W CW 7/93 na str. 1 zamieściliśmy artykuł na temat dostępności światowych baz danych poprzez teleinformatyczne sieci publiczne. Większość czytelników nie wie jednak w jaki sposób można uzyskać dostęp do tych sieci. Poniższy tekst wypełnia tę lukę.

Posiadacz popularnego peceta ma w Polsce praktycznie tylko jedną możliwość podłączenia swojego komputera do sieci publicznej. Jest nią komercyjna publiczna sieć teleinformatyczna POLPAK, która po uruchomieniu w czerwcu ub.r. nabiera coraz większego rozpędu. Pracownicy naukowi mogą korzystać z niekomercyjnej sieci NASK, będącej podsiecią sieci POLPAK.

Uzyskanie dostępu nie jest specjalnie kłopotliwe, o ile użytkownik będzie wykorzystywał do połączeń komutowaną linię telefoniczną. Wniosek o przyznanie abonamentu przesłany na adres Biura Obsługi Klienta sieci POLPAK (00-680 Warszawa, ul. Barbary 2, tel. 29 35 66) jest rozpatrywany w ciągu jednego dnia. Koszt podłączenia do sieci wynosi 550 tys. zł.

Akcesoria

Oprócz PC w skromnej konfiguracji (wystarczy AT) i linii telefonicznej, niezbędny jest modem i oprogramowanie komunikacyjne.

Modem

Jest urządzeniem elektronicznym służącym do zamiany sygnału cyfrowego na analogowy. Dotychczas, ze względu na ograniczenia COCOM, tylko w ten sposób można było u nas przesyłać dane linią telefoniczną. W przyszłości planowane jest tworzenie linii cyfrowych, ale ich wadą jest niewielki zasięg (do 7 km od węzła sieci). W sieci POLPAK modem powinien działać z szybkością 2400 b/sek. i być zgodny z normą CCiTT V22bis. Ponieważ w modemie odbiorczym przesyłanemu sygnałowi przywracana jest postać cyfrowa, to jasne staje się, że oba modemy muszą być kompatybilne. Należy więc kupować tylko modem mający polską homologację.

Jeżeli modem wyposażony jest w algorytm kompresji danych i detekcji błędów - tzw. protokół MNP-5 - to znacznie maleje prawdopodobieństwo błędów transmisji. Koszt modemu wynosi ok. 2 mln. Tańsze jest jego wydzierżawienie od POLPAK-a na czas korzystania z sieci za 800 tys. zł. Modem podłącza się do wyjścia szeregowego RS-232.

Oprogramowanie komunikacyjne

Na terenie Polski dostępnych jest wiele komercyjnych i share'warowych programów komunikacyjnych, m.in. TELIX, PROCOMM, TELEMATE. Najbardziej popularny z nich, TELIX, można nabyć np. w NASK-SERVICE (Warszawa, ul. Bartycka 18, tel. 41 00 41 w. 79, 22) za 39 USD. Jednak wszystkie wymienione programy są nieco "za silne" na POLPAK-a. Napisane kilka lat temu, grupują przesyłane dane w pakiety i w takiej postaci je przesyłają. Jednak sieć POLPAK jest siecią pakietową tzn. sama z siebie pakuje dane w pakiety. Tak więc pakietowanie danych wykonywane jest o jeden raz za dużo. POLPAK w połowie tego roku zamierza udostępnić własny program komunikacyjny, który będzie dopasowany do ich sieci.

Synchroniczny/asynchroniczny

Modem jest urządzeniem asynchronicznym. Z powodu różnych szybkości zegara nadajnika i odbiornika sygnał jest narażony na zniekształcenia. Dużo bezpieczniejsze i znacznie bardziej efektywne jest przesyłanie w trybie synchronicznym. Karta sieciowa X.25 (lub X.28 - wzbogacona o procedury połączeń telefonicznych), pracuje w trybie synchronicznym; protokół X.25 lepiej zabezpiecza przed błędami i zawiera procedury do powtórzeń błędnie przesłanych zbiorów. Niestety, taka karta kosztuje 15-40 mln zł. Jeśli kogoś na nią nie stać, to musi się liczyć ze zniekształceniami na linii abonent- węzeł sieci.

Tryb synchroniczny umożliwia przesyłanie do 1024 zbiorów jednocześnie za pomocą tzw. kanałów logicznych (odpowiednik wielodostępu). Jest więc idealnym rozwiązaniem dla sieci lokalnej, umożliwiając wielu użytkownikom, za pomocą jednego łącza, na komunikację z siecią publiczną.

Koszty użytkowania

Abonament miesięczny wynosi 100 tys. zł oraz 20 tys. za każdy dodatkowy kanał logiczny. Oprócz tego 1 min. połączenia z węzłem kosztuje 300 zł, a każdy przesłany segment (64 bajty) - 5 zł. Do tego dochodzi 600 zł za każdą minutę połączenia telefonicznego. Tak więc, przykładowo, przesłanie danych z rzadkiej dyskietki (360 Kb) będzie kosztowało: 28 tys. zł za przesłanie danych oraz ok. 2 tys. zł (2,5 min. x (300 + 600)) za samo połączenie. Razem 30 tys. zł. Koszty można znacznie obniżyć przesyłając dane między godz. 24.00 a 6 rano, gdyż wtedy płaci się tylko 30%

ceny.

