Nie sposób przewidzieć, jak można rozwiązać kryzys inżynierii oprogramowania. Ryzyko popełnienia błędu jest tutaj równe pewności.

Można się tylko zastanawiać, czy kryzys trwający tak długo i bez szans na jego zakończenie nie jest stanem normalnym, a nawet pożądanym? Prowokuje bowiem do ciągłego poszukiwania informatycznego "kamienia filozoficznego", który daje nadzieję na wyniki zbierane przez przyszłe pokolenia, być może w dziedzinie równie odległej od dzisiejszej inżynierii oprogramowania, jak współczesna chemia od wspomnianej średniowiecznej alchemii. Badania teoretyczne prowadzone na całym świecie są takim poszukiwaniem, którego skutki będzie można ocenić dopiero w przyszłości.

Pewnym pocieszeniem może być fakt, że w tak młodej dziedzinie, jak informatyka, można zaobserwować zarówno pozytywne efekty badań podstawowych z przeszłości, jak i nagłe zaskakujące zwroty w sytuacjach kryzysowych, spowodowane powstaniem nowych możliwości technologicznych. Przykładem mogą być niezwykle ożywione (w latach 60. i 70) badania nad składnią i semantyką języków programowania, które były napędzane niedoskonałością "chałupniczych" metod konstruowania kompilatorów. Dzisiaj niewiele osób pamięta większość osiągniętych w tych latach znaczących wyników (np. w teorii języków formalnych i automatów), a one przecież owocowały standardowymi metodami i dostępnymi dzisiaj każdemu narzędziami współczesnej kompilacji. Przykład drugi dotyczy sieci komputerowych, których efektywność - jeszcze w połowie lat 80. - była hamowana małą przepustowością łączy. Nagły wybuch technologicznych możliwości, oferujących przepustowość sięgającą rzędu gigabitów na sekundę, odwrócił diametralnie sytuację - przetwarzanie w węzłach stało się "wąskim gardłem".

Zapewne muszą zmienić się podstawy obecnie stosowanych rozwiązań sieciowych (np. protokoły), a to znowu zwraca nas ku problemom i wyzwaniom inżynierii oprogramowania. Myślę więc, że nie jest tak źle, żeby nie mogło być gorzej, i tym optymistycznym akcentem można sprawę zakończyć.

Prof. Piotr Dembiński jest dyrektorem Instytutu Podstaw Informatyki Polskiej Akademii Nauk