W perspektywie kilku lat przełącznice telekomunikacyjne zostaną zastąpione standardowymi aplikacjami softswitch, które ułatwią tworzenie aplikacji telekomunikacyjnych.

Historia rynku telekomunikacyjnego ostatnich lat pokazuje, że trudno jest w tej materii przewidywać przyszłość. Kierunek rozwoju telekomunikacji zależy bowiem od wielu czynników, z których jednym z najważniejszych jest technologia. Popularyzacja rozwiązań światłowodowych, możliwość przesyłania istniejącymi światłowodami wielokrotnie większej liczby rozmów telefonicznych i danych niż pierwotnie przewidywano, rozwój technologiczny telefonii komórkowej i rosnące wymagania abonentów spowodowały zmianę rozkładu sił na rynku telekomunikacyjnym. Najlepszym przykładem trudności w przewidywaniu rozwoju telekomunikacji jest niepowodzenie systemów telefonii satelitarnej - jeszcze kilka lat temu zapowiadanych jako przełom w dziedzinie telekomunikacji i recepta na problemy łączności naziemnej.

Modne słowo

Od kilku lat modnym terminem jest "konwergencja", określająca integrację rozdzielnych dotąd światów telefonii stacjonarnej i komórkowej oraz Internetu, który reprezentuje wszelkie formy transmisji danych. Konwergencja obejmuje nie tylko media, ale również usługi i obiecuje zintegrowany świat, w którym komunikacja głosowa przeplata się z transmisją obrazu i danych - wszystko za pośrednictwem dowolnych mediów połączonych w całość. Obecnie na rynku pojawiają się już pierwsze produkty, które starają się praktycznie zrealizować tę ideę. Tradycyjny świat telekomunikacji musi jednak przejść ogromną rewolucję (bądź zdecydowaną ewolucję), by zaistniała pełna integracja.

Tradycyjne, oferowane obecnie przez dostawców centrale abonenckie często jeszcze nie umożliwiają bezpośredniego włączenia do sieci transmisji danych. Tylko najwyższe modele central wyposażane są w karty umożliwiające pracę w sieciach ATM i konwersję rozmów telefonicznych (dotychczas komutowanych) na pakiety sieciowe, przesyłane sieciami transmisji danych. Rozwiązanie takie pozwala znacząco obniżyć koszty - zarówno użytkownikom końcowym, stosującym takie rozwiązania w sieciach prywatnych, jak i operatorom telekomunikacyjnym, świadczącym usługi telefoniczne. Podstawowa oszczędność wynika z faktu, że przy zastosowaniu odpowiedniego stopnia kompresji znacząco zmniejsza się zapotrzebowanie na pasmo sieciowe. Gdy tradycyjnie realizowana rozmowa telefoniczna w cyfrowym ruchu międzycentralowym wymaga komutacji, czyli zestawienia na cały czas trwania połączenia kanału o przepustowości 64 Kb/s, rozmowa zamieniona na pakiety może wymagać pasma nawet dziesięciokrotnie mniejszego.

Pełna integracja wszystkich środowisk (sieci stacjonarnej, komórkowej i Internetu) i stosowanych w nich technologii optymalizacji ruchu i transmisji umożliwi nie tylko zmniejszenie kosztów realizowania rozmów (szczególnie w dużych relacjach), lecz także pozwoli wprowadzić nowe usługi i aplikacje. Przyszłość i kształt rynku telekomunikacyjnego w dużej mierze zależą właśnie od tego, czy dostępny obecnie potencjał technologiczny, np. zaawansowane technologie transmisyjne, takie jak UMTS, uda się efektywnie zagospodarować, "opakować" i sprzedać w formie usługi użytkownikom końcowym.

Opóźnienia

Kluczowym problemem w dużych sieciach jest opóźnienie przesyłanych pakietów i to właśnie ono uniemożliwia obecnie powszechne zastosowanie technologii, takich jak Voice over IP, w dużych sieciach operatorów telekomunikacyjnych. O ile stosunkowo łatwo jest bowiem wyegzekwować dostępność określonego pasma na potrzeby komunikacji głosowej w zamkniętej rozległej sieci korporacyjnej, w której wszystkie trasy realizowanych połączeń jest łatwo przewidzieć, o tyle w ogromnych sieciach telekomunikacyjnych może to być problemem. To dlatego operatorzy nadal wolą komutować połączenia, które będą gwarantować dostępność wymaganego pasma sieciowego przez cały czas jego połączenia.

Jest to o tyle niebanalny problem, że na całkowite opóźnienia składają się nie tylko opóźnienia transmisji, lecz także opóźnienia związane z koniecznością konwersji głosu z formy analogowej na cyfrową, jego kompresją i dekompresją z drugiej strony połączenia oraz czasem niezbędnym na to, aby router bądź przełącznik routujący mogły zdecydować, którą trasą należy przesłać pakiety.

