Analiza taryf i billingów, standardowy element audytu telekomunikacyjnego, jest podstawowym źródłem informacji o możliwościach redukcji opłat wnoszonych na rzecz operatorów.

Przystępując do analizy taryf związanych z usługami telekomunikacyjnymi, należy najpierw wyróżnić rodzaje rachunków wystawianych przez operatorów, na podstawie których można przeprowadzić proces optymalizacji taryf. To przede wszystkim:

• rachunek za usługi telefonii stacjonarnej

• rachunek za usługi telefonii komórkowej

• rachunek za usługi dostępu do Internetu

• rachunek za usługi transmisji danych

• oraz - ostatnimi czasy - również rachunek za usługi VoIP.

Każdy z tych rachunków cechuje się różnorodnością opcji abonamentowych, taryfowych i usług wartości dodanej świadczonych przez operatorów telekomunikacyjnych, które należy uwzględnić, przeprowadzając audyt telekomunikacyjny.

Z tymi rachunkami są powiązane tzw. billingi, czyli zestawienia szczegółowych informacji o wszystkich zrealizowanych połączeniach czy wykorzystanych usługach dodatkowych.

Eksploratorzy billingów

W przypadku telefonii komórkowej, jeśli porównać obecne opcje taryfowe z tym, co było dostępne kilka lat temu, łatwo zauważyć, że taryfy telekomunikacyjne ulegają tzw. spłaszczeniu. Zrezygnowano w podstawowych rozliczeniach z połączeń wewnątrz sieci i do sieci obcych (dostępne jako opcje dodatkowe), praktycznie zlikwidowano połączenia w szczycie, poza szczytem i w godzinach nocnych (za dodatkową opłatą można uruchomić tańsze połączenia w określonych porach dnia), zastępując je jedną stawką przez cały dzień. Pojawiły się nowe sposoby zaliczania czasu trwania rozmowy, począwszy od zaliczania sekundowego (1 s/1 s), przez zaliczanie sekundowe, np. po pierwszych 30 s rozmowy (30 s/1 s), aż po zaliczanie dotychczasowe, np. co 30 s (30 s/30 s).

Natomiast w przypadku operatorów telefonii stacjonarnej strefy czasowe w opcjach taryfowych nadal pozostały. Wprowadzono jednak również możliwość taryfikacji połączeń w czasie rzeczywistym, czyli za faktycznie "przegadane" sekundy czy minuty. Operatorzy stacjonarni wprowadzili jednak dodatkową opłatę za zestawienie połączenia, tzw. setup charge. Czyli w przypadku rozmowy trwającej 5 s płacimy za zestawienie połączenia oraz za samo połączenie trwające 5 s. To oczywiście tylko jeden z elementów, który trzeba uwzględniać przy analizie billingów.

Przy weryfikacji rachunków telekomunikacyjnych pod kątem optymalizacji taryf przede wszystkim należy uwzględnić liczbę bezpłatnych połączeń wliczonych w abonament (jeżeli takie istnieją), łączny czas zrealizowanych połączeń, liczbę połączeń z rozróżnieniem czasu ich trwania (np. do 30 s, 31 s-1 min, 1 min-2 min itp.), czas połączeń w zaliczaniu standardowym w stosunku do czasu połączeń w zaliczaniu sekundowym, najczęściej wybierane numery, a także stosunek połączeń krajowych (strefowe, międzystrefowe, komórkowe) i międzynarodowych, liczbę połączeń z numerami specjalnymi czy liczbę wiadomości SMS, a wreszcie stosowane i należne nam rabaty.

Każdy z tych elementów należy rozpatrzyć pod względem starych i nowych opcji taryfowych, jakie oferują operatorzy telekomunikacyjni. Nie jest regułą, że zastosowanie zaliczania sekundowego jest ekonomicznie uzasadnione, ponieważ wysokość abonamentu za tego rodzaju usługi często nie rekompensuje się kosztem wydzwonionych sekund/minut. Dzieje się tak, gdy większość połączeń to połączenia "pełne" - bliskie jednostce taryfikacyjnej. Dlatego z całego billingu należy wyróżnić połączenia trwające krócej od podstawowej jednostki (np. do 30 s) i dla tych połączeń zliczyć długość rozmów w taryfikacji 30-sekundowej i sekundowej.

Parametry obliczeń

Rachunek - w przypadku telefonii zarówno stacjonarnej, jak i komórkowej - należy przeanalizować również pod kątem wybranych numerów lub wybranych rodzajów numerów (np. strefa numeracyjna, połączenia strefowe, międzystrefowe, komórkowe, międzynarodowe). Każdy z operatorów umożliwia wybranie jako usługi dodatkowej opcji umożliwiającej zmniejszenie opłat na poszczególne rodzaje połączeń w zamian za dodatkową opłatę abonamentową.

Biorąc ponownie fragment załączonego wcześniej przykładowego billingu, można dostrzec, że np. numer 48691280039 pojawia się dwukrotnie. Dla każdego takiego numeru, który występuje wielokrotnie (tj. często na niego dzwonimy), należy przeanalizować cały dostarczony przez operatora billing - być może tutaj kryją się możliwości oszczędzania.

Zliczenie całkowitej długości wydzwonionych minut daje odpowiedź na pytanie, czy dotychczasowy abonament i zawarte w nim minuty są w danym okresie wystarczające. Najlepiej, jeżeli takiego porównania dokonujemy w okresie dłuższym niż miesiąc. Wówczas ocena jest obiektywna, a dokonana analiza staje się bardziej wiarygodna. Analizując rachunki telefoniczne, należy również sprawdzić, czy operator nie zapomniał o przysługujących nam rabatach (a możliwości jest tutaj wiele: rabat za staż w danej sieci, upust w zależności od wysokości rachunku, rabat uzależniony od liczby aktywnych telefonów/numerów czy kart SIM, rabat z tytułu wykorzystania usług dodatkowych, upust z tytułu pakietów minutowych i korporacyjnych i in.).

Jak widać, sam audyt telekomunikacyjny jest zagadnieniem skomplikowanym, wymagającym indywidualnego podejścia do każdej firmy, w której ma być wykonywany. Nie ma jednolitych szablonów postępowania. Każda z takich firm korzysta z różnych taryf i różnorodnych usług dodatkowych świadczonych przez operatorów. Zastosowanie więc odpowiedniej metody porównawczej (kalkulatorów taryfowych) wiąże się z poznaniem praktycznie całej infrastruktury teleinformatycznej w danym przedsiębiorstwie oraz charakterystyk ruchu telekomunikacyjnego.

Wykonanie obiektywnej optymalizacji kosztów wymaga analizy charakterystyk oraz intensywności wykorzystania poszczególnych usług, ponieważ te parametry w głównej mierze decydują o potencjalnych oszczędnościach.

Jacek Maciuszonek jest dyrektorem ds. rozwoju w poznańskiej firmie Telecom Solutions zajmującej się doradztwem teleinformatycznym w zakresie audytu telekomunikacyjnego, audytu bezpieczeństwa sieci i konsultingu IT.