Początki UNIX-a lokują w laboratoriach firmy Bell Telephone pod koniec lat sześćdziesiątych, Niejaki Ken Thompson pracuje nad definicją systemu nazwanego Multics na komputerze GE45 firmy General Electric. Do testowania możliwości tego systemu tworzy on opro gramowanie, które- mimo braku zalet komercyjnych - jawi się jako fascynujące Space Travel i Podróż w przestrzeni). Ale projekt Multics zostaje zaniechany, a Thompson jesi bezczynny i sfrustrowany We współpracy z innym Inżynierem o nazwisku Dennie Ritchie, posta nawia prowadzić dalej badania Wygrzebują stary PDP-7 firmy DEC o który jak się wydaje nikt się nie troszczy. Podejmują się zaadoptowania Space Trawi na tę maszynę i tymczasem rozwijają podstawy systemu eksploatatacyjne-go. W len sposób pierwsza wersja UNIX-a ujrzała światło dzienne w roku 1969 była całkowicie napi sana w assemblerze PDP-7, i to w tajemnicy - ze względu na nie powodzenie projektu Multics te mat stał się tabu u Bella.

Możliwość przenoszeniaJedną z Idei, które popchnęły Thompsona i Ritchiego w tym kierunku, można wyrazić tak fantastycznie mieć system pozwa lający użytkownikowi przenosić programy na różne maszyny,W owym czasie każdy produ cent miał zwyczaj proponować systemy prawnie zastrzeżone Oprogramowanie opracowane na IBM trudno było przenieść na DEC, i HP, i odwrotnie... Rozwijający zastosowania Informatycy musieli mieścić się w architektu rze danej maszyny.

Ze względu na ograniczenia as semblera Thompson decyduje się opracować język wyższego pozio-mu, który pozwoliłby przenosić i UNIX-a na różne maszyny. Język ten jest gotów w roku 1970 i nosi miano B. W roku następnym UNIX zostaje zakodowany w języku B na komputerze PDP-11 W łonie samego Bella rodzi się kilka używa-nych aż do dziś zastosowań praktycznych, wśród których jest i wielodostępny procesor tekstu.

Thompson i Ritchie za jego pomocą publikują pierwszą doku mentację opisującą UNIX. Istota fi-lozofii przenaszalności już w nim tkwi System jest przedstawiany jako wielozadaniowy, wielodostę pny, lecz równocześnie ewolucyjny: istnieje możliwość dołączania programów, które same pozwa lają tworzyć inne programy usługowe. Przede wszystkim UNIX chce być przenaszalny Ze swej strony Ritchie uważa, że trzeba ulepszyć język B w taki sposób, aby można było go wykorzystywać do bardzo różnych zadań progra-mistyczynych: równie dobrze opracowywać system eksploatacyjny, jak i kompatybilność. Do pracy tej potrzebna jest pomoc innego programisty o nazwisku Ker nighan. Definiują oni Język wysokiego poziomu, który nazywa się C, W roku 1973 inżynierowie firmy Bell piszą UNIX-a całkowicie w języku C.

Można pomyśleć że wszystko było już gotowe do tego, by UNIX opanował rynek Informatyczny Jednak z przyczyn niezależnych od woli firmy Bell Labs nic takiego się nie zdarzyło. Już bowiem w roku 1956 ten gigant telefonii na polecenie rządu amerykańskiego wycofał się /. rynku informatycznego. Tak więc system eksploatacji był z początku używany rylko wewnętrznie.

Intensywne prace czynnikiem, który pozwolił wyjść z tej wieży z kości słoniowej. była namiętność naukowcom Do konało się to w wyniku opublikowania wprowadzenia do UNIX-a w Communications of the ACM Ten artykuł wywołał zalew kores-pondencji ze strony naukowców, którzy nie mogli się doczekać, abv zobaczyć ten dziwny system, przy pomocy którego można przenosić program na wszystkie typy ma-szyn! Aby odpowiedzieć na to spontaniczne zapotrzebowanie, koncern Bell Labs udo kilka bezpłatnych kopii UNIX a V6 uniwersytetom. Otrzymały one tylko taśmę i miały swobodę dowolnego modyfikowania systemu według własnego uznania: Bell nie dał ani gwarancji, ani nie udzielał pomocy

