Budowa zintegrowanego systemu katastralnego jest obecnie jednym z najważniejszych projektów informatycznych w Polsce. Według szacunków Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii jego stworzenie do 2010 r. będzie kosztować 2 mld zł.

Spór Pawlaka z Kargulem, którego ojciec jeszcze przed II wojną światową w Krużewnikach zaorał "za dużo o trzy palce" ziemi, albo janosikowego Kwicoła spór o miedzę ze śwagrem, wbrew pozorom, nie są symbolem przeszłości. "Znam ludzi, którzy od pięciu pokoleń nie mają tytułu własności na użytkowany grunt. Zdarza się więc, że ktoś wyrąbał kawałek lasu według dziadkowego wskazania, poniewczasie dowiadując się, iż należał on do sąsiada" - mówi Aleksander Bielicki, geodeta województwa łódzkiego.

Sprawy spadkowe komplikują niezmiernie stosunki własnościowe również w miastach. "Są takie kamienice przy ul. Piotrkowskiej, które mają 1900 właścicieli. W takiej sytuacji czasami trudno jest wydzielić obszar pod inwestycje" - opowiada geodeta województwa łódzkiego. Spory o miedzę wciąż mogą zatrzymać budowę, na podobieństwo sporu Horeszków z Soplicami z Pana Tadeusza Mickiewicza. Przykładowo, w Łodzi pewna firma kupiła nieruchomość - jak się później okazało - bez dostępu do drogi. Zabrakło niewielkiego skrawka ziemi, wcześniej nabytego przez sprytnego przedsiębiorcę. Nie można było rozpocząć inwestycji, bez wykupienia tego gruntu, oczywiście za okrągłą sumkę. Tak więc tylko rzetelny system katastralny i system informacji o nieruchomościach mogą zapewnić dalszy rozwój gospodarki, a wprowadzenie podatku od wartości nieruchomości, potocznie zwanego podatkiem katastralnym, uporządkować stosunki własnościowe i wzmocnić stan finansów samorządów lokalnych.

Projekty katastralne

Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Ministerstwo Sprawiedliwości i Ministerstwo Finansów w ramach programu PHARE 2000 prowadzą projekt Budowa zintegrowanego systemu ewidencjonowania informacji i nieruchomości. W jego wyniku powstaje Integrująca Platforma Elektroniczna (IPE), która połączy trzy autonomiczne podsystemy: ewidencji gruntów i budynków, ksiąg wieczystych oraz podatkowej ewidencji nieruchomości.

Pilotaż Integrującej Platformy Elektronicznej, który objął sześć starostw (Bytom, Poznań, Olsztyn, Płock, Wejherowo, Warszawa Praga-Południe), realizują HP Polska i gdański FinSkog. W stosunku do zakładanego planu powstało jednak kilkumiesięczne opóźnienie. Pilotaż miał się zakończyć we wrześniu br., ale ostatecznie przedłuży się do grudnia. Spowodowało to nieprzyjemną scysję między Komisją Europejską a rządem polskim. Przede wszystkim poszło o niedostarczanie informacji o przebiegu prac. Komisja zagroziła, że jeśli nic się nie zmieni w prowadzeniu projektu, to zażąda zwrotu wydatkowych środków. Na tę fazę projektu GUGiK otrzymał ponad 1,2 mln euro z unijnych funduszy.

Sukcesywnie księgi wieczyste są przenoszone do postaci elektronicznej w strategicznych 24 wydziałach ksiąg wieczystych. Powstaje ich centralna baza. I tak od października br. rozpoczyna się w Górze Kalwarii spisywanie warszawskich ksiąg wieczystych w wersji elektronicznej. Codziennie do komputerowej bazy trafi kilkaset ksiąg z Wydziału X (dla Woli i Śródmieścia) Sądu Rejonowego Warszawa Mokotów. W sądzie powstanie też specjalne stanowisko do przeglądania skomputeryzowanych ksiąg. Według zapowiedzi Ministerstwa Sprawiedliwości dostęp do ksiąg będzie miał każdy, odpis zaś będzie można otrzymać od ręki. Jednocześnie zostanie zmodernizowany system poboru podatku od nieruchomości. System informatyczny ewidencji podatkowej umożliwi wyszukiwanie różnic między danymi w bazach ewidencji gruntów i budynków oraz ewidencji podatkowej drogą pobierania i porównywania informacji z tych baz.

Równocześnie powstaje System Informatyczny Wspomagający Powszechną Taksację Nieruchomości (PTN). "Część centralna PTN-C ma za zadanie przechowywanie wszystkich danych i wyników procesu taksacji dla terenu całej Polski" - informuje Jerzy Albin, główny geodeta kraju. Powiatowa część PTN-P umożliwi zaś m.in. wyznaczanie stref taksacyjnych, sporządzanie map taksacyjnych, wykazów stref i wykazu tabel taksacyjnych oraz sporządzanie w formacie SWDE (Standard Wymiany Danych Ewidencyjnych) - pakietu danych z wynikami taksacji, który następnie zostanie przekazany za pośrednictwem odpowiedniego organu administracji do PTN-C.

Z funduszu PHARE 2001 będzie sfinansowana druga faza budowy IPE. W jej trakcie (druga połowa 2003 r. i cały 2004 r.) nastąpi dostosowanie 43 powiatowych baz danych ewidencji gruntów i budynków do obowiązujących standardów (na podstawie technologii będącej własnością Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii). Do wybranych ośrodków trafi sprzęt komputerowy niezbędny do wdrożenia systemu IPE. Kontynuacja wdrożenia systemu IPE jest przewidziana w ramach PHARE 2003 (lata 2004-2005). Zakłada się, że w ramach tego projektu zostanie podłączonych kolejnych 185 powiatów.