Masowe wdrożenia VoIP w systemach firmowych i korporacyjnych to nieunikniona, ale wciąż przyszłość. Warto jednak zainteresować się tą technologią, by później uniknąć błędów i niepotrzebnych kosztów wynikających z niewiedzy.

Nie ulega chyba wątpliwości, że technologia VoIP jest najlepszym i najbardziej popularnym przykładem postępującej konwergencji systemów telekomunikacyjnych i informatycznych, a w nieodległej przyszłości z pewnością wyprze z rynku masowego klasyczne systemy analogowe. Mimo to VoIP wciąż jest uważany za technologię nową i niedojrzałą. Największe bariery popularyzacji nie są jednak związane z dostępnością i poziomem rozwoju samej technologii, a z umiejętnościami dotyczącymi jej wykorzystania i wdrażania, które wcale nie są powszechne. Wiele z zarzutów dotyczących bezpieczeństwa, niezawodności lub zbyt niskiej jakości transmisji głosu wynika z błędów we wdrażaniu i konfiguracji systemów VoIP lub nieprofesjonalnego ich zaplanowania bez uwzględnienia konieczności modyfikacji elementów i parametrów sieci, które dobrze funkcjonowały w systemie do transmisji danych, ale powodują problemy, gdy przekazywany ma być głos.

Dlatego też jedną z najczęściej powtarzanych przez ekspertów rad jest zalecenie ostrożności i ewolucyjnego, stopniowego wdrażania technologii VoIP. Można zacząć od instalacji popularnych komunikatorów internetowych i stosowania VoIP tylko do obsługi połączeń wychodzących. Daje to możliwość praktycznego sprawdzenia jakości połączeń, poziomu możliwych do uzyskania oszczędności, niezbędnych modyfikacji infrastruktury sieciowej, a także zmian konfiguracji mechanizmów zabezpieczeń. A w efekcie można będzie później względnie łatwo przeprowadzić migrację do tej nowoczesnej technologii i praktycznie wykorzystać jej szeroko reklamowane przez dostawców zalety.

Planując wdrożenie systemu VoIP, warto pamiętać o podstawowych zasadach i elementach, które mogą mieć istotny wpływ na jego funkcjonowanie. Mogą się one wydawać oczywiste, ale jak wynika z doświadczeń niektórych konsultantów i ekspertów specjalizujących się w technologiach VoIP, nawet doświadczeni administratorzy zajmujący się sieciami danych często zapominają o niektórych elementach i "nie czują" specyficznych wymagań dotyczących konfiguracji systemów mających służyć do transmisji głosu.

Efektywna transmisja głosu

Jeśli instalacja VoIP powoduje, że przepustowość istniejącego łącza internetowego zostaje przekroczona lub bliska maksymalnego poziomu, niezbędne jest oczywiście jej zwiększenie. W takim wypadku warto rozważyć, czy nie lepiej kupić dodatkowe łącze dla VoIP i zbudować nową sieć dedykowaną do transmisji głosu. Choć minimalne wymagania to linia SDSL, ale lepiej pomyśleć o łączu klasy T1.

Do wstępnej analizy przepustowości można skorzystać z bezpłatnych programów testujących praktyczną jakość połączeń, jak np. oferowany przez Brix Networks. Aplikacja ta prezentuje wyniki testu transmisji głosu przy wykorzystaniu istniejącego w firmie łącza internetowego i jednego z kilku działających na świecie serwerów tej firmy (w Europie jest to Wiedeń, Londyn i Helsinki).

Warto też sprawdzić warunki kontraktu z dostawcą usług internetowych, bo efektywne działanie VoIP wymaga dobrej i przestrzeganej gwarancji SLA (Service Level Agreement - zapewnienie jakości usług), a nie tylko odpowiednio wysokiej przepustowości.

Stare okablowanie i routery do śmietnika

Jeśli sieć wykorzystywana w firmie ma wiele lat i wykorzystuje jeszcze okablowanie kategorii 3, to w tym wypadku instalacja VoIP na pewno będzie wymagała wymiany skrętki na przewody kategorii 5e lub 6. Jeśli problem ten dotyczy znacznej części sieci danych, można rozważyć czy nie lepiej zainstalować dodatkowe dedykowane dla VoIP okablowanie.

Jednym z najważniejszych parametrów systemu VoIP jest QoS (jakość usług), bo od niej zależy możliwość zapewnienia dostatecznie dobrej, porównywalnej z systemami analogowymi, jakości transmisji głosu. Jest to jednocześnie jeden z największych problemów pojawiających się przy wdrożeniach VoIP. Wynika to m.in. z tego, że wielu doświadczonych administratorów zarządzających sieciami do transmisji danych nie ma dostatecznej wiedzy i umiejętności badania i konfigurowania infrastruktury pod kątem minimalizacji opóźnień transmisji pakietów.

Ponieważ analiza VoIP QoS wymaga sporej, specjalistycznej wiedzy, warto wziąć pod uwagę opcję zlecenia na zbadanie systemu przez zewnętrznych profesjonalnych konsultantów i zdawać sobie sprawę, że uzyskanie wymaganej jakości transmisji głosu może wymagać wymiany przynajmniej niektórych starych przełączników na nowe modele.

Choć może to oznaczać istotny wzrost kosztów wdrożenia VoIP, ale dodatkową ważną zaletą przełączników nowej generacji jest możliwość skorzystania z funkcji PoE (Power over Ethernet), czyli bezpośredniego zasilania telefonów IP (i innych peryferyjnych urządzeń sieciowych) przez okablowanie Ethernet. Oznacza to nie tylko wygodę (brak konieczności lokalnego ich podłączania do sieci elektrycznej), ale również wyższy poziom niezawodności VoIP, bo system sieciowy jest z reguły zabezpieczony przed zanikami napięcia przez zasilacze awaryjne UPS.

VoIP do obsługi zdalnej

Jedną z ważnych zalet VoIP jest możliwość podłączenia telefonu IP do Internetu w dowolnym miejscu na świecie i korzystania z numeru i funkcji tak jakby to był ten sam telefon dostępny na firmowym biurku. Aby to jednak uzyskać, system musi zawierać cyfrowe centrale VoIP obsługujące zdalne połączenia, a dodatkowo warto pamiętać o możliwości wyposażenia osób pracujących zdalnie w telefony IP z funkcjami VPN umożliwiającymi tworzenie szyfrowanych kanałów transmisji. Są to rozwiązania analogiczne do standardowych technik zabezpieczania użytkowników komputerów PC łączących się zdalnie z sieciami firmowymi.

Uwaga ta jest istotna, bo nie wszystkie modele tanich central VoIP PBX są wyposażone w takie funkcje. Niektóre z nich, np. Linksys SPA9000, są przeznaczone tylko do obsługi użytkowników pracujących w sieci lokalnej.