Począwszy od roku 1974, Uni-wersytet Berkeley jest głównym centrum rozwoju UNIX a na PDP 11 DEC. Powstają liczne programy usługowe, w zasadniczy sposób wpływające na dojrzałość systemu, w kolejnych wersjach BDS (Berkeley Software Develope-ment) pojawiają się główne funkcje edytor tekstu (vi). rozbudowany system plików, zarządzanie sieciami i pamięcią wirtualną. Po cząwszy od roku 1978 Uniwersytet Berkeley rozwija system na maszynachVAX firmy DEC. (Pierwszy UNK, skomercjalizowany przez DEC w roku 1980, będzie w natu ralny sposób pochodny względem wersji BSD) W roku 1977 przenaszalność UNIX-a jest poddana próbie pole-gającej na przeniesieniu tego systemu na maszynę interdata 8/32, komputer 32-bitowy, mocno róż niący się od PDP 11 Adaptacja jest dokonana przez uniwersytet Wol-logong w Australii i udaje się ponad wszelkie oczekiwania (system będzie dostępny w sprzedaży, po-czawszy od roku 1980). Przykład Wollogong wywołuje pewien oddźwięk przyczynia się miano wicie rozpowszechnienia idei, która potwierdza w końcu istnie nie przenośnego systemu eksplo atacyjnego.

Pierwszy skomercjalizowany pochodzi firmy Onyx-Sy-stems, zajmującej się konstrukcją mikrokomputerem i współpracującej z Bell Labs, Wobec braku mo-żliwości sprzedawania UNIX-a ten koncern telefoniczny udzielił jej licencji na stosowanie UNIX-a V7 17. wersja). Maszyna Onyx, zapre zentowana na NCC (National Computer Conference) w roku 1980, odniosła sukces, który przysporzył jej rywali. Z kolei wy twórca mikroprocesorów Zylog zaproponował serię mikrokomputerów l6-bitowych,opartych na UNIX-ie. nazwanym Zeus. Gorą-czka UNIX-a opanowała wtedy wielką liczbę producentów podo bnych maszyn: Plexus, Altos, Fortune, Convergent, NCR,Tower... Na początku lat osiemdziesią tych UNIX staje się bardzo popularny wśród naukowców i inżynierów. Na całym świecie powstają liczne stowarzyszenia zwolennikówUNIX-a. Niektóre z nich, takie jak Free Soft Foundation, opraco wują programy usługowe i sprzedają je po cenie kosztów, nie szukając zysku. UNIX-owcy organinizują również międzynarodową pocztę elektroniczną, w ramach której każdy może zgłosić swoje problemy i otrzymać szybko odpowiedź innego wnika. Brak poczynań komercyjnych, który charakteryzuje tę wymianę, jest zjawiskiem bardzo rzadkim w świecie Informatycznym tej epoki. W rewanżu promocja UNIX-a na rynku profesjonalnym zostaje zahamowana. AT&T wprowadza licencję użytkowania, której cena jest uznana przez wielu użytkowników za wygórowaną. Tylko szkoły i uniwersytety korzystają dalej z bardzo korzystnej taryfy, co przyczynia się do spopularyzowania UNIX-a wśród studentów.(W roku 1990 prawie 80% uniwersy tetów amerykańskich, które pro wadzą kursy informatyki, ma licencję na używanie Unixa

1981 -data ważna

W roku 1981 AT&T podejmuje dwie doniosłe decyzje. Publikuje pierwszą wersję UNIX-a, przeznaczoną na szeroki rynek komercyjny (System III) i zobowiązuje się zapewnić konieczną pomoc techniczną Nabywcy Systemu iii mają prawo rozpowszechniać go dalej wśród innych producentem oprogramowania, po wprowadze niu ewentualnych ulepszeń W tym samym czasie AT&T istot nie obniża cenę swoich licencji. Od tej chwili można dostać wersję UNIX-a za ok. 20 000 USD. W tym samym okresie młodsi firma Mi crosoft decyduje się opublikować własną adaptację Systemu III Xe nix. Nie następuje spodziewany przełom: w rzeczywistości niejaki IBM PC narzuci standard o nazwie MS-DOS i zmonopolizuje podstawową energię Microsoftu w latach osiemdziesiątych, Pamiętać należy i o tym że fest jeszcze Inna firma, Santa Cruz Operation (SCO). Zajmie się ona w przyszłości komerc-jalizacją systemu wielodostęp nego dla komputerem osobistych (z dużym sukcesem, ponieważ realizuje ona 90% sprzedaży w tej dziedzinie).

