Obecnie na Litwie działają następujace sieci państwowe: LITNET - akademicka i DATAPAK - komercyjna X.25. Jest kilka węzłów sieci komercyjnej RELCOM: AIVA, ELNET, LIRA itd. Użytkownikami DATAPAK są LITNET, "Interpol", kilka banków i wiele firm prywatnych. Podstawą sieci LITNET są norweskie maszyny NORSK DATA, które połączone są specjalnymi liniami telefonicznymi. LITNET osiągało INTERNET poprzez kilka łączy satelitarnych DATAPAK X.25. Listy według protokołu X.400 w przeciągu kilku minut przekazywane są do Internetu poprzez norweską sieć UNINETT. Dalej listy poprzez sieć krajów północnych NORDUNET mogą dotrzeć do każdego punktu kuli ziemskiej. Od marca br. sieć LITNET zrezygnowała z X.25 i przeszła na TCP/IP. Teraz możliwości "telework" i FTP są dostępne dla wszystkich. Sieć LITNET od razu upodobały sobie uniwersytety, teraz usługi poczty elektronicznej dla nich nic nie kosztują. Usługi przesyłek w sieci LITNET częściowo opłaca Rząd Litwy i Rada Ministrów Krajów Północy. Wspomniana wyżej Rada żąda, żeby sieć LITNET była niekomercyjną.

Węzły sieci komercyjnych używają zwykłych linii telefonicznych. Poczta do Internetu przekazywana jest nie bezpośrednio, lecz przez Rosję albo Lotwę według protokołu UUCP. Listy wymieniane z Internet mają opóźnienie około godziny. Te węzły na razie nie mogą oferować serwisu telework albo FTP. Serwis pocztowy sieci komercyjnych jest jednak bardziej wygodny od LITNET, ponieważ można pracować w systemie off-line.

Nowe możliwości korzystania z informacji zgromadzonej w bankach danych na całym świecie mogą się otworzyć przed użytkownikami sieci na Litwie, jeśli dojdzie do realizacji nowy projekt połączenia Litwy z siecią Europy.

W marcu w Ministerstwie Łączności i Informatyki Republiki Litewskiej przedstawiono plany stworzenia projektu ESATT (European Science and Technology Transfer Network).

Projekt obejmuje wszystkie kraje Europy Wschodniej. Główna jego idea: nowym państwom Europy Wschodniej potrzebna jest sieć komunikacji, pozwalająca na współpracę w dziedzinach badań naukowych, technologii i rozwoju. Naukowcy i wynalazcy Europy Wschodniej mieliby takie same możliwości współpracy z kolegami innych krajów, jakie mają naukowcy Europy Zachodniej.

Początkowo będzie zbadana obecna sytuacja na Litwie. Przedstawiciele projektu już zapoznali się z działalnością LITNET, Instytutu Informatyki, Biblioteki Technicznej, Biura Patentów, Asocjacji Izb Handlu i Przemysłu. Specjaliści zbadają infrastrukturę, obsługę, zapotrzebowania użytkowników i źródła informacji. Dopiero potem autorzy ESATT przedstawią rekomendacje, w jaki sposób dalej rozwijać sieć na Litwie. Będzie sformułowany wstępny kosztorys projektu dla Litwy. Jeszcze nie wiadomo, kto będzie finansował ten projekt. Po rozstrzygnięciu tej kwestii projekt może być wdrożony w życie w 1995 r.

W czasie prezentacji projektu omawiano cenę i możliwości korzystania z "telework". Na cenę projektu składa się wyposażenie komputerowe centrów informacyjnych, początkowe nauczanie, wdrożenie i utrzymanie. Według założeń projektu listy byłyby przesyłane korzystając z protokołu X.400, system adresów użytkowników działałby w X.500, serwery na zbiorach byłyby osiągalne poprzez FTP-FTAM. Autorzy projektu na tych samych warunkach zapraszają do współpracy sieci komercyjne i niekomercyjne, obiecując wziąć pod uwagę możliwości finansowe każdego. Dopóki nie zakończono analizowania obecnej sytuacji, nie wiadomo, korzystając z jakich środków technicznych będą osiągane zamierzone cele. Oczywiste, że dla Litwy najbardziej aktualne są kwestie środków technicznych i dojścia do informacji Zachodu.

Polska również leży na zachód od Litwy, jest więc naturalnym pomostem dla Litwy w połączeniu się z sieciami Europy. W CW nr. 14 w artykule W. Krzanowskiego pt. "NASK" była mowa o możliwości przyłączenia się sieci naukowej Litwy do sieci NASK. Taka możliwość staje się bardziej realną po wizycie prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na Litwie i zacieśnieniu się stosunków między Polską a Litwą.

Mirosław Szejkak

Wilno