Rozwój zastosowań GIS w Polsce

Według ankiety przeprowadzonej na początku 1993 r. w Instytucie Geografii Uniwersytetu Jagiellońskiego, tematyką edukacji GIS zajmowało się w Polsce 11 różnego rodzaju instytucji. Skoncentrowane one były w kilku największych miastach Polski: Warszawie (4), Krakowie (2), Gdańsku, Olsztynie, Toruniu, Poznaniu i Wrocławiu. Obecnie liczba ta z całą pewnością uległa powiększeniu.

Według ankiety przeprowadzonej na początku 1993 r. w Instytucie Geografii Uniwersytetu Jagiellońskiego, tematyką edukacji GIS zajmowało się w Polsce 11 różnego rodzaju instytucji. Skoncentrowane one były w kilku największych miastach Polski: Warszawie (4), Krakowie (2), Gdańsku, Olsztynie, Toruniu, Poznaniu i Wrocławiu. Obecnie liczba ta z całą pewnością uległa powiększeniu.

Wyniki ankiety dowodziły, że tematyki GIS nauczają pod względem profesji (kolejność wg liczebności) geografowie, geodeci i architekci (zajmujący się architekturą krajobrazu). Według tej samej ankiety GIS włączony jest w tok nauczania następujących dyscyplin:

geografii, planowania, studiów w zakresie ochrony środowiska, kartografii, architektury krajobrazu, geodezji, fotogrametrii, urbanizacji, fizjografii.

Zestaw programów GIS, którymi posługiwały się jednostki dydaktyczne, obejmuje następujące pakiety:

PC Arc/Info, MGE Intergraph (Microstation), MapInfo, Spans, Idrisi, Sinus (pakiet polski), Atlas*GIS.

Jednym z ośrodków, w którym korzysta się z oprogramowania typu GIS, jest Instytut Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej. Wykorzystuje on przede wszystkim specjalistyczne oprogramowanie RS (Remote Sensing) związane z interpretacją zdjęć satelitarnych i lotniczych oraz systemy GIS (Arc/Info, Intergraph).

Pojedyncze systemy rastrowe GIS dla komputerów IBM PC wykorzystywane są w następujących ośrodkach:

- w Gdańsku (GeoPackage, produkt Uniwersytetu w Wageningen w Holandii) - dla celów badań wpływu rolnictwa i gęstości zaludnienia na jakość wody;

- w Krakowie w Akademii Górniczo-Hutniczej (Ilwis, Idrisi);

Oprogramowanie PC Arc/Info wykorzystywane jest w warszawskim SGGW do badań w zakresie gospodarki leśnej.

Instytut Geografii Uniwersytetu Jagiellońskiego wykorzystuje pakiety Spans, Idrisi, Grass.

W Instytucie Biologii Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika znalazł zastosowanie system MicroStation (Intergraph) - do kartowania składu gatunkowego zbiorowisk roślinnych.

W Instytucie Nauk o Morzu Uniwersytetu Szczecińskiego zorganizowano własną stację odbioru informacji satelitarnych z satelitów amerykańskich NOAA, przetwarzanych za pomocą systemu RS o nazwie MIPS (Map and Image Processing).

Ten sam system jest wykorzystywany w Zakładzie Teledetekcji i Kartografii Morskiej.

W Instytucie Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej Uniwersytetu Warszawskiego wykorzystywany jest system Sinus. Tenże Sinus jest wykorzystywany także w Centralnym Laboratorium Ochrony Radiologicznej w Warszawie.

Systemy GIS w gospodarce krajowej

Okazuje się, że największy rozwój GIS notuje się jednak wcale nie w szkolnictwie wyższym, lecz w zakresie praktycznych zastosowań w gospodarce.

Aktualnie rynek GIS w Polsce to ponad kilkaset zainstalowanych systemów. Niektóre firmy ujawniają faktyczną liczbę sprzedanych pakietów. I tak ocenia się, że sprzedano do tej pory w Polsce około 100 systemów Arc\Info, ArcView, ArcCAD i Erdas (dystrybucja Neokart, w tym także wersje dla systemu Unix).

Jednym z najpoważniejszych producentów sprzętu i oprogramowania (m.in. także GIS) jest Intergraph. W Polsce działa jego filia Intergraph Europe, Polska. Oprogramowanie Intergraph działa na wielu platformach sprzętowo-systemowych, w tym na komputerach typu Sun, HP, IBM PC, Macintosh, pod kontrolą takich systemów operacyjnych, jak: Unix, VMS, MS DOS.

Oferowanym przez Intergraph rozwiązaniem typu GIS jest pakiet MGE (Modular Geographic Environment) Intergraph/Microstation. MGE znalazło bardzo szerokie zastosowanie w zakresie zastosowań dla wykonywania map geodezyjnych.