Jest faktem, że bilet wstępu do UNIX-a jest ciągle traktowany jako zbyt drogi. Aby obejść tę trudność, niektórzy producenci oprogramowania opracowują "Unix look-alikes" (systemy wykazujące i zna czne podobieństwo do UNIX-a) Do najsławniejszych należą: U'Nos, Coherent i uNETix, Systemy te naśladują sposób działania UNIX-a: oferują te same komendy i mogą wykonywać te same programy. Te „UNIX look alikes" opracowane bez pomocy AT&T, wymykają się spod rygorów prawa autorskiego. W konsekwencji będą one sprzedawane w ilościach bardzo znacznych. Inny czynnik przyśpieszy rozwój UNIX-a: pojawienie się, około roku 1983, pierwszych stacji roboczych (workstations).

APOLLO i SUN. Firma SUN szybko się wyróżni opracowaniem swojej wersji UNIX-a BSD przez Interfejs graficzny na wzór Macintosha. Potrzeba jej zaledwie sześciu lat, aby osiągnąć miliard dolarów. Przy okazji pobije ona rekord rozwoju, poprzednio ustanowiony przez Apple'a.

Jeden problem występuje z co raz większym stopniem oczywi stości i nawet jeśli te różne wersje osiągają jakiś stopień kompatybil ności, rozpowszechnianie UNIX-a wprowadza pewne zamieszanie, zawsze szkodliwe Konieczne jest ustanowienie standardu Inicjatywa wyjdzie od grupy użytkownikow (USR/groupe), stowarzysze nia, do którego się przyłączy wielu producentów oprogramowania.

Pojawienie się Systemu V

Naturalnie Bell usiłuje sprawować kontrolę nad UNIX-em i jego standaryzacją. Aby to osiągnąć, w styczniu 1983 r. zapowiada UNK System V. Wersja ta uwzględnia większość ulepszeń wniesionych do UNIX-a przez Uniwersytet Berkeley, które są wysoko oceniane w kręgach naukowych. System V staje się pierwszym prawdziwym punktem odniesienia. Co więcej, w roku 1984 amerykańskie Ministerstwo Sprawiedliwości zmienia prawo telekomunikacyjne. W wyniku tego faktu firma Bell otrzymuje prawo sprzedaży swoich produktów na rynku informatycznym. Dzieli się ona oficjalnie na kilka firm. AT&T dziedziczy UNIX-a i widać jasno, że chce kontrolować zarówno normę, jak i komercjalizację.

Około roku 1985 rejestruje się ponad 100 000 instalacji UNIX-a na najróżniejszych maszynach: od Craya do IBM PC. Wielu producentów komputerów, zwłaszcza Hewlett-Packard i DEC, niepokoi się, widząc, że taki rynek przechodzi pod kontrolę jednego konkurenta. Nawiązują oni kontakt z organizacją IEEE i proponują przyjęcie standardu o nazwie Posix, którego inicjatywa wychodzi od grup użytkowników: W tym samym czasie w Europie inna grupa konstruktorów porozumiewa się, aby uzgodnić standard UNIX-a. Zostaje nazwana X/Open Group, do jej członków należą: Bull, Olivetti, Siemens i Philips. Z kolei X/Open Group wybiera normę Posix. Lecz AT&T nie oddaje inicjatywy. Przed końcem roku 1985 dochodzi do zbliżenia pomiędzy Uniwersytetem Berkeley i AT&T w celu połączenia dwóch najbardziej rozpowszechnionych wersji UNIX-a.

Z tych dyskusji powstaje System V - wersja 3.0. Z kolei w roku następnym Microsoft i SCO przejawiają zainteresowanie unifikacją UNIX-a. Decydują się wypracować wersję, która doprowadzi do połączenia Systemu V 3.0, Xenixa i BSD 4.2/4.3. W końcu, w styczniu roku 1987, AT&T zapowiada, że połączy System V z POSK-em. Oczywiście zacieśnia kontrolę nad przyszłym systemem. Producentów komputerów niepokoi inny fakt: AT&T zawiera porozumienie z SUN-em na warunkach, które stawiają tę drugą firmę w sytuacji partnera uprzywilejowanego. „SUN będzie miał łatwiejszy dostęp do próbnych wersji UNIX-a i do istotnych informacji. A w naszym zawodzie 6 miesięcy opóźnienia w stosunku do konkurencji może mieć olbrzymie konsekwencje" - wyjaśnia Jacques Du-pont z IBM-u.

