Dziś kolejna porcja informacji dla stawiających pierwsze kroki w środowisku MS Windows.

File Manager

Jeśli ktoś sądzi, że po instalacji okienek będzie mógł zapomnieć o DOS-ie, to się myli. Pomimo niezwykle efektownej oprawy graficznej pliki, dyski i katalogi pozostają dokładnie tym, czym były przedtem. Nic zatem dziwnego, że w grupie Main (głównej) umieszczono ikonę DOS Prompt (wyjście do DOS-u), a jedną z najczęściej używanych aplikacji jest Zarządca Plików - File Manager.

Podstawowym oknem tego programu jest Directory Tree - zawierające ikony napędów i graficzny obraz głównego katalogu dysku, z którego uruchomiono Windows. Jeśli chcemy mieć dostęp do większej liczby katalogów, to musimy dla nich otworzyć kolejne okienka. W tym celu trzeba dwukrotnie kliknąć ikonę napędu lub nazwę wybranego katalogu. Kto się posługuje klawiaturą musi w tym celu, po wskazaniu katalogu, wybrać polecenie Open z menu i nacisnąć klawisz Enter. Do zmiany bieżącego napędu służy kombinacja Ctrl+Litera.

Większość operacji na plikach i katalogach zgrupowana jest w menu File (plik). Menu to pozwala na wykonanie takich czynności, jak: Open - otwarcie katalogu lub uruchomienie wskazanego programu. (Można także otwierać dokumenty skojarzone z aplikacją), Run - otworzenie dokumentu lub uruchomienie dowolnej aplikacji, Print - druk pliku tekstowego, Associate - powiązanie dokumentu z aplikacją, Search - szukanie plików i katalogów, Move - przenoszenie, Copy - kopiowanie, Delete - kasowanie, Rename - zmiana nazwy, Change Attributes - zmiana atrybutów, Create Directory - zakładanie katalogu, Select All - zaznaczenie wszystkich plików w katalogu, Deselect All - odwołanie zaznaczania i Exit - wyjście z programu.

Oprócz zaznaczenia wszystkich plikow z danej listy, często zachodzi potrzeba wyselekcjonowania tylko niektórych z nich. Aby zaznaczyć grupę kolejno występujących plików, trzeba wskazać myszą pierwszy z nich, a następnie ostatni, naciskając równocześnie Shift. Dodawanie następnych pozycji osiąga się przy pomocy Ctrl+kliknięcie pierwszego pliku+ i Ctrl+Shift+kliknięcie ostatniego pliku+.

Posługując się klawiaturą, zaznaczamy pierwszą grupę przy pomocy klawiszy Shift+strzałki, a następnie wciskamy Shift+F8 i spację w celu zaznaczenia pierwszego pliku z nowej grupy. Rozszerzamy zaznaczenie przy pomocy Shift+strzałki, a kończymy operację ponownym naciśnięciem Shift+F8.

Przy okazji warto dodać, że kopiowanie i przenoszenie plików przy użyciu myszy polega na przeciągnięciu ich do wybranego katalogu. Przenosimy trzymając wciśnięty Alt, a kopiujemy mając włączony Ctrl.

Kolejne funkcje File Managera dostępne są w menu Disk (dysk). Zawiera ono procedury: Copy Diskette (kopiowanie dyskietki), Label Disk (nadanie etykiety), Format Diskette (formatowanie), Make System Diskette (sporządzenie dyskietki samostartującej), Connect Net Drive (podłączenie się do dysku sieciowego), Disconnecting Net Drive (anulowanie podłączenia).

Jeśli nie używamy myszy, to operacje na drzewie katalogów znacznie przyspiesza menu Tree (drzewo katalogów), umożliwiające: Expand One Level (rozwinięcie podkatalogu o jeden poziom), Expand Branch (ujawnienie wszystkich podkatalogów danego katalogu), Expand All (wyświetlenie wszystkich poziomów) oraz Collapse Branch (zwinięcie podkatalogów).

Podobną funkcję pełni procedura View (pokaż), dzięki której możemy oglądać: Name (same nazwy), File Detail (wszystkie możliwe informacje o plikach) lub Other (tylko wybrane). Kolejną opcją jest sortowanie zasobów dyskowych. Możliwe są następujące warianty: By Name (po nazwach), By Type (po rozszerzeniach), Sort by... (wg zadanych kryteriów). Tu można wybrać Name, Type, Size (rozmiar) oraz Last Modyfication Date lub Time (data lub czas ostatniej modyfikacji).

Do dopasowania File Managera do własnych upodobań służy menu Options (konfiguracja), składające się z opcji: Confirmation (potwierdzanie wybranych czynności - np. kopiowania), Lower Case (używanie tylko małych liter do wyświetlania nazw plików), Status Bar (wyświetlanie linii statusu) oraz Minimize in use (zmiana okna File Manager na ikonę w chwili uruchomienia innego programu).

Pozostałe pozycje: Window i Help nie wymagają już chyba wyjaśniania, gdyż są podobne we wszystkich aplikacjach.

