Państwowa Komisja Wyborcza prowadzi projekt pilotażowy, mający na celu skrócenie czasu potrzebnego na zbieranie danych dotyczących wyników głosowania podczas jesiennych wyborów samorządowych.

Tegoroczne wybory samorządowe to dla Państwowej Komisji Wyborczej przedsięwzięcie o największej dotychczas skali. O tysiące miejsc w radach gmin, radach powiatów, sejmikach samorządowych, a także stanowiska wójtów, burmistrzów i prezydentów miast będzie się ubiegać ok. 300 tys. kandydatów! W ubiegłorocznych wyborach parlamentarnych o fotele posłów i senatorów walczyło 3,7 tys. osób.

Niespotykana skala operacji pod hasłem Wybory 2002 sprawiła, że PKW zleciła swoim służbom informatycznym rozpoznanie potencjalnych możliwości skrócenia czasu potrzebnego do zgromadzenia danych na temat wyników głosowania. "W wyborach samorządowych w 1998 r. - od momentu zamknięcia urn do ogłoszenia wyników - upłynęło aż 13 dni. Mimo dodatkowych trudności w postaci niespotykanej liczby kandydatów, zależy nam, aby tegoroczne wybory stanowiły pod tym względem przełom jakościowy" - podkreśla Andrzej Florczyk, dyrektor Zespołu Informatyki Wyborczej w Krajowym Biurze Wyborczym w Warszawie.

Wielka rekrutacja

Wstępna koncepcja zakłada, że w każdym lokalu wyborczym będzie pracować operator wyposażony w komputer PC z modemem, drukarkę i dedykowane oprogramowanie. Za jego pomocą dane z protokołów obwodowych komisji wyborczych zostaną zamienione na postać elektroniczną i wysłane do centralnej bazy danych w PKW. Problem jedynie w tym, że liczba obwodowych komisji wyborczych przekroczy... 24,7 tys.

"W grę nie wchodzi zakup takiej liczby sprzętu, nawet przy założeniu, że zostałby użyty w przyszłości. Ponieważ w Polsce działa, lekko licząc, 2 mln komputerów PC, zakładamy, że znajdzie się wystarczająca liczba chętnych, by przez jedną noc wspomóc polską demokrację własnym sprzętem" - mówi z uśmiechem Andrzej Florczyk. Dodatkowo operatorzy muszą być gotowi do poświęcenia połowy ryzy papieru do wydrukowania ok. 200 stron dokumentów w wersjach próbnych i ostatecznych.

Rekrutacja rozpocznie się 20 maja. PKW będzie ją prowadzić wspólnie z portalem Wirtualna Polska. Z jego stron będzie można pobrać program, w którym kandydat na operatora będzie musiał podać swoje dane, wskazać, w której gminie chciałby pracować i w ramach symulacji wprowadzić otrzymane z portalu dane. Po przesłaniu danych do portalu, kandydat otrzyma unikalny numer, a później PKW prześle zawiadomienia za pomocą poczty elektronicznej o wpisaniu kandydata na listę operatorów lub ewentualnie na listę rezerwową.

Za pracę operatorzy otrzymają wynagrodzenie, którego wysokość określi PKW w połowie sierpnia br. po zarządzeniu wyborów przez prezydenta Rzeczpospolitej i określeniu budżetu całego przedsięwzięcia. Ponadto wspólnie z Microsoft Polska PKW będzie prowadzić akcję legalizowania systemów Windows dla operatorów. Osoby, które uzyskają angaż, będą mogły zalegalizować posiadane kopie systemów Windows za jedyne 15 zł.

Projekt jest wciąż na etapie studium wykonalności. Państwowa Komisja Wyborcza jeszcze nie podjęła decyzji o wykorzystaniu zaproponowanego systemu. Ostateczne ustalenia mają zapaść w drugiej połowie czerwca i będą w dużej mierze zależeć od tego, w jakim tempie będą zgłaszać się kandydaci na operatorów i ilu ich będzie.

Przygotowanie gruntu

Jeżeli PKW wyrazi zgodę na wdrożenie systemu, wymiana danych będzie odbywać się wg następującego scenariusza. Po ogłoszeniu terminu wyborów, gminne, powiatowe i wojewódzkie komisje wyborcze rozpoczną formalną rejestrację kandydatów. Papierowe dokumenty będą przesyłane do delegatur Krajowego Biura Wyborczego (KBW). W formie elektronicznej dane te zostaną zapisane w centralnej bazie danych KBW, a następnie podane do wiadomości na stronach KBW i Wirtualnej Polski. Tym samym każdy zainteresowany będzie mógł sprawdzić poprawność rejestracji komitetów wyborczych, list i kandydatów, co pozwoli na szybkie wyeliminowanie błędów.

Wkrótce przed terminem wyborów operatorzy zostaną przez KBW wyposażeni w hasła dostępowe do witryny KBW, z której pobiorą ostateczną wersję programu do rejestracji oddanych głosów i informacje konieczne do obsługi konkretnej komisji obwodowej. Operatorzy rozpoczną pracę dopiero po zamknięciu lokali wyborczych. Po zliczeniu głosów przez komisję ich zadaniem będzie wprowadzenie do programu informacji o liczbie głosów oddanych na każdego kandydata, a następnie wysłanie ich do centralnej bazy danych KBW. Operacja zostanie zakończona w momencie otrzymania z KBW potwierdzenia przyjęcia i weryfikacji danych, podpisanego kluczem prywatnym KBW. Dane napływające do KBW mają być automatycznie udostępniane za pośrednictwem portalu wp.pl. "Dzięki takiej architekturze każdy obywatel będzie mieć dostęp do protokołów Obwodowych Komisji Wyborczych w tym samym momencie co organa wyborcze. Oczywiście, podstawą do stwierdzenia ważności wyborów będą decyzje odpowiednich Terenowych Komisji Wyborczych, wyrażone w postaci odpowiednich protokołów" - podsumowuje Andrzej Florczyk.

Klaster wagi ciężkiej

System obsługi wyborów samorządowych jest tworzony w KBW we współpracy z Prokom Software SA. Niewielka (rzędu 800 KB) aplikacja dla operatorów została przygotowana za pomocą narzędzi Microsoft Visual C++ i działa na platformach Windows od wersji 95. Dane z aplikacji - w przybliżeniu 30-40 KB - trafią do centralnej bazy danych KBW za pośrednictwem dedykowanego protokołu.

Dostawca oprogramowania zdecydował się użyć bazy Oracle 8, działającej na klastrze serwerów unixowych prawdopodobnie wypożyczonych przez Hewlett-Packard Polska. Logika po stronie serwera, jak również warstwa komunikacyjna po stronie aplikacji klienckich (operatorzy, Terenowe Komisje Wyborcze, delegatury KBW) zostały opracowane przy użyciu technologii P4 autorstwa Prokomu.

Nie rozwiązaną kwestią pozostało jeszcze skalowanie klastra do obsługi dużej liczby "zasobożernych" transakcji w ciągu kilku godzin. Oprócz rejestracji danych serwerom przypadnie bowiem także rola identyfikacji operatorów, obsługa transmisji oraz replikacja danych do Wirtualnej Polski. "Według moich wyliczeń, każdy z serwerów klastra musi mieć moc co najmniej 30 tys. TpmC" - mówi główny architekt systemu Eugeniusz Własiuk, dyrektor Działu Projektów Specjalnych w Prokom Software SA w Gdyni.