Według SUN-a wielcy producenci na pewno zauważyli, że mocno intratny rynek wymyka się spod ich kontroli. „SUN nie był już małą firmą kalifornijską ze słodkimi marzycielami. Zaczynał zarabiać pieniądze stacjami roboczymi. Całkiem jak APOLLO" - ocenia Patrice Marchini z SUN-a.

Załamanie przychodzi na początku roku 1988. Jeżeli wierzyć IBM-owi, główni producenci próbowali nadaremnie prowadzić rokowania z AT&T na temat złagodzenia warunków jego licencyj. Trzeba wiedzieć, że już w tym czasie IBM zainwestował niezmiernie wysokie sumy (takie jak na koncepcję PS/2) na UNK własnej roboty: AI/X stara się pokonać pewną liczbę słabych punktów wersji AT&T, szczególnie na poziomie systemu zabezpieczenia i zarządzania dyskami.

W maju roku 1988 siedmiu największych producentów światowych (IBM, Hewlett-Packard, DEC, Bull, Apollo...) zapowiada utworzenie OSF (Open Software Foundation). To organizm „niezależny", lecz istotnie utrzymywany przez swych założycieli, zwłaszcza na poziomie wkładu, który wynosi 120 milionów dolarów. Oficjalnie członkowie grupy próbują wymknąć się spod kontroli AT&T. Jak można było oczekiwać, OSF wybiera UNIX-a najbardziej rozwiniętego w tym czasie: IBM AI/X...

Ażeby skontrować OSF, AT&T i SUN ze swojej strony grupują pięćdziesięciu producentów, takich jak Fujitsu, Intel, Olivetti, wokół UNK International. Ci na standard wybierają System V.4. Dla pikanterii dodajmy, że niektóre firmy należą do obu grup: Concur-rent Computer, Intel, Toshiba...

Dziś OSF liczy 85 członków, zatrudnia 200 osób. Ukończył opracowanie własnego UNIX-a: OSF/ 1 (opublikowanego w końcu listopada 1990 r.). Jego sponsorzy zobowiązali się do finansowania go przez trzy lata, po czym powinien on żyć z własnych środków. Prawdą jest, że w OSF/1 są pewne części IBM AI/X, ale jądro pochodzi od Macha, a rozwinięcie - od Uniwersytetu Carnegie-Mellon. W przeciwieństwie do OSF rola UNK International ogranicza się do rad skierowanych do jednego oddziału AT&T (USL), który rozwija i będzie nadal rozwijać UNIX-a.

Tak więc jest dwóch pretendentów do standardu. Lecz jeśli pominiemy kłótnie o wpływy i ograniczymy się do faktów, stwierdzimy, że System V.4 i OSF/1 są bardzo podobne, ponieważ odpowiadają tym samym normom zdefiniowanym przez Posix i X/Open! Jedyne utrzymujące się różnice znajdują się na poziomie interfejsu graficznego. OSF, opierając się na produktach DEC-a i HP, wypuścił produkt o nazwie Motif. W rewanżu Unix International popiera produkt Xeroxa i SUN-a: Open Look. Nawet na tym poziomie istnieje pewna kompatybilność: oba te wytwory opierają się na na tym samym standardzie X/Windows, stworzonym przez MIT.Pozostał do przebycia ostatni etap. UNIX był długo standardem na poziomie źródłowym: trzeba było przekompilowywać programy z jednego systemu w drugim. Nowa tendencja polega naposzukiwaniu kompatybilności binarnej na wzór MS DOS a. W minionym sierpniu Intel przedsięwziął opracowanie serii testów, które pozwalają sprawdzać poprawność systemów UNK i mogą zapewnić taką kompatybilność. SCO i AT&T równolegle wyraziły zainteresowanie ukazaniem się takiej normy. W końcu UNK powinien działać na dowolnej wersji PC w systemie pochodzącym od SCO, Interactive Systems, Intel albo AT&T. Wtedy UNK nie będzie miał czego zazdrościć takim systemom, jak DOS czy OS/2. A ma tyle rzeczy więcej…