był projektowany (jako pierwszy) w ramach inicjatywy Trustworthy Computing, zainicjowanej przez Microsoft w styczniu 2002 r., co m.in. miało wpływ na jego opóźnienie.

Jedną z zalet tego serwera, na którą Microsoft zwraca uwagę użytkownikom eksploatującym starsze wersje Windows, są koszty utrzymania. Według zapewnień firmy będą one o połowę niższe niż w Windows NT 4.0. O około 40% powinna natomiast zwiększyć się stabilność systemu, głównie dzięki ulepszonemu modelowi sterowników i mechanizmom odtwarzania systemu.

Windows Server 2003 ma siedem edycji: Datacenter Edition, Datacenter Edition for 64-bit Itanium 2, Enterprise Edition, Enterprise Edition for 64-bit Itanium 2, Standard Edition, Web Edition i Small Business Server 2003, która ma się pojawić jesienią.

Wraz z nowym systemem udostępniono 64-bitową wersję SQL Server 2000 Enterprise Edition, która została zaprojektowana do obsługi wysoko wydajnych aplikacji pracujących na 64-bitowych wersjach Windows Server 2003, a także Visual Studio .Net 2003.

W Windows Server 2003 Microsoft zmniejszył niektóre niedostatki wbudowanej technologii VPN. Rozszerzenia wprowadzone w Windows Server 2003 dotyczą zarówno strony klienckiej, jak i serwerowej. Nowe oprogramowanie zapewnia m.in. mechanizmy pozwalające na blokowanie dostępu do VPN w pecetach, które nie są wyposażone w odpowiednio skonfigurowany zestaw aplikacji ochronnych, takich jak zapory ogniowe i oprogramowanie antywirusowe. Pakiet zawiera także poszerzoną zdolność przenoszenia ruchu VPN przez zapory ogniowe i lepsze metody uwierzytelniania.

Wydajność webowa

Microsoft zmodyfikował znaczną część kodu Internet Information Server, dołączanego do Windows 2003.Testy wykazały spory wzrost wydajności operacji webowych. Do porównania Windows Advanced Server 2000 i Windows 2003 w zakresie całkowitej liczby połączeń na sekundę, maksymalnej liczby transakcji na sekundę oraz maksymalnej liczby otwartych połączeń zespół testujący użył programu WebAvalanche firmy Spirent Communications. Test uruchamiano na różnych serwerach - skonfigurowanych domyślnie bez optymalizacji.

Najlepszą wydajność uzyskano w połączeniach TCP. Maksymalna liczba połączeń TCP, która jest miarą zdolności serwera do odpowiadania na zlecenia sesji TCP, była w przypadku Windows 2003 aż o 900% wyższa niż w Windows 2000. W bardziej wymagającym teście transakcyjnym, w którym testowano cykle transakcji statycznych stron webowych, sprowadzając 40 stron tekstowych w transakcji z przerwami, Windows 2003 wykazał się wydajnością lepszą od161 do 287% - w zależności od tego, jakiego sprzętu użyto do przeprowadzenia testu.

W przypadku testu Intela IOMeter różnica pomiędzy Windows 2000 i 2003, pracującymi na tym samym sprzęcie, wyniosła 31%. O tyle była większa liczba operacji we/wy na sekundę w Windows 2003 - bez optymalizacji platform.