Dystrybutorami (jest ich obecnie ponad dwudziestu) i użytkownikami oprogramowania tej firmy jest między innymi wiele przedsiębiorstw geodezyjnych. Pakiet Intergraphu wykorzystywany jest między innymi do prac nad Małopolskim Systemem Informacji Przestrzennej oraz do prac nad stworzeniem geodezyjnych map numerycznych w północnej Polsce (okolice Elbląga).

Ocenia się, że w Polsce zainstalowano już ponad 200 pakietów MapInfo (dystrybucja Imagis). Większość użytkowników tego typu oprogramowania to biura i urzędy administracji państwowej oraz przedsiębiorstwa geodezyjne i komunalne. MapInfo jest szeroko wykorzystywany do tworzenia map podstawowych, m.in. w woj. płockim, lubińskim, lubelskim. W samym Urzędzie Miasta Warszawy znalazło zastosowanie 15 pakietów MapInfo spełniających różnorodne funkcje. W Polsce najczęściej wykorzystywana jest wersja pracująca pod kontrolą DOS/Windows, jakkolwiek dostępne są także wersje pracujące w środowisku Unix (Sun/Solaris) i Apple (System 7).

Kolejna grupa oprogramowania związanego z tematyką GIS to aplikacje systemu AutoCAD dla geodezji, komputerowego wspomagania kartowania i kartografii automatowej. Można w tym miejscu wymienić między innymi tzw. Technologię Mapa_500 (firma Aplikom 2001) oraz oryginalną polską aplikację AutoCAD dla geodezji - GeoInfo, opracowaną przez poznańską firmę Stratus. Firma Aplikom 2001, wg swoich materiałów informacyjnych, specjalizuje się w tworzeniu map numerycznych i "systemów informacji przestrzennej". Aplikom 2001 (wg informacji firmy) jest generalnym projektantem i wykonawcą części informatycznej pilotowego wdrożenia systemu informacji o terenie w woj. łódzkim.

W ofercie firmy Neokart, współpracującej dość blisko ze znanym producentem systemów GIS w Stanach Zjednoczonych ESRI (Environmental Systems Institute) w Kalifornii, znajduje się integracja oprogramowania GIS i RS na dwóch platformach sprzętowo-systemowych: klasy IBM (DOS/Windows) i Sun SPARCStation lub Hewlett-Packard. Wykorzystywane jest tu następujące oprogramowanie GIS:

- dla komputerów IBM PC (DOS/Windows) - PC Arc\Info 3.4D+, ArcView

- dla komputerów Sun (Unix, tj. Solaris, środowisko graficzne OpenWindows) - Arc\Info v. 6.1 i Erdas (system RS)

- dla komputerów Hewlett-Packard (Unix, tj. HP-UX, środowisko graficzne OSF/Motif) - Arc\Info v.6.1, Erdas (system RS)

Na polskim rynku działa także niemiecka firma Siemens-Nixdorf ze swoim oprogramowaniem i sprzętem.

Dodatkowo należy jeszcze wspomnieć o pojedynczych firmach, wykorzystujących oprogramowanie GIS zarówno zachodnie, jak i własnej produkcji - przykładem jest tu szczecińska firma AutoComp, której oryginalne własne oprogramowanie kartograficzne współpracujące z bazą danych FoxBase zostało uruchomione jako samodzielnie działający system w porcie morskim w Szczecinie.

Inną tego rodzaju firmą jest szczecińska firma EKOGIS, oferująca oryginalne oprogramowanie amerykańskiej firmy Microimage.

Jeszcze inne rozwiązanie proponuje warszawska firma PolCom, oferując programy zachodniej firmy Tessel Software Line. Jest to spolszczona wersja programu CADRaster, aplikacji AutoCAD, operującej w środowisku znanego programu graficznego na danych rastrowych oraz współpracujące z nim programy dla środowiska Windows: RasterEdit, RasterBase i InfoRaster(*). Te ostatnie znalazły zastosowanie w pracach Ministerstwa Ochrony Środowiska.

Na rynku polskim pojawiło się również oprogramowanie GIS wykorzystujące sprzęt firmy Apple. Komputery tej firmy oraz oprogramowanie GIS na tę platformę sprzętową zdobyło w sposób zdecydowany w wielu krajach świata rynek zastosowań GIS - ze względu na łatwość obsługi, bardzo wysoką jakość wydruków i wyrysów oraz łatwość przeniesienia danych do innych programów graficznych.

Reprezentantem takich systemów jest MapaGraphix amerykańskiej firmy ComGraphix, Inc. (dystrybutor Tilpol, Warszawa).

MapaGraphix jest typowym wektorowym systemem współpracującym z bazą danych 4thDimension. Jednym z poważniejszych zastosowań tego systemu (wg informacji dystrybutora) jest projekt jednolitej bazy danych dla obszaru Morza Bałtyckiego, stworzony w wyniku współdziałania uniwersytetów, zrzeszonych w sieci BUGIS (Baltic Universitie GIS). Jej celem jest wspomaganie działań związanych z ochroną środowiska.

