Narodowy Bank Polski finalizuje wdrożenie Zintegrowanego Systemu Księgowego. Do końca lutego br. nowa wersja modułu oddziałowego ma być uruchomiona we wszystkich placówkach banku.

Narodowy Bank Polski (NBP) jest jednym z pionierów w zastosowaniu systemów informatycznych w Polsce. Początek informatyzacji NBP datowany jest na pierwszą połowę lat 60. Wtedy w NBP działał Zakład Rachunkowości Zmechanizowanej. Z wykorzystaniem maszyn analitycznych i kart perforowanych przetwarzano dane na temat operacji bankowych. Wykorzystywano je także przy sporządzaniu sprawozdań statystycznych. Przez lata bank dorobił się kilkudziesięciu własnych rozwiązań, powstających w różnych okresach i - jak mówią sami przedstawiciele NBP - nie do końca tworzonych zgodnie z obecnie obowiązującymi arkanami sztuki programistycznej. Przede wszystkim zaś nie były one ze sobą zintegrowane.

Powód - wejście do Unii Europejskiej

"Potrzeba wdrożenia Zintegrowanego Systemu Księgowego została określona w planie działalności Narodowego Banku Polskiego na lata 2000-2002 i związana była z koniecznością dostosowania aplikacji ewidencyjno-zarządczych w obszarze obsługi księgowej i działalności operacyjnej do współczesnych wymogów rachunkowości i wymogów współpracy z Europejskim Bankiem Centralnym" - mówi Waldemar Szumieł, dyrektor Departamentu Informatyki w Narodowym Banku Polskim. "Ważnym elementem projektu było też umożliwienie wspomagania obsługi budżetu państwa" - dodaje.

Przedstawiciele NBP zdecydowali, że podejdą do projektu w sposób ewolucyjny, a nie rewolucyjny. "Zamiast poprawiać i wymieniać stare systemy postanowiliśmy wprowadzić nową architekturę systemów informatycznych. Chcieliśmy uporządkować środowisko w sposób ewolucyjny, a nie wprowadzać rewolucyjne zmiany" - opowiadają przedstawiciele NBP. ZSK nie zastąpił więc wszystkiego co było, a jedynie te systemy, które związane były z dostosowaniem się polskiego systemu bankowego do wymogów księgowych Unii Europejskiej. NBP jako pierwszy bank centralny wśród nowych krajów UE dostosował się do nowych zasad rachunkowości. Udało się tego dokonać przed wejściem Polski do UE, bo już 1 stycznia 2004 r.

Jak wspominają przedstawiciele NBP, ta część projektu była najtrudniejsza, wiązała się bowiem właśnie z zastosowaniem nowych zasad rachunkowości oraz z wprowadzeniem centralnego przetwarzania informacji. W NBP powstały centralna księga główna, centralna baza rachunków i klientów oraz kilka ksiąg pomocnicza, m.in. na potrzeby zarządzania systemem płatniczym, rezerwami i gospodarką własną. Wcześniej była co prawda księga główna w centrali NBP, ale własną miał także każdy z oddziałów. Nie wymieniały one informacji w czasie rzeczywistym.

Klient z Internetu

Na zmiany w informatyce rzutowała także reorganizacji struktury Narodowego Banku Polskiego. Z 49 oddziałów pozostało jedynie 16 działających w miastach wojewódzkich. Także w nich dokonano racjonalizacji zatrudnienia, m.in. dzięki udostępnieniu klientom NBP systemu bankowości internetowej i przekonaniu do korzystania z niego 3500 jednostek budżetowych, w tym Ministerstwa Finansów, Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. "Uważamy za sukces, że właściwie wszyscy nasi klienci - może z wyjątkiem małych szkół, które dokonują przelewów dwa razy w miesiącu - korzystają z własnej woli z systemu bankowości elektronicznej. Widzą w tym po prostu korzyść. Nie zostali do tego przez nas zmuszeni. Chyba żaden inny bank nie może pochwalić się takim sukcesem, a mówimy o instytucjach o różnym poziomie rozwoju informatyki" - chwali się Waldemar Szumieł. Obecnie jedynie ok. 6-10% transakcji dokonywanych jest za pośrednictwem oddziałów Narodowego Banku Polskiego.

