Ocena poprawności merytorycznej oprogramowania jest priorytetową procedurą weryfikacyjną. Zalety lub braki występujące w tym obszarze mają decydujący wpływ na końcową ocenę jego przydatności. Jeżeli oprogramowanie posiada istotne niedomogi merytoryczne, nawet najlepsze rozwiązania i oceny, uzyskane w poprzednio omawianych procedurach weryfikacyjnych, nie mają w istocie znaczenia. W praktyce więc, w większości przypadków weryfikacja poprawności merytorycznej uruchamiana jest jako pierwsza lub co najmniej realizowana równolegle z innymi, omówionymi w naszym cyklu wcześniej.

Przy ocenie merytorycznej pamiętać trzeba przede wszystkim o tym, że efektywność poprawnie i wszechstronnie zintegrowanego systemu informatycznego jest znacznie większa od prostej sumy efektywności jego modułów.

Nie sposób również przeprowadzić tej części procedury weryfikacyjnej bez ścisłego współdziałania z potencjalnym użytkownikiem. W istocie bowiem polega ona na sprawdzaniu dopasowania software'u do jego potrzeb. Muszą być więc one wcześniej dokładnie sprecyzowane, a z tym często są największe problemy. Użytkownicy rzadko definiują precyzyjnie jaki system informacyjny ma "obsługiwać" wymagany program (mówiliśmy o tym w pierwszym materiale naszego cyklu).

A. Targowski w książce "Strategia i architektura systemów informatycznych przedsiębiorstwa w gospodarce rynkowej" (Nowe Wydawnictwo Polskie 1992) pisze: " Jeżeli nie ma koncepcji kompleksowego układu systemów informacyjnych przedsiębiorstwa, to z perspektywy całości nie istnieje żaden wyraźny mechanizm przekształcania danych w informację i wiedzę, który by wywarł wpływ na działalność biznesową przedsiębiorstwa."

Mówiąc o ocenie merytorycznej prof. Targowski wymienia podstawowe dla omawianej przez nas procedury kryterium.

Jest nim wartość dostarczanej przez system informacji dla procesu decyzyjnego użytkownika. Pozostałe, może mniej istotne, które jednak nie powinny być pomijane to: integracja merytoryczna, czyli powiązanie celów z funkcjami użytkowymi, integracja wewnętrzna, czyli integracja systemu z pozostałym oprogramowaniem użytkownika oraz zewnętrzna, z systemami działającymi poza firmą (np. z PESEL'em).

Istotna jest też poprawność procedur ewidencyjnych i algorytmów przetwarzania danych, ich zgodność z przepisami lub powszechnie przyjętymi w danej dziedzinie zasadami; kompletność informacyjno-funkcjonalna, czyli dotrzymywanie właściwej kolejności i terminów realizacji poszczególnych obliczeń. W tym ostatnim przypadku nie chodzi o wydajność obliczeniową w sensie technologicznym, lecz o logikę schematu przetwarzania. Wreszcie kryterium oceny powinno być zgodnoe z obowiązującymi formularzami i zasadami ich konstruowania; stopień wspomagania obowiązujących w danej dziedzinie kontroli merytorycznych, zarówno danych wejściowych, jak i pośrednich oraz końcowych wyników przetwarzania. W pewnych zastosowaniach wymagana jest także weryfikacja merytoryczna innych właściwości oprogramowania, zwłaszcza gdy mamy do czynienia z obligatoryjną bazą indeksowo-kodową lub wymagana jest kompatybilność z określonymi systemami informatycznymi np. POLTAX.

Powie ktoś, że autorzy "uciekają w ogólnikowość" i będzie miał wiele racji. Rzecz w tym, że szczegółowej demonstracji tego, jak przebiegać powinna weryfikacja merytorycznych właściwości programu nie sposób dokonać inaczej, jak na przykładzie konkretnego programu w konkretnym zastosowaniu. Wówczas jednak taki elaborat przekroczyłby zapewne miesięczną objętość ComputerWorld. W nr 20/93 (Kryteria doboru systemu bankowego) lista tematów, jakie należy sprawdzić przy ocenie merytorycznej systemu bankowego liczy ni mniej ni więcej, tylko 46 pozycji, a są to tylko tytuły rozdziałów. Z konieczności ograniczamy się więc do wskazania raczej tego co robić, niż jak robić. W każdym bowiem przypadku metodologia musi być w dużym stopniu specyficzna.

Ocena merytoryczna oprogramowania gotowego, zwłaszcza dla poważniejszych systemów komputerowych, wymaga więc w istocie zainstalowania i przetestowania w konkretnych warunkach. Sprawa komplikuje się w momencie ogłoszenia przetargu i otrzymania kilku ofert.

Wstępna selekcja również powinna rozpoczynać się od analizy merytorycznej. Niekiedy eliminacji można już dokonać dokładnie, przeglądając dokumentację oprogramowania. W praktyce do przetestowania pozostają na ogół nieliczni "finaliści". Ich jednak trzeba potraktować z całą powagą.