Należałoby jeszcze wspomnieć, że zarówno ArcView, MapInfo jak i Intergraph produkowane są także w wersji dla komputerów Apple.

Jednym z ważnych ośrodków zajmujących się zastosowaniem i upowszechnianiem GIS w Polsce jest GRID-Warsaw, ośrodek Global Resource Independent DataBase, zlokalizowany przy Instytucie Geodezji i Kartografii. Właśnie tam został utworzony kompletny geograficzny system informacji spełniający niejako podwójną funkcję: po pierwsze --- zebrane zostały tam informacje o wszystkich ośrodkach w Polsce zajmujących się kompletowaniem informacji nt. ochrony środowiska; po drugie --- została tam stworzona platforma sprzętowo-systemowa, łącząca oprogramowanie GIS, bazę danych i kartograficzne oraz graficzne oprogramowanie bazujące na komputerach typu IBM PC. Należy jeszcze wspomnieć, że w GRID-Warsaw wykorzystywane jest oprogramowanie produkcji polskiej, stworzone w Instytucie Geodezji i Kartografii: SINUS i pcKARTEM.

W samym Instytucie Geodezji i Kartografii prowadzone są badania w zakresie wykorzystania systemów GIS, systemów GPS (satelitarnego określania współrzędnych), RS (teledetekcji i fotogrametrii).

Jednym z najbardziej rozbudowanych krajowych systemów GIS jest system stosowany w Instytucie Meteorologii i Gospodarki Wodnej, włączony do światowego systemu telekomunikacyjnego (GTS) WMO (World Meteorogical Organisation). Sieć obserwacyjno-pomiarowa, współpracująca z tym systemem połączona jest obecnie z siecią telekomunikacyjną --- docelowo będzie połączona przy użyciu sieci komputerowej.

Technikę komputerową szeroko wykorzystuje się w Państwowym Instytucie Geologicznym do konstruowania map, interpretacji danych geofizycznych i geograficznych.

Od co najmniej dwóch lat prowadzone są prace nad Górnośląskim Systemem Informacji o terenie. Również elementy GIS, uwzględniane są w tzw. Strategicznym Planie Informatyki, stworzonym w Urzędzie Miasta Stołecznego Warszawy.

Jednym z najpoważniejszych projektów GIS jest opracowywana obecnie koncepcja systemu ochrony środowiska (SOŚ), zakładająca powstanie zespołu wzajemnie powiązanych ekologicznych baz danych. Koordynatorami projektu są GRID, Główny Urząd Statystyczny, Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska i Ministerstwo Gospodarki Przestrzennej i Budowlanej.

Samo Ministerstwo Gospodarki Przestrzennej od pewnego czasu prowadzi prace nad Systemem Informacji Terenowej, w którym planuje się wprowadzenie i stosowanie standardowych jednostek przestrzennych opartych na współrzędnych geograficznych.

Firmy konsultingowe GIS

Wydaje się, że należałoby wspomnieć także o firmach typowo konsultingowo-usługowych. Na pierwszym miejscu należy tu wymienić wszystkich dystrybutorów oprogramowania GIS --- każdy z nich prowadzi tego typu działalność, łącznie z wykonywaniem baz danych i map.

Typową firmą konsultingowo-usługową, jest Geodan-Polska. Firma ta jest włączona w sieć firm Geodanu (holenderskiej firmy konsultingowej) działających w całej Europie. Współpracuje ona m.in. z Państwowym Instytutem Geologicznym (opracowania dotyczące wpływu kopalni siarki w Jeziorku na warunki środowiska przyrodniczego), z Zarządem Dróg i Mostów (opracowania dotyczące wypadków drogowych), prowadzi szkolenia w zakresie GIS (współpraca z Wydziałem Geografii i Studiów Regionalnych UW).

Ponadto w Geodan-Polska wykonywane są zlecenia holenderskiego Ministerstwa Gospodarki Przestrzennej i RIVM (Europejskiego Instytutu Ochrony Zdrowia, z siedzibą w Holandii). W pracach wykorzystywane jest szerokie spektrum oprogramowania GIS: Atlas*GIS, MapInfo, Arc\Info, SPANS dla komputerów IBM (środowisko systemu operacyjnego DOS/Windows, OS/2), jak również ARMapper (pakiet rastrowy, RS) dla komputerów pracujących pod kontrolą Unix (Sun, HP).

Od mniej więcej dwóch lat działa w Gdańsku tzw. Grupa Rynkowa FIN SKOG Sp. z o.o. - działająca w zakresie zastosowania technik cyfrowych do przetwarzania danych o środowisku przyrodniczym i prac z zakresu planowania przestrzennego. Powiązana jest z kanadyjską firmą konsultingowo-usługową Geomatic International.

W celu komercyjnej reprodukcji treści Computerworld należy zakupić licencję. Skontaktuj się z naszym partnerem, YGS Group, pod adresem [email protected]

TOP 200