Za komunikację ZSK z systemami z otoczenia - jak również wewnątrz ZSK - odpowiada Platforma Integracyjna NBP (PIN). Głównym zadaniem PIN jest wspomaganie realizacji i monitorowania procesów biznesowych zachodzących w rozproszonym środowisku systemów NBP oraz współpracujących z nimi systemów zewnętrznych. Wdrożenie PIN umożliwiło również realizację interfejsów klasy B2B (Business-to-Business) zapewniających bezpośrednią integrację systemu NBP z systemami informatycznymi strategicznych klientów. Do komunikacji wykorzystano standard oparty na ebXML opracowanym jeszcze przez Radę Bankowości Elektronicznej.

Obecnie z systemu B2B korzysta wyłącznie Ministerstwo Finansów, które bezpośrednio w swoich systemach TREZOR i SIMIK dokonuje wszelkich transakcji na rachunkach w NBP. Minister finansów ma także w czasie rzeczywistym wgląd w stan kont. Wcześniej zbiorcza informacja była przesyłana z Narodowego Banku Polskiego do resortu finansów raz na pół godziny.

Konsolidacja serwerów

Obecnie NBP rozpoczyna migrację oddziałów do ZSK. Projekt ma się zakończyć w lutym br. Projekt wdrożenia Zintegrowanego Systemu Księgowego prowadzi ComputerLand. Jednocześnie priorytet banku przesuwa się z budowy i wdrożeń systemu na kwestie optymalizacji eksploatacji i utrzymania ZSK. Równolegle do budowy ZSK dokonano konsolidacji serwerów w Narodowym Banku Polskim. Ich liczbę ograniczono o 83 maszyny. NBP korzysta obecnie z czterech superserwerów HP 9000 Superdome pracujących w centrum podstawowym i zapasowym. Działają na nich wszystkie krytyczne systemy banku z wyjątkiem systemu do zarządzania rezerwami dewizowymi i operacjami zagranicznymi, który został posadowiony na serwerze ES7000 Unisysa z Windows Data Center. ZSK pracuje na platformie HP-UX i bazie danych Oracle.

Księga główna i księgi pomocnicze zostały stworzone w Oracle Financials. Do zarządzania kadrami i płacami wykorzystywane jest w NBP rozwiązanie Comarch Egeria. System płatniczy i politykę monetarną wspierają zaś własne systemy NBP (SORBNET, SORBNET-EURO, SKARBNET) działające w środowisku Unix z bazą Ingres.

Nowe projekty, nowe podejście

Kolejny duży projekt, przed którym stoją informatycy Narodowego Banku Polskiego, to obsługa Basel II. Ma się on zakończyć w tym roku. Sprawozdania zgodnie z nową umową kapitałową mają zostać przesłane już za pierwszy kwartał 2007 r. Następny to przygotowania do wejścia do euro. "W takiej instytucji jak nasza nigdy nie osiągniemy stanu zaspokojenia potrzeb IT. Zawsze pojawi się nowy, duży projekt" - mówi Waldemar Szumieł.

Bank chce jednak zmienić sposób prowadzenia projektów IT. Większość prac będzie prowadzona wewnątrz banku, gdzie w centrali NBP w Departamencie Informatyki pracuje ok. 215 osób. "Na zewnątrz będziemy jedynie kupować konsultacje dotyczące konkretnego problemu" - wyjaśniają przedstawiciele banku. "Na pewno nowy sposób prowadzenia projektów IT obejmie Basel II. Mamy bowiem wiele własnych doświadczeń dotyczących sprawozdawczości. Dodatkowo, w przypadku takich systemów, praktycznie cały czas pojawiają się zmiany, które trzeba w nich uwzględniać" - konkluduje Waldemar Szumieł.