Wysoko produktywne firmy informatyczne mają pod względem wielkości sprzedaży na jednego zatrudnionego czterokrotną przewagę nad firmami średnio produktywnymi.

Analiza wyników ekonomicznych przedsiębiorstw uczestniczących w ankiecie ujawniła, że 25% spośród nich o najwyższej produktywności zdecydowanie wyróżnia się pod kilkoma względami. Uderzającą cechą tej grupy jest znacznie wyższy stopień specjalizacji niż w grupie przedsiębiorstw średnio produktywnych.

Jednocześnie łatwo zauważyć, że znaczny wkład do wysokich wyników czołówki sektora mają firmy z większościowym udziałem kapitału zagranicznego, które prowadzą biznes w imieniu wielkich koncernów międzynarodowych. W związku z tym działają one w innych warunkach niż przedsiębiorstwa z kapitałem polskim. Zatem do badania cech szczególnych czołówki oraz do porównania jej z przedsiębiorstwami średnio produktywnymi wybrano z obu grup wyłącznie przedsiębiorstwa z większościowym kapitałem polskim. Tabela 1 ilustruje wpływ ograniczenia badanej próby na jej podstawowe cechy.

Zestawienie zmieszczone w tabeli 1. pokazuje, że rzeczywiście obecność przedsiębiorstw zagranicznych podnosi ekonomiczne wyniki przemysłu, jednak po usunięciu ich z badanej próby przewaga przedsiębiorstw wysoko produktywnych nad średnio produktywnymi pod względem wielkości sprzedaży na jednego zatrudnionego nadal pozostaje bardzo duża, ponad czterokrotna.

W tabeli 1. można zauważyć słabą zależność produktywności pracy od wielkości zatrudnienia: przedsiębiorstwa wysoko produktywne są nieco większe niż średnio produktywne. Zależność ta jest bardziej widoczna, gdy zamiast zatrudnienia, jako miarę wielkości firmy weźmiemy wielkość jej przychodów, jak to uczyniono na rys. 1. Trzeba podkreślić, że zależność taka nie zachodzi w przedsiębiorstwach średnio produktywnych.

Specjalizacja i jej pomiar

Praktyka uczy, że w wielu dziedzinach gospodarowania ogólna efektywność ekonomiczna przedsiębiorstwa zależy w pewnym stopniu od struktury wykorzystania zasobów. W sektorze technologii informatycznych liczne polskie przedsiębiorstwa wysoko produktywne koncentrują swoje zasoby w jednym lub niewielu obszarach działalności, tzn. specjalizują się w nich. Osiągają przy tym zazwyczaj wyższe wyniki niż przedsiębiorstwa robiące wszystko po trochu.

Większość uczestników ankiety określiła, jaki procent przychodów osiąga w każdym spośród dwunastu obszarów działalności. Do celów badawczych trzy obszary najrzadziej wymienione przez respondentów potraktowaliśmy jako jeden obszar. W wyniku tego zabiegu badaliśmy specjalizację, biorąc pod uwagę dziesięć obszarów: produkcja sprzętu, produkcja oprogramowania, OEM, dystrybucja, sprzedaż jako diler, integracja systemów, wdrożenia, usługi, doradztwo wraz z usługami internetowymi i pozostałymi, szkolenia.

Do pomiaru zjawiska specjalizacji należało dobrać właściwe narzędzie. Najprostszym rozwiązaniem wydawało się skonstruowanie specjalnego wskaźnika opartego na idei testu chi kwadrat. Po kilku próbach wybrano jednak wskaźnik o szerszym zastosowaniu, mianowicie najlepszy chyba spośród znanych wskaźników koncentracji, skonstruowany przez Marię Góralczykową. Podobnie jak w teście chi kwadrat, obliczając go bierzemy za punkt wyjścia wskaźniki struktury, czyli w naszym przypadku udział przychodów z danego obszaru działalności w przychodach ogółem: s_i=p_i/P, gdzie pi to wielkość przychodu z obszaru i, natomiast P oznacza przychody ogółem. Liczba naturalna i przybiera kolejne wartości od 1 do n, gdzie n jest liczbą obszarów działalności, w naszym przypadku n=10. Liczby si podali respondenci w ankiecie.