Programiści, którzy próbują swych sił w budowie aplikacji klient/serwer mają do swej dyspozycji wiele narzędzi. Składają się na nie prostsze narzędzia klasy ''low end'', oparte o GUI - jak Visual Basic 3.0 firmy Microsoft czy PowerBuilder firmy PowerSoft, narzędzia średniej klasy, korzystające z języków 4GL - jak Progress 7.0 firmy Progress Software, JAM 6.0 firmy JYACC czy Axiant firmy Cognos. Za najbardziej złożone izaawansowane uważa się narzędzia typu "high end" - programowanie CASE. Wśród tych ostatnich znajdują się m.in. takie systemy, jak Foundation firmy Andersen Consulting, IEF firmy Texas Instruments, ADW/Rochade Repository firmy Knowledge Ware czy APS 2.2 System Engineer firmy Intersolve.

Narzędzia klasy "low end"

O ile MS Visual Basic jest na naszym rynku ogólnie dostępny, to zamiast PowerBuilder częściej spotkać można aplikacje wykonane za pomocą SQLWindows firmy Gupta. Narzędzia tej klasy są, zdaniem analityków rynkowych, doskonałe do budowy aplikacji obsługujących pracę oddziałów, przy czym nie posiadają odpowiednich możliwości do realizacji złożonych aplikacji typu mission-critical.

Oprogramowanie 4GL

Oprogramowanie 4-GL (uwzględniające języki czwartej generacji) JAM firmy JYACC jest oferowane w kraju przez Efekt (tel. 58 90 89) z Katowic. Programowanie w środowisku JAM jest procesem trzystopniowym:

*projektowanie szkieletu aplikacji i jej interfejsu z użytkownikiem

*dodawanie powiązań z bazami danych

*podłączenie kodu programu w językach 3GL i dodatkowych funkcji.

Aplikacje wykonane przy użyciu 4GL JAM można przenosić między ponad 100 platformami sprzętowo-programowymi, 10 systemami operacyjnymi, 13 bazami danych i wieloma środowiskami np. z PC na VAX, bez zmiany kodu.

Kolejna firma, która oferuje swoje oprogramowanie typu 4-GL na rynku polskim za pośrednictwem firmy Fortuna Polska (tel. 625 50 41) z Warszawy to kanadyjska firma Cognos. Jej sztandarowym produktem jest zestaw narzędzi Axiant, wykorzystujących środowisko PowerHouse. Jest ono dostępne na wielu platformach sprzętowych (AS/400, VAX, PP3000, 486 DOS i 486 OS/2 oraz na platformach Unixowych: AIX, Ultrix, HP/UX, SunOS, SCO Unix). Środowisko PowerHouse to zestaw zintegrowanych wzajemnie narzędzi i usług, opartych na języku czwartej generacji - PowerHouseGL. Aplikacje PowerHouse są przenaszalne między wymienionymi wyżej platformami. Dostosowany do pracy w środowisku Windows zestaw dla programisty kosztuje od 3 do ponad 5 tys. USD.

Systemy CASE

Produkty CASE (Computer-Aided Software Engineering) to nieocenione narzędzie przede wszystkim dla analizy strukturalnej, poprzedzającej kodowanie oprogramowania. Jako pierwszy stosował programy CASE przemysł lotniczy, (McDonell-Douglas). Fakt ten dobrze ilustruje wymagania jakie powinny spełniać aplikacje, jakie powstają przy użyciu CASE. Muszą one panować nad ogromną ilością sprzętu, dokumentów, technologii, informacji. Określają systemy dostaw, kooperacji, składowania, kontroli technicznej. Za pomocą oprogramowania CASE można wykonać wiele zadań - analizę potrzeb przedsiębiorstwa, analizy systemowe, uczestniczyć w projektowaniu systemów, kodowaniu programów, integracji i testowaniu systemów. Powszechnie używane są pojęcia Upper CASE - oznaczające produkty przeznaczone do analizy i projektowania systemowego oraz Lower CASE - generatory kodu. Istnieje tysiące produktów Upper CASE (kilka tys. USD) oraz niewielka liczba kosztownych produktów Lower CASE (dziesiątki tys. USD), działających na dużych instalacjach mainframe.

Liderem oprogramowania typu CASE (a dokładniej I-CASE, - zintegrowanych systemów CASE - wspomagają one pracę programistów na każdym ze szczebli wykonywania i wdrażania aplikacji) jest Texas Instruments. Jej najnowszy produkt IEF for Client-Server (Information Engineering Facilities) pomaga generować graficzne aplikacje, które można uruchomić na klientowskiej platformie Windows czy OS/2 we współpracy z serwerami IBM MVS, PP-UX czy IBM AIX. W bliskiej przyszłości planuje się obsłużyć klientów standardu Motif oraz dodatkowe platformy Unix, VMS, Windows NT.

Aplikacje opracowane przy pomocy IEF pozwalają podanym wyżej klientom na dostęp do takich baz danych jak IBM DB2, Oracle 7, MS SQLServer. Środowisko dla programisty składa się z pakietu Developer Workstation (powyżej 11 tys. USD, praca na platformach OS/2, Windows 3.1, HP-UX) i zestawu Encyclopedia (20 tys. USD) - magazynu danych o aplikacji, reguł i kodów. O ile większość narzędzi dla tworzenia aplikacji dodaje do aplikacji po stronie klienta i po stronie serwera elementy "inteligencji" to IEF pozwala na jej optymalny podział między te platformy.

Kolejną firmą w rankingu twórców CASE jest Knowledge-Ware. Zestaw narzędzi CASE jej produkcji to Application Development Workbench (ADW) połączony ze składnicą (repository) Rochade firmy R&O Inc. W drugiej połowie ub.r. ukazały się narzędzia ADW/Workgroup Coordinator i ADW/Workgroup Manager, które pozwalają na korzystanie wielu użytkownikom ze wspólnej składnicy narzędzi i zapewniają wzajemne zabezpieczenie danych.

Na rynku polskim dostępne jest oprogramowanie System Engineer for Client-Server firmy LBMS. Oferuje go InfoVIDE, Warszawa, tel. 628 04 41 w. 309. Opis metodyki strukturalnej, wykorzystującej ten zestaw narzędzi zamieściliśmy w CW nr. 36 do 39 z ub.r.

Podany wyżej zarys klasyfikacji narzędzi, wspomagających oprogramowanie klient-serwer należy traktować dość ostrożnie. Wielu twórców oprogramowania typu 4GL uważa, że ich ofertę należy również zaliczyć do systemów CASE. Z kolei systemy CASE używają do swej pracy języków 4GL.