Prawdziwą rewolucję w zakresie transmisji pakietów sieciowych w sieciach operatorów telekomunikacyjnych, pozwalającą praktycznie pominąć w obliczeniach opóźnienia transmisji, przyniosą przełączniki optyczne. Urządzenia te, znajdujące się obecnie w laboratoriach, a masowo zapowiadane na przyszły rok, umożliwią bezpośrednie przełączanie światła bez konieczności jego konwersji na impulsy elektryczne, tak jak to jest obecnie. W drastyczny sposób zwiększy to szybkość przesyłu danych, co w połączeniu z technologią DWDM, pozwalającą na zwielokrotnienie liczby równoległych transmisji w jednym światłowodzie, całkowicie zmieni sposób podejścia do przesyłania głosu i danych. Bez konieczności rozbudowy istniejącej infrastruktury światłowodowej, a jedynie poprzez wymianę urządzeń transmisyjnych, możliwe będzie wielokrotne zwiększenie przepustowości sieci, co pozwoli elastycznie skalować wydajność zarówno na potrzeby komunikacji głosowej, jak i przesyłania danych.

Przyszłość centrali

Obecnie sieci międzycentralowe są budowane z wykorzystaniem sieci szkieletowej SDH, w której realizowane są tradycyjne połączenia komutowane (w technologii TDM). Platforma komunikacyjna SDH, na której może funkcjonować zarówno technologia ATM, jak i inne, stwarza dużą łatwość migracji - od połączeń komutowanych do transmisji pakietowej. Technologia ATM, która praktycznie nie sprawdziła się jako rozwiązanie dla sieci lokalnych, oferuje należyty poziom gwarancji jakości transmisji (mechanizmy QoS) niezbędny w sieciach telekomunikacyjnych i na pewno odegra kluczową rolę w przejściowym okresie ich konwersji do sieci pakietowych. Te ostatnie zostaną oparte najprawdopodobniej docelowo na protokole IP, ale nie w takim kształcie jak obecnie, lecz znacznie usprawnionym, oferującym zupełnie nową jakość w dziedzinie gwarancji określonego poziomu jakości transmisji.

Podstawowy problem w realizacji telekomunikacyjnych sieci pakietowych nowej generacji polega jednak na tym, że konwersję z dotychczasowych rozwiązań można przeprowadzić na wiele różnych sposobów, budując sieci oparte na różnych technologiach, np. Voice over ATM, Voice over IP, ATM over SDH, IP over ATM, IP over DWDM itd. Kluczowe, w przypadku zarówno producentów, jak i operatorów, jest wybranie tych rozwiązań, które w pełni będą odpowiadać docelowemu, nie znanemu jeszcze modelowi realizowania usług telekomunikacyjnych. Muszą oni przewidzieć, jak istotną rolę w takich zintegrowanych sieciach telekomunikacyjnych będzie odgrywać transmisja głosu, danych, wideo itd.

Następnym krokiem w rozwoju centrali telefonicznych i przełącznic telekomunikacyjnych ma być wyniesienie poza nie wszelkiej "inteligencji" niezbędnej do realizacji połączeń, billingu, obsługi telekonferencji itp. Funkcjonalność tę mają zapewniać tzw. softswitche, które będą mogły pracować w dowolnym modelu: scentralizowanym bądź rozproszonym. Softswitche, których specyfikacja jest rozwijana przez wszystkich głównych dostawców telekomunikacyjnych i tradycyjnych dostawców urządzeń sieciowych, mają integrować obsługę zarówno sieci TDM, jak i pakietowych, poprzez obsługę technologii SS7, ISUP, SIP, H.323 i MGCP. Jednocześnie dzięki udostępnieniu standardowych interfejsów programistycznych API (współtworzonych przez wszystkie zainteresowane firmy uczestniczące w International Softswitch Consortium -http://www.softswitch.org) mają one stanowić platformę nowoczesnych aplikacji telekomunikacyjnych, które będą mogły być tworzone zarówno przez producentów softswitchy, niezależnych producentów, jak i użytkowników tej klasy urządzeń.

Idea ta jest zaprzeczeniem koncepcji tradycyjnych PBX-ów, które z założenia są rozwiązaniami zamkniętymi i dla których aplikacje dostarcza wyłącznie ich producent lub ściśle współpracujące z nim firmy. Architektura softswitchy ma także umożliwiać ich współpracę z dowolnymi bramkami umieszczonymi na styku różnych sieci, a przez obsługę standardowej sygnalizacji SS7 pozwolić na płynne przejście od tradycyjnych sieci telefonicznych do sieci pakietowych.

Szybszy dostęp

O ile szkielety sieci telekomunikacyjnych będą przechodzić w najbliższych latach gwałtowną rewolucję, o tyle w zakresie technologii dostępowych, obsługujących "ostatnią milę" połączenia z abonentem, nie należy spodziewać się znaczących zmian, a raczej konsekwentnego wdrażania rozwiązań już istniejących. Wbrew pozorom głośne obecnie technologie, umożliwiające przesyłanie rozmów telefonicznych i danych w sieciach telewizji kablowej, nie odegrają w Polsce podstawowej roli - w wielu przypadkach konieczna jest bowiem wymiana istniejącej infrastruktury. Znacznie bardziej prawdopodobna jest popularyzacja dostępu szerokopasmowego xDSL z wykorzystaniem istniejącego już okablowania miedzianego, doprowadzonego do wszystkich abonentów telefonicznych.