File Manager może być używany również jako shell, czyli aplikacja, której zamknięcie kończy pracę z Windows. Wymaga to jednak odpowiedniej modyfikacji plików konfiguracyjnych (szczegóły - patrz: "?ciągawka z *.INI).

Clipboard

Clipboard jest aplikacją przeznaczoną do oglądania zawartości bufora systemowego. Bufor systemowy zaś to fragment pamięci komputera wydzielony do przenoszenia danych między aplikacjami.

W menu Edit większości aplikacji występują opcje Cut (wytnij), Copy (kopiuj) i Paste (dołącz, wklej). Ich działanie polega na zapisywaniu i odczytywaniu zawartości bufora. Clipboard pozwala ten zapis obejrzeć, kasować lub przenieść na dysk w postaci pliku *.CLP. Pomaga więc zarządzać zawartością pamięci i kontrolować czy to, co mamy "w rezerwie" jest akurat potrzebne.

Przy tej okazji warto wspomnieć o możliwości umieszczania w buforze zawartości ekranu bez korzystania z opcji Copy i Paste. Aby skopiować cały ekran, naciskamy Print Screen, natomiast w celu zapisania zawartości aktywnego okna posługujemy się kombinacją klawiszy Alt+Print Screen. Kopiowanie wycinka do bufora następuje przez naciśnięcie Ctrl+Ins, natomiast z bufora do dokumentu za pomocą Shift+Ins. Jeśli natomiast chcemy taki wycinek przenieść z jednego miejsca na inne, używamy Shift+Del. Zawartość bufora zapisaną na dysku poleceniem Save As (z menu File Clipboardu), możemy ponownie doń wczytać używając Open.

Print Manager

Kto posługiwał się poleceniem DOS-u Print, ten wie, co to jest kolejka plików. Podobną rolę w środowisku Windows pełni Print Manager, przy czym jest to program bardzo rozbudowany. Pozwala on bowiem na zmianę porządku kolejki oraz zarządzanie więcej niż jedną drukarką.

W oknie Print Manager'a wyświetlana jest lista plików przeznaczonych do drukowania oraz nazwa aktualnej drukarki. Menu tego programu składa się z trzech pozycji: Options (warianty), View, Help oraz klawiszy Pause (zatrzymaj), Resume (wznów) i Delete (usuń).

W ramach Options możemy określić: Priority, Alert i Network. Priority (pierwszeństwo przed innymi aplikacjami, a zarazem szybkość drukowania), umożliwia wybór: Low (wolno), Medium (średnio), High (szybko). Alert (sygnalizowanie niesprawności). Tu znów mamy trzy warianty: Alert Always (stale), Flash if Inactive (mrugaj, gdy drukarka nie włączona), Ignore if Inactive (ignoruj niewłączenie). Network to kontrola współpracy z drukarką sieciową.

Drukowanie pliku można zatrzymać wciskając Alt+P (Pause), wznowić klawiszami Alt+R (Resume) lub usunąć z kolejki: Alt+D (Delete). Zmiany kolejności dokonujemy przy użyciu kombinacji Ctrl+strzałki. (Operując myszą, wskazujemy po prostu odpowiedni klawisz w okienku, a w przypadku zmiany porządku - przeciągamy plik na właście miejsce). Ale pod warunkiem, że nie rozpoczęło się jeszcze jego drukowanie.

Jeżeli używamy drukarki sieciowej, to powinniśmy korzystać z Update (uaktualnienie) lub Selected (wyświetlenie) Net Queue (kolejki dla wskazanej drukarki). Możemy także, wybrać Other Net Queue, aby zobaczyć listę plików przeznaczonych dla drukarki, z którą nie jesteśmy aktualnie połączeni. Wspomniane opcje umieszczone są w polu View, które zawiera poza tym włączenie/wyłączenie wyświetlania daty i czasu (Time/Date Sent) oraz rozmiarów plików (Print File Size).

Drukowanie przy użyciu Print Manager'a odbywa się w tle, podobnie jak Print DOS-u, a spowolnienie pracy systemu jest zależne od wybranego priorytetu. Warto jednak korzystać z tego programu, bo w przeciwnym wypadku Windows zajmuje się wyłącznie drukowaniem, zawieszając działanie innych aplikacji.

Setup i Control Panel

Aplikacje w grupie Main, które pozostały jeszcze do omówienia, są programy konfiguracyjne. Należą do nich Setup i Control Panel. Pierwszy umożliwia zmianę sterowników sprzętu (monitor, klawiatura, mysz i sieć) oraz automatyczne przeszukanie dysków w celu znalezienia aplikacji i wpisania ich do grup programowych. Drugi natomiast służy do konfiguracji MS Windows.