Wykorzystanie

Po instalacji wystarczy uruchomić program komunikacyjny i zainicjować połączenie z węzłem sieci (za pomocą dyrektywy CALL "PAKIET") podając jeden z kilku dostępnych numerów telefonicznych POLPAK-a. Po uzyskaniu połączenia (co niekoniecznie musi nastąpić od razu) i napisaniu na klawiaturze LOGON, węzeł zapyta o numer identyfikacyjny i hasło, które zostały podane we wniosku o przyłączenie do sieci. Jeżeli jest to pierwsze połączenie z węzłem należy sformatować cylinder, który został przydzielony użytkownikowi i... dokładnie przestudiować instrukcje dotyczące korzystania z sieci. Zainteresowanych korzystaniem z baz danych odsyłam do artykułu cytowanego na początku powyższego tekstu.

Czy można lepiej?

Opisana metoda uzyskania dostępu do sieci POLPAK za pomocą łączy komutowanych jest najprostszą, ale nie najlepszą możliwością. Wąskim gardłem linii telefonicznych są trudności z połączeniem z węzłem oraz mała szybkość i jakość przesyłania danych.

Problem ten można rozwiązać dzierżawiąc połączenie stałe, niezależne od linii telefonicznej. Nie każdy wniosek o przyznanie takiego łącza może być zrealizowany z powodów technicznych (połączenie stałe może być zrealizowane wyłącznie w oparciu o istniejącą sieć telekomunikacyjną). Dlatego też na decyzję czeka się ok. miesiąca.

Koszt podłączenia do sieci wynosi w tym przypadku 2,2 mln zł plus abonament za dzierżawienie linii od 200 tys. (odległość od węzła do 20 km) do 1,2 mln (odległość od węzła powyżej 50 km) miesięcznie. Oprócz tego trzeba wydzierżawić konwerter (w uproszczeniu można powiedzieć, że jest to odpowiednik modemu) za 600 tys. zł. Konwerter umożliwia przesyłanie danych z szybkością 19,2 kb/sek. Abonament miesięczny za korzystanie z sieci wynosi 200 tys. + 20 tys. za każdy kanał logiczny.

Do tej pory zainteresowanie poważnych kontrahentów połączeniami stałymi nie było zbyt duże. POLPAK ma zainstalowane centrale w 18 głównych miastach Polski i może zrealizować ok. 2 tys. połączeń stałych (oczywiście do jednego łącza może być podłączona sieć lokalna). Do chwili obecnej użytkownicy wykorzystują zaledwie 10% możliwości sieci. Być może wielu potencjalnych klientów odebrał POLPAK-owi TELBANK, udostępniający sieć polskim bankom. Być może winą jest słaba reklama, w którą decydenci boją się zainwestować. Wszystkim zainteresowanym POLPAK-iem polecam także artykuł w CW 40/92, str. 1.

NASK

Naukowo-Akademicka Sieć Komputerowa jest historycznie pierwszą siecią telekomunikacyjną działającą na terenie Polski, chociaż formalnie jest w tej chwili podsiecią systemu POLPAK. NASK jest siecią niekomercyjną, przeznaczoną zasadniczo dla środowiska naukowego i akademickiego. Konta mogą posiadać wyłącznie ośrodki naukowe. Podanie o uzyskanie konta składa się do Zespołu Koordynacyjnego NASK, Uniwersytet Warszawski, 00-927 Warszawa, Krakowskie Przedmieście 26/28.

W ramach NASK-u można uzyskać dostęp do 4 sieci telekomunikacyjnych: EARN, INTERNET, X.25 oraz DECNET (dla maszyn typu VAX, ale bez wyjścia na świat) na zasadach podobnych, do POLPAK-a.

Korzystanie z sieci EARN jest bezpłatne, ale nie ma poprzez nią dostępu do baz danych w trybie on-line (zapytania składa się za pomocą poczty elektronicznej).

Sieć X.25, dostępna w sieci NASK, jest komercyjna. Opłata wynosi 3 tys. zł za min., ale abonament miesięczny, wynoszący równowartość 1 godz. połączenia, kosztuje 10,8 mln zł.

Sieć Internet ma charakter częściowo komercyjny, częściowo niekomercyjny (np. dla MEN, PAN, KBN). Podłączenie do INTERNET-u kosztuje 3 mln zł i 4,5 mln kwartalnie (tylko poczta elektroniczna) lub 5 mln zł i 7,5 mln zł (poczta + dostęp do baz danych).

Powyższe ceny oczywiście dotyczą połączenia z węzłem sieci przez łącze komutowane. Do sieci X.25 i INTERNET-u można uzyskać dostęp również po linii stałej. NASK dysponuje co prawda tylko 9 węzłami, ale linię można wydzierżawić poprzez POLPAK. Bezpośrednie podłączenie do INTERNET-u kosztuje 50 mln + 30 mln kwartalnie (transmisja 9,6 kb/sek.) lub 65 mln + 40 mln kwartalnie (19,2 kb/sek.) lub też 90 mln + 75 mln kwartalnie (64 kb/sek.). Do tego dochodzi abonament za dzierżawienie linii: 100 tys. zł za kilometr. Podłączenie do INTERNET-u poprzez X.25 kosztuje 30 mln + 12,5 mln kwartalnie.