Praca administratora odpowiedzialnego za środowisko sieciowe jest pełna wyzwań. Jednym z podstawowych problemów jest dobranie sobie odpowiednich narzędzi, które pomogą w codziennej walce z materią. Najlepiej też, jeżeli nie będzie trzeba za nie płacić. Postanowiliśmy skompletować miniwalizkę najczęściej używanych darmowych narzędzi, gratisowo dorzucając jeszcze kilka innych, mniej znanych, ale zasługujących na zainteresowanie programów. Uwaga! Prezentujemy tylko te narzędzia, które można uruchomić w systemie Windows.

Trochę na marginesie warto wspomnieć, że "darmówki" - oprócz niewątpliwych zalet - mają też wady. To, że można je rozpowszechniać i pobierać bez opłat sprawia, iż nie zawsze mamy pewność, że pobieramy właściwą wersję oprogramowania. Nie możemy też być w stu procentach pewni, że ktoś po drodze nie dodał do kodu "czegoś od siebie". Może się zdarzyć, że nie tylko my będziemy odbiorcami raportów generowanych przez np. MRTG. Dlatego zwracajmy uwagę, skąd pobieramy narzędzia. Róbmy to albo bezpośrednio z portalu twórców, albo z serwisów, którym możemy ufać - np. IDG. Bez względu na to skąd pobieramy aplikację sprawdźmy najpierw, czy sposób jej funkcjonowania nie wzbudza podejrzeń - a to najlepiej wykonać chociażby w środowisku wirtualnym. Postarajmy się także zweryfikować, co aplikacja robi na poziomie sieci m.in. przy użyciu sniffera, takiego jak Wireshark. Administratorzy zwrócili również naszą uwagę na to, że "darmówki" wcale nie zawsze są całkowicie darmowe. Za niektóre ich funkcje trzeba niestety płacić.

The Dude

Nieźle jest orientować się, jakie usługi dostępne są w naszej sieci, ale jeszcze ważniejsze jest natychmiastowe otrzymywanie informacji, jeżeli usługa staje się niedostępna.

The Dude to paczka do zarządzania siecią, która pośród innych funkcji udostępnia właśnie takie informacje. Po zainstalowaniu zaczyna swoją pracę od wykrycia usług. Jako administratorzy musimy podać mu zakres adresacji IP, którą musi się zainteresować, oraz tryb rozpoznawania (albo ping, albo wykrywanie usług). Po zakończeniu tego procesu narzędzie rysuje mapę usług, którą oczywiście możemy niemalże dowolnie modyfikować. Każde z wykrytych urządzeń zostaje oznaczone kolorem (zielony - usługa działa, pomarańczowy - usługa nie działa, czerwony - brak łączności z urządzeniem). Monitorowanie obejmuje wysyłanie zwykłych pingów, badanie usług pracujących na określonym porcie TCP oraz monitorowanie SNMP. Istnieje także możliwość zalogowania się do monitorowanego systemu w celu zebrania szczegółowych danych. Administratorów ucieszy z pewnością fakt, że The Dude "przychodzi" z gotową bazą usług, które można badać. Nie trzeba więc poświęcać zbyt wiele czasu na wstępną konfigurację. The Dude składa się z dwóch elementów - serwera i aplikacji klienckiej (GUI). Składniki mogą być zainstalowane na tej samej maszynie, mogą też być rozdzielone. Z serwerem możemy połączyć się również z poziomu przeglądarki WWW protokołami HTTP lub HTTPS. Oprogramowanie umożliwia nam także definiowanie różnych kont administracyjnych o zróżnicowanym poziomie uprawnień.

Aplikacja do zarządzania usługami byłaby niewiele warta bez funkcji raportowania. Na szczęście The Dude spełnia i ten wymóg - pozwala m.in. na wysyłanie powiadomień e-mailowych, wyświetlanie okienek z powiadomieniami itp.

Ponadto ma tak wiele możliwości, że może zostać z powodzeniem zaimplementowany w sieci o dowolnych rozmiarach. Dzięki umiejętności błyskawicznego powiadamiania o problemach, może okazać się nieocenionym narzędziem diagnostycznym.

Wersja 3.0 (obecnie w fazie beta) może być zainstalowana także w wersji polskiej.

Wireshark

Wireshark wgryza się w szczegóły każdego pakietu, które płyną w sieci. Mieliśmy nie pisać o nim, bo jest to tak popularne narzędzie, że chyba trudno znaleźć administratora, który go nie zna. No, ale liczba głosów, które otrzymał, jest tak duża, że jednak znalazł się po raz kolejny w zestawieniu.

Wireshark to analizator protokołów, który z sukcesem stawia czoła jednej z największych bolączek tego typu oprogramowania - sposobowi prezentacji informacji. Dobry analizator (czyli Wireshark) potrafi nie tylko zrzucić dane do postaci pliku tekstowego, ale także przedstawić je w formie podsumowania. Co więcej, pozwala na import zapisów wykonanych przez takie narzędzia, jak Cisco IDS czy Microsoft Network Monitor. No i działa właściwie na dowolnym systemie operacyjnym.

Nmap/Zenmap

Nmap to kolejne niezbędne narzędzie o popularności zbliżonej do Wiresharka. Za to jego interfejs graficzny, który możemy uruchomić pod Windows, nie jest już aż tak popularny. Nmap to jedno z tych narzędzi, które - mimo że istnieją na rynku od wielu lat - wcale się nie starzeją. Co więcej, Nmap - początkowo narzędzie CLI przeznaczone dla Linuksa, ewoluował i obecnie dostępny jest także w wydaniu windowsowym.

Dla przypomnienia, Nmap to skaner sieciowy pozwalający na wykrycie zarówno aktywnych hostów w sieci, sprawdzenie stanu ich portów (otwarty, zamknięty, filtrowany), jak i przeprowadzenie próby rozpoznania systemów operacyjnych. Nakładka graficzna na Nmapa - Zenmap, pozwala nie tylko na uruchomienie podstawowych skanów, ale też ręczne wpisanie bardziej złożonych poleceń. Dzięki wizardowi, który pomaga w skonstruowaniu polecenia, Zenmap to znakomite udogodnienie dla osób mniej zaawansowanych.

Nmap jest jednym z ulubionych narzędzi służących do badania sieci wykorzystywanych zarówno przez audytorów, jak i administratorów w codziennej pracy. Korzystają z niego także osoby szukające łatwych celów ataków. Bądźmy więc pierwsi i z Nmapem odkryjmy luki, zanim zrobią to ci źli. Działajmy proaktywnie.

ZipTie

Przyznacie sami, że posiadając w sieci dużą liczbę routerów, przełączników czy zapór ogniowych, problem stanowi właściwe przechowywanie ich konfiguracji. Z pewnością każdy ma jakieś sposoby, ale przeważnie sprowadzają się one do uciążliwego kopiowania poszczególnych plików, wydawania różnych poleceń i przeprowadzania operacji, które zwyczajnie kradną czas. Fakt - niektórzy producenci dostarczają bardzo dobrych narzędzi do zarządzania konfiguracją, ale tylko własnych wyrobów. A co ze środowiskiem heterogenicznym? Nie ma przecież sieci, w której cały sprzęt pochodzi od jednego producenta. A nawet jeżeli znajdzie się taki rodzynek, to czy nie byłoby miło zredukować koszty licencji?

ZipTie jest właśnie odpowiedzią na takie zapotrzebowanie. Pozwala na zarządzanie konfiguracjami urządzeń pochodzących od różnych producentów. Umożliwia wykrywanie urządzeń sieciowych, wykonywanie kopii zapasowych, przywracanie oraz porównywanie konfiguracji (śledzenie zmian w konfiguracji). Jako dodatek bonusowy otrzymujemy również kilka prostych narzędzi sieciowych, np. kalkulator IP.

Oczywiście ZipTie nie jest produktem magicznym. Tak naprawdę jest to ładnie wyglądający front-end dla takich protokołów, jak: SNMP, SSH, Telnet, HTTP, TFTP itp. Używa ich po to, żeby wykryć i pobrać informacje z urządzeń sieciowych. ZipTie pozwala na definiowanie własnych usług - na przykład, jeżeli zarządzacie firewallem poprzez HTTP pracujące na niestandardowym porcie, wystarczy stworzyć obiekt nowego protokołu i przypisać mu port.

ZipTie jednak nie jest wolny od wad. Na razie wspiera produkty pochodzące od niewielkiej liczby dostawców. Niemniej jednak baza użytkowników tego rozwiązania stale rośnie. W związku z tym, naturalną koleją rzeczy jest to, że pojawia się coraz więcej modułów obsługujących nowe urządzenia. Możemy również stać się aktywnym uczestnikiem społeczności ZipTie i stworzyć odpowiedni moduł.

Rozwiązanie to działa na bazie architektury serwer-klient. Jego instalacja jest trochę bardziej skomplikowana, niż wspomnianych wcześniej narzędzi. Przed przystąpieniem do dzieła koniecznie należy zapoznać się z wymaganiami - lista dostępna pod adresemhttp://www.ziptie.org/requirements . Strona ta zawiera linki do Sun Java Development Kit oraz Perla, które muszą być zainstalowane na serwerze, oraz Sun JRE, która jest wymagana na stacji klienckiej. Bezpośrednio po instalacji trzeba koniecznie zmienić domyślne hasło administratora. Wykonanie tej czynności wymaga trochę kreatywności, ale dokumentacja na szczęście dostarcza odpowiednich informacji.