Menu okna Setup składa się z dwóch pozycji Options i Help. W menu Options z kolei występują: Change System Settings oraz Set Up Applications. Wybranie Change System Settings (zmiana sterowników), powoduje pojawienie się okienka dialogowego z rozwijanymi listami, pozwalającego wybrać nowe sterowniki (program upomina sie o dyskietki instalacyjne). Set Up Applications umożliwia przeszukanie: All Drives (wszystkich napędów), Drive (jednego napędu np. tylko dysku C:) lub Path Only (katalogów zdefiniowanych w zmiennej Path w AUTOEXEC.BAT). Efektem przeszukiwania jest pojawienie się kolejnego okienka dialogowego, które zawiera nazwy odnalezionych aplikacji, przy czym możemy wybrać, te które z nich mają zostać włączone do grupy. Służą do tego przyciski Add (dodaj), Remove (usuń) i Add All (dodaj wszystkie).

Inaczej ma się sprawa z Control Panel, którego uaktywnienie otwiera kolejne okno, zawierające ikony, symbolizujące możliwe do regulacji parametry. Są to: Color (kolory ekranu), Fonts (kroje czcionek), Ports (parametry portów komunikacyjnych), Mouse (konfiguracja myszy), Desktop (wygląd ekranu), Printers (drukarki), International (cechy właściwe dla danego kraju), Keyboard (klawiatura), Date/Time (data i czas systemowy), 386 Enhanced Mode (tryb rozszerzony) oraz Sound (dźwięk).

Wybranie parametru powoduje wyświetlenie okna dialogowego, w którym dokonujemy regulacji. I tak np.: w oknie Color możemy wybrać z rozwijanej listy jeden z zestawów dostarczonych przez producenta lub, po wskazaniu przycisku Color Palette, utworzyć własny. Posługując się myszą, wskazujemy po prostu elementy ekranu i właściwe kolory, a w przypadku klawiatury, wybieramy je z listy umieszczonej w prawej górnej części okna. Jeśli nie odpowiadają nam kolory, znajdujące się na palecie, to możemy zdefiniować własne. Służy do tego przycisk Define Custom Colors.

Podobnie wygląda konfiguracja innych parametrów, przy czym, jeśli instalujemy dodatkową drukarkę lub fonty, jesteśmy proszeni o włożenie dyskietki zawierającej odpowiednie pliki. Tomasz Szewczyk

Krótki słowniczek ważniejszych terminów występujących w programie konfiguracyjnym MS Windows.

386 Enhanced Mode - tryb pracy Windows dla komputerów wyposażonych w min. 2MB RAM i procesor min. 386, który pozwala m.in. na uruchamianie programów DOS w okienkach, Active - aktywna, Add Printer - dodaj drukarkę, Always Warn - zawsze ostrzegaj, Baud Rate - szybkość transmisji, Border Width - grubość ramki okna, Configure - skonfiguruj, Connect - podłącz, Country - kraj, Cursor Blink Rate - częstotliwość migania kursora, Data Bits - liczba bitów, Date Format - sposób wyświetlania daty (D - dzień, M - miesiąc, Y - rok, Separator - znak oddzielający dni od miesięcy, Leading Zero - czy ma być przedstawiany jako być 7, czy 07, Month Leading Zero - to samo, tylko dotyczy miesiąca, Century - czy rok ma być podawany jako 92, czy jako 1992, Day of - pełna lub skrócona nazwa Day - dnia, Month - miesiąca), Default Printer - drukarka domyślna, Device Not Selected - oczekiwanie na włączenie drukarki, Disconnect - odłącz, Double Click Speed - szybkość naciskania klawisza potrzebna do wykonania double click (p. poprzedni odcinek), Edit Pattern - redaguj wzorek, Exclusive in Foreground - przeznaczenie całego czasu procesora dla aplikacji pierwszoplanowych, Flow Control - kontrola zapełnienia bufora, Icon Spacing - odległość między ikonami, Iddle - przerwa w pracy urządzenia podczas przekazywania go z aplikacji do aplikacji, Inactive - nieaktywna, Installed Printers - zainstalowane drukarki, Keyboard Layout - rozmieszczenie znaków na klawiaturze, Keyboard Repeat Rate - prędkość automatycznego powtarzania wciśniętego klawisza, Language - język, List Separator - znak rozdzielający stosowany przy wyliczeniach, Measurement - jednostki miary (Inches - cale, Metric - metry), Minimum Timeslice - czas pracy jednej aplikacji do przekazania procesora dla innej, Mouse Tracking Speed - szybkość myszy na ekranie, Never Warn - nie ostrzegaj, Parity - określenie parzystości, Pattern - wzorek tła, Sizing Gird - siatka ekranu (zmieniamy podając liczbę w Granularity, jeśli wynosi 0, to ikony i okna mogą znaleźć się w dowolnym miejscu ekranu), Time Format - format wyświetlania czasu (por. Date Format), Transmission Retry - czas powtórzenia transmisji, Typematic Test - pole do spróbowania ustawienia klawiatury, Wallpaper - obrazek używany jako tło, (Center - środkowanie, Tile - wypełnienie całej powierzchni ekranu), Warning Beep sygnał ostrzegawczy, Windows in Foreground, Windows in Background - czas procesora przydzielany aplikacji pracującej w tle (Background) lub